Consultation outcome

Crynodeb o'r ymatebion ac ymateb y llywod

Updated 30 October 2024

Cyflwyniad

Mae’r ddogfen hon yn grynodeb o’r ymatebion i’r ymgynghoriad ar ofynion cofrestru arfaethedig ar gyfer pob ceidwad adar ym Mhrydain Fawr. Cyhoeddwyd yr ymgynghoriad gan Defra ar ran llywodraeth y DU, Llywodraeth Cymru, a Llywodraeth yr Alban. Fe’i lansiwyd ar 7 Mawrth 2023 ac roedd ar agor am 12 wythnos, gan gau ar 31 Mai 2023.   

Mae’r ddogfen hon hefyd yn nodi ymateb y llywodraeth i’r adborth a ddaeth i law. Mae’n rhoi gwybod i randdeiliaid a’r cyhoedd beth fydd y camau nesaf, gan gynnwys gweithredu newidiadau deddfwriaethol. Mae Llywodraeth y DU, Llywodraeth yr Alban a Llywodraeth Cymru yn ddiolchgar i’r holl sefydliadau ac unigolion a roddodd o’u hamser i ymateb i’r ymgynghoriad.

Roedd 22 o gwestiynau yn yr ymgynghoriad. Roedd deg o’r rhain yn gwestiynau cefndir am yr ymatebwyr, er mwyn rhoi gwybodaeth gyd-destunol. Mae’r crynodeb hwn yn drosolwg o’r prif negeseuon o’r ymatebion i’r ymgynghoriad, gan adlewyrchu’r safbwyntiau a gynigiwyd. Mae’n darparu ymateb gan y llywodraeth i’r negeseuon hyn.

Cefndir yr ymgynghoriad

Anogir pob ceidwad dofednod ym Mhrydain Fawr i gofnodi’r ffaith eu bod yn cadw dofednod trwy gofrestru eu hadar gyda’r Asiantaeth Iechyd Anifeiliaid a Phlanhigion (APHA), ond dim ond ceidwaid sydd â 50 neu fwy o ddofednod ar unrhyw un safle fydd yn gorfod cofrestru ar hyn o bryd.  

Mae ceidwaid dofednod gyda llai na 50 o adar yn cael eu hannog i gofrestru eu hadar o’u gwirfodd.

Mae hefyd yn ofynnol i geidwaid colomennod rasio ym Mhrydain Fawr gofrestru eu sefydliad gydag awdurdod perthnasol y llywodraeth fel y gallant symud eu hadar i Ogledd Iwerddon neu’r UE i’w rhyddhau ar unwaith i rasio yn ôl i Brydain Fawr.

Roedd y newidiadau arfaethedig yn yr ymgynghoriad yn cynnwys gwersi a nodwyd o achosion blaenorol o ffliw adar pathogenig iawn, yn ogystal ag argymhelliad adolygiad Arolygu a Rheoleiddio Fferm y Fonesig Glenys Stacey, a gynhaliwyd ar gyfer Lloegr.

Mae’r wybodaeth ar y gofrestr dofednod yn bwysig o safbwynt atal a rheoli achosion o glefydau adar hysbysadwy (megis clefyd Newcastle a ffliw adar). Mae’r wybodaeth ar y gofrestr yn cael ei defnyddio er mwyn:  

• cyfathrebu â cheidwaid pan fydd mwy o risg o fynd i gysylltiad â ffliw adar ac yn ystod achosion ffliw adar a chlefyd Newcastle, ar fesurau y mae angen iddynt eu cymryd i ddiogelu iechyd eu hadar, ac i atal clefydau rhag lledaenu 

• bodloni’r mesurau rheoli clefydau a nodir mewn deddfwriaeth ddomestig (Gorchymyn Ffliw Adar a Ffliw sy’n deillio o Adar mewn Mamaliaid (Lloegr) (Rhif 2) 2006, fel y’i diwygiwyd yn Lloegr, Gorchymyn Ffliw Adar a Ffliw sy’n deillio o Adar mewn Mamaliaid (Cymru) (Rhif  2) 2006, fel y’i diwygiwyd yng Nghymru a Gorchymyn Ffliw Adar a Ffliw sy’n deillio o Adar mewn Mamaliaid (Yr Alban) 2006, fel y’i diwygiwyd yn yr Alban) a’r Strategaeth Rheoli Clefydau Adar Hysbysadwy ar gyfer Prydain Fawr, megis ymgymryd â gweithgareddau gwyliadwriaeth mewn unrhyw barth cyfyngedig yn dilyn cadarnhad o frigiad o’r glefyd

• bodloni gofynion rhyddid rhag clefyd yr UE at ddibenion masnach yn dilyn brigiad o glefyd ym Mhrydain Fawr

Diben yr ymgynghoriad hwn 

Diben yr ymgynghoriad hwn oedd ceisio barn y cyhoedd ar gynigion y llywodraeth i’w gwneud yn ofynnol i bob ceidwad dofednod ac adar caeth eraill gofrestru eu hadar. Gwnaethom ymgynghori ar dri opsiwn:

• llinell sylfaen: gwneud dim – peidio â newid y gofynion cofrestru dofednod presennol

• opsiwn 1: (yr opsiwn a ffefrir gan y llywodraeth) ymestyn y gofyniad cofrestru i bob ceidwad adar, gan gynnwys diweddariad blynyddol gorfodol i’r wybodaeth gofrestru  

• opsiwn 2: ymestyn y gofyniad cofrestru i geidwad 10 aderyn neu fwy, gan gynnwys diweddariad blynyddol gorfodol i’r wybodaeth gofrestru

Gofynnodd yr ymgynghoriad am wybodaeth a thystiolaeth ychwanegol i ddatblygu ymhellach ein hasesiad o effeithiau’r newidiadau arfaethedig. Bydd hyn yn sicrhau bod cynigion yn addas ar gyfer cyflawni’r amcanion polisi a byddant yn gwirio yn erbyn canlyniadau anfwriadol posibl. Yn ogystal, buom yn gofyn ychydig o gwestiynau (cwestiynau 20 a 21) i helpu i fynd i’r afael â bylchau yn yr asesiad de-minimis. 

Trosolwg o’r ymatebwyr 

Cafwyd 3,419 o ymatebion i’r ymgynghoriad. Cyflwynwyd 3,387 trwy wefan Citizen Space. Nid atebwyd yr holl gwestiynau gan bob un o’r ymatebwyr. Cafwyd 2 ymateb arall nad oeddent yn ateb unrhyw un o’r cwestiynau ymgynghori. Maent wedi cael eu trin fel rhai annilys.

Cyflwynwyd 32 o ymatebion drwy e-bost. Ni wnaeth y rhan fwyaf o ymatebion trwy e-bost ateb yr ymgynghoriad yn uniongyrchol. Mae’r cyfraniadau hyn wedi’u cynnwys yng nghrynodebau’r adrannau mwyaf perthnasol. Hyn sydd i gyfrif pam na chafodd rhai cwestiynau gyfradd ymateb o 100%. Rydym wedi ystyried yr holl ymatebion. Gall cyfanswm y canrannau fod yn uwch na 100 oherwydd talgrynnu. 

Gofynnwyd i bob ymatebydd a oedd yn ymateb fel unigolyn neu’n swyddogol yn rhinwedd ei swydd ar ran sefydliad. Tynnwyd ar hyn, lle bo’n berthnasol, i nodweddu barn gwahanol fathau o ymatebwyr. Roedd llawer o’r ymatebion i gwestiynau yn ailadrodd themâu a phroblemau drwyddi draw.  

O’r 3,387 o ymatebion a ddaeth i law drwy wefan Citizen Space, roedd 3,148 gan unigolion, 81 gan fusnesau, 34 gan gyrff masnach yn y sector, 7 gan sefydliadau ymchwil, 19 gan elusennau, 27 gan awdurdodau lleol a 101 gan sefydliadau o fathau eraill. Ni dderbyniwyd unrhyw ymatebion ymgyrchu mewn ymateb i’r ymgynghoriad. Mae Atodiad A yn darparu rhestr o’r holl ymatebwyr nad oedd wedi gofyn am i’w hymateb fod yn gyfrinachol.  

Tabl 1: Dadansoddiad o gynrychiolaeth ddaearyddol yr ymgynghoriad

Rhanbarth	Cyfanswm
Lloegr	2,712
Yr Alban	558
Cymru	451
Gogledd Iwerddon	164
Arall	25
Heb ateb	2

Mae’r cyfanswm yn fwy na 3,419, gan y gallai ymatebwyr ddewis mwy nag un rhanbarth.   

Tabl 2: Dadansoddiad o’r ymatebion yn ôl mathau o ymatebwyr

Math o Ymatebydd	Cyfanswm
Corff masnach y sector neu sefydliad aelodaeth	34 (1%)
Sefydliad ymchwil	7 (0%)
Elusen	19 (1%)
Busnes	81 (2%)
Awdurdod lleol	27 (1%)
Unigolyn	3,148 (92%)
Arall	101 (3%)
Heb ateb	2 (0%)
Cyfanswm	3,419 (100%)

Tabl 3: Dadansoddiad o’r ymatebwyr yn ôl mathau o ymatebwyr

Yn cadw adar	Corff masnach y sector neu sefydliad aelodaeth	Sefydliad ymchwil	Elusen	Busnes	Awdurdod lleol	Unigolyn	Aral
Yn cadw dofednod	12	5	5	65	2	1,753	45
Yn cadw adar caeth eraill	19	0	13	18	1	562	36
Nid yw’n cadw adar	8	2	3	8	24	965	30

Gofynnwyd i ymgyngoreion a oeddent hwy neu eu sefydliad yn cadw dofednod neu adar caeth eraill (gellid dewis ymatebion lluosog). Mae Tabl 3 isod yn dangos canlyniadau yn ôl ceidwaid adar.  

Crynodeb o’r ymatebion  

Roedd 22 o gwestiynau yn y ddogfen ymgynghori. Roedd deg o’r rhain yn gwestiynau cefndir am yr ymatebwyr, gan ddarparu gwybodaeth gyd-destunol bwysig. Mae’r crynodeb hwn yn drosolwg lefel uchel o brif negeseuon yr ymatebion i’r ymgynghoriad, gan adlewyrchu’r safbwyntiau a gynigiwyd.  

Roedd cwestiynau 11 i 20 yn gymysgedd o gwestiynau agored a chaeedig, gan ofyn am farn a mewnbwn gan ymatebwyr ar yr opsiynau arfaethedig ac agweddau dethol ar y cynigion.  

Cwestiynau cyffredinol oedd cwestiynau 21 a 22 (caeedig ac agored yn y drefn honno), a oedd yn gofyn am wybodaeth ychwanegol. Mae cwestiynau sy’n casglu barn ar bwnc yr ymgynghoriad yn dechrau gyda Chwestiwn 11, o dan ‘Cynigion i ymestyn y gofynion cofrestru dofednod presennol’.  

Ceir manylion yr ymatebion i Gwestiynau 11 i 20 isod:

Cynigion i ymestyn y gofynion cofrestru dofednod presennol (cwestiynau 11 i 13) 

Cwestiwn 11: Nodwch yr opsiwn sydd orau gennych. Eglurwch y rhesymau dros eich ateb  

• llinell sylfaen: peidiwch â newid y gofynion cofrestru dofednod presennol

• opsiwn 1: (yr opsiwn a ffefrir gan y llywodraeth) ymestyn y gofyniad cofrestru i bob ceidwad adar, gan gynnwys diweddariad blynyddol gorfodol i’r wybodaeth gofrestru

• opsiwn 2: ymestyn y gofynion cofrestru i geidwad 10 aderyn neu fwy, gan gynnwys diweddariad blynyddol gorfodol i’r wybodaeth gofrestru

• Nid oes gennyf neu gennym ni opsiwn a ffefrir. n. 

Atebodd pawb a ymatebodd i’r ymgynghoriad (3,419) gwestiwn 11. Nid oedd y mwyafrif (75%) o ymatebwyr eisiau newid i’r gofynion cofrestru presennol (‘Gwneud dim’). Dim ond cyfran fach o’r ymatebwyr (13%) a ddewisodd opsiwn 1 ac 11% yn unig a ddewisodd opsiwn 2. Nid oedd gan 2% o’r ymatebwyr opsiwn yr oeddent yn ei ffafrio.  

Tabl 4: Dosbarthiad opsiynau dewisol ymatebwyr

Opsiynau	Nifer yr ymatebion
Gwneud dim	2,560
Opsiwn 1 (yr opsiwn a ffefrir gan y llywodraeth)	427
Opsiwn 2	372
Ddim yn ffafrio unrhyw opsiwn	60

Tabl 5: Dadansoddiad yn ôl mathau o ymatebwyr i gwestiwn 11

Ymatebwyr	Gwneud dim	Opsiwn 1	Opsiwn 2	Ddim yn ffafrio unrhyw opsiwn
Corff masnach y sector neu sefydliad aelodaeth	20	10	1	3
Sefydliad ymchwil	5	1	1	0
Elusen	7	8	4	0
Busnes	35	37	8	1
Awdurdod lleol	0	27	0	0
Unigolyn	2,420	325	353	50
Arall	71	19	5	6
Anhysbys (heb ei ateb)	2	0	0	0

Sylwadau gan ymatebwyr o blaid ‘gwneud dim’ 

Roedd y rhan fwyaf o’r ymatebwyr yn ffafrio cadw’r gofynion cofrestru presennol. Gydag ymatebion a oedd yn dewis peidio â newid y gofynion cofrestru presennol, roedd 37% o’r farn bod yr opsiynau arfaethedig yn rhy fiwrocrataidd neu’n rhy feichus i geidwaid adar. Nododd rhai ymatebwyr (31%) fod y gofynion cofrestru dofednod gorfodol presennol yn ddigonol, a nododd 21% “hawl i breifatrwydd” fel eu rheswm dros gefnogi’r opsiwn hwn.  

Sylwadau gan ymatebwyr o blaid opsiwn 1 

Pan ddewisodd ymatebwyr opsiwn 1, nododd 48% y byddai’r newidiadau arfaethedig yn helpu i wella’r gallu i olrhain adar er mwyn rheoli bygythiadau clefydau yn effeithiol a mynd i’r afael ag achosion o ffliw adar. Nododd yr ymatebwyr hefyd y byddai’r gofyniad cofrestru gorfodol yn helpu’r llywodraeth i gyfleu gwybodaeth i geidwaid ynghylch bioddiogelwch, newidiadau mewn arferion gorau neu reoleiddio a gwybodaeth am gadw eu hadar yn iach. 

Sylwadau gan ymatebwyr o blaid opsiwn 2 

Roedd rhai ymatebwyr a oedd yn cefnogi opsiwn 2 (36%) yn teimlo na ddylid ystyried heidiau bach o adar yn risg, a mynegodd 27% bryderon y byddai’r opsiwn yn annog ceidwaid heidiau bach rhag cadw adar. Roedd ambell un hefyd yn mynegi pryderon ynghylch sut y byddai’r newidiadau arfaethedig yn cael eu gorfodi. 

Cwestiwn 12: I ba raddau ydych chi’n cytuno neu’n anghytuno â’r cynnig i ymestyn y gofynion cofrestru dofednod i gynnwys pob rhywogaeth o adar? Eglurwch y rhesymau dros eich ateb 

Cafwyd 3,387 o ymatebion i’r cwestiwn hwn:

• roedd 404 (12%) yn cytuno’n gryf

• roedd 301 (9%) yn cytuno

• roedd 228 (7%) yn niwtral

• roedd 331 (10%) yn anghytuno

• roedd 2,123 (62%) yn anghytuno’n gryf

Tabl 6: Dadansoddiad yn ôl mathau o ymatebwyr i gwestiwn 12

Mathau o ymatebwyr	Cytuno’n gryf	Cytuno	Ddim yn cytuno nac yn anghytuno	Anghytuno	Anghytuno’n gryf	Ddim yn gwybod
Corff masnach y sector neu sefydliad aelodaeth	9	3	3	4	15
Sefydliad ymchwil	2	0	0	1	4
Elusen	7	2	0	0	10
Busnes	32	10	6	3	30
Awdurdod lleol	21	5	0	0	0
Unigolyn	314	274	212	307	2,010
Arall	19	7	7	15	53
Heb ateb	0	0	0	1	1

Mae’r sylwadau a ddaeth i law i’r cwestiwn hwn yn cyfateb i, ac yn gyson â’r ymatebion i gwestiwn 11. Roedd nifer o ymatebwyr (48%) a oedd yn gwrthwynebu’r cynnig i ymestyn y gofynion cofrestru gorfodol presennol i bob rhywogaeth o adar yn ystyried ei fod yn rhy fiwrocrataidd neu’n rhy feichus, gydag is-set yn nodi diffyg ymddiriedaeth yn sgil canfyddiad o or-reoleiddio a rheolaeth. Dywedodd rhai ymatebwyr (20%) y byddai’r estyniad arfaethedig yn torri ar breifatrwydd y ceidwaid.

Nododd rhai ymatebwyr (12%) na fyddai’r cynnig yn helpu i reoli lledaeniad ffliw adar yn ystod brigiad, gan nodi bod gan adar gwyllt fwy o ran yn lledu ffliw adar ymhlith adar a gedwir. Roedd ambell ymatebydd yn teimlo y dylai cofrestru adar yn wirfoddol yn hytrach na chofrestru pob aderyn yn orfodol fod yn ddigonol er mwyn i geidwaid dderbyn gwybodaeth bwysig am risgiau lleol o glefyd adar neu am frigidau o glefyd.

Roedd rhai ymatebwyr (21%) yn cefnogi’r cynnig i ymestyn y gofynion cofrestru gorfodol presennol i bob rhywogaeth o adar, gyda mwyafrif (60%) yn nodi y byddai’n cael effaith gadarnhaol wrth reoli ffliw adar a chlefydau adar eraill. Nododd rhai ymatebwyr fod pob rhywogaeth o adar, nid dofednod yn unig, yn agored i ffliw adar, gan dynnu sylw at yr angen i’r llywodraeth fandadu pob ceidwad i gofrestru eu hadar. Awgrymodd rhai ymatebwyr (18%) y byddai cofrestru pob rhywogaeth o adar yn caniatáu monitro ac adnabod yn well pe bai yna frigiadau o glefyd.

Roedd 15% o’r ymatebwyr a ddewisodd ‘ddim yn cytuno nac yn anghytuno’ yn ailadrodd pryderon bod y newidiadau arfaethedig yn fiwrocrataidd neu’n feichus, gydag is-set yn nodi diffyg ymddiriedaeth gyffredinol yn y broses gofrestru. Ychwanegodd rhai y byddai’r cynigion yn ddefnydd aneffeithiol o gyllid cyhoeddus.

Cwestiwn 13: I ba raddau ydych chi’n cytuno neu’n anghytuno â’r cynigion i leihau trothwy cofrestru pob rhywogaeth o adar (ac eithrio adar anwes a gedwir yn gyfan gwbl mewn annedd ddomestig)? Eglurwch y rhesymau dros eich ateb. 

Gofynnwyd i’r ymatebwyr i ba raddau yr oeddent yn cytuno neu’n anghytuno â’r cynnig i leihau’r trothwy cofrestru o 50 i naill ai un aderyn neu 10 aderyn. Derbyniwyd cyfanswm o 3,376 o ymatebion ar gyfer y cwestiwn hwn.

Dewisodd ymatebwyr fwy nag un opsiwn wrth ymateb i’r cwestiwn hwn trwy gytuno neu anghytuno â gostwng y trothwy cofrestru presennol o 50 i naill ai un aderyn neu 10 aderyn. Fodd bynnag, ni wnaeth 35 ateb y cwestiwn ynglŷn â’r gostyngiad o 50 i un, ac ni wnaeth 97 ateb y cwestiwn ynglŷn â gostyngiad o 50 i 10. Felly, gallai’r sylwadau a ddarperir fod mewn perthynas â chefnogi neu wrthwynebu gostwng y trothwy cofrestru o 50 i un, neu o 50 i 10, neu mewn perthynas â’r ddau.

Roedd yr adborth allweddol gan ymatebwyr, a oedd naill ai’n cefnogi neu’n gwrthwynebu’r gostyngiad yn y trothwy cofrestru o 50 i un aderyn neu i 10 aderyn, yn debyg i’r adborth a dderbyniwyd ar gyfer cwestiynau 11 a 12. Nid yw’r rhain wedi’u hailadrodd yma. Fodd bynnag, nododd nifer fach o ymatebwyr y gallai’r cynigion fod yn anodd eu gorfodi.

Tabl 7: Dadansoddiad o’r ymatebion i gwestiwn 13

Math o ymatebydd	Cytuno’n gryf	Cytuno	Ddim yn cytuno nac yn anghytuno	Anghytuno	Anghytuno’n gryf	Ddim yn gwybod
Gostyngiad o 50 i 1	342	153	75	251	2,499	34
Gostyngiad o 50 i 10	225	291	476	239	2,032	29

Eithriad i geidwaid adar anwes (Cwestiwn 14)

Cwestiwn 14: A ydych chi’n meddwl y dylai adar anwes sy’n cael eu cadw mewn annedd ddomestig yn unig gael eu heithrio o’r cynnig i ymestyn y gofynion cofrestru gorfodol i bob rhywogaeth o adar?  Eglurwch y rhesymau dros eich ymateb. 

Cafodd y cwestiwn hwn 3,389 o ymatebion. Roedd y mwyafrif (79%) yn cytuno y dylid eithrio adar anwes o fewn anheddau domestig o’r cynnig i ymestyn y gofynion cofrestru gorfodol i bob rhywogaeth o adar. Ymatebodd 392 (12%) ‘nac ydw’, nad oeddent yn cytuno â’r eithriad. Nid oedd 324 (10%) yn siŵr neu nid oedd ganddynt farn.  

Tabl 8: Dadansoddiad yn ôl mathau o ymatebwyr i gwestiwn 14

Ymatebwyr	Oes	Nac oes	Ddim yn gwybod
Corff masnach y sector neu sefydliad aelodaeth	26	4	4
Sefydliad ymchwil	7	0	0
Elusen	12	4	3
Busnes	54	21	6
Awdurdod lleol	14	9	3
Unigolyn	2,481	340	296
Arall	75	14	12
Heb ateb	2	0	0

Themâu allweddol

O’r rhai a ymatebodd ‘ydw’, roedd 48% yn teimlo y dylid ystyried bod adar cawell neu adar anwes a gedwir mewn anheddau domestig mewn risg isel iawn o ddod i gysylltiad â ffliw adar neu o ledaenu’r clefyd. Yn debyg i adborth o gwestiynau blaenorol, nododd 23% y byddai’r gofynion gorfodol arfaethedig yn feichus i geidwaid adar anwes. Mynegodd lleiafrif bach (11%) y dylai ceidwaid adar anwes gael yr hawl i breifatrwydd ac y dylent gael eu heithrio rhag unrhyw ofynion cofrestru gorfodol.

O’r rhai a ymatebodd ‘nac ydw’, roedd y mwyafrif (53%) yn teimlo na ddylai adar anwes sy’n cael eu cadw mewn annedd ddomestig beri risg o ran lledaenu clefydau adar hysbysadwy.

Roedd rhai ymatebwyr ar draws yr holl ymatebion (ydw, nac ydw, ddim yn gwybod) yn cwestiynu a ddylid ymestyn y diffiniad o adar anwes i gynnwys ieir anwes. Galwodd rhai ymatebwyr am eglurhad ar y diffiniad o adar anwes a’r hyn a olygir wrth nodi ‘o fewn annedd ddomestig’. Dywedodd ymatebydd o’r categori corff masnach y sector neu sefydliad aelodaeth y byddai “eglurder ar y diffiniad o adar anwes yn hanfodol i osgoi dryswch ymhlith perchnogion, er mwyn osgoi bylchau yn y gyfraith ac i leihau problemau lles anfwriadol posibl.”   

Diweddariadau blynyddol gorfodol (cwestiynau 15 i 17 

Cwestiwn 15: I ba raddau ydych chi’n cytuno neu’n anghytuno â gorfodi pob ceidwad adar i adolygu a diweddaru ei wybodaeth ar y gofrestr yn flynyddol, a hynny erbyn dyddiad penodol? Eglurwch y rhesymau dros eich ateb.

Cafwyd 3,387 o ymatebion i’r cwestiwn hwn. O’u plith:

• roedd 297 (9%) yn cytuno’n gryf

• roedd 303 (9%) yn cytuno

• roedd 221 (7%) ddim yn cytuno nac yn anghytuno

• roedd 384 (11%) yn anghytuno

• roedd 2,182 (64%) yn anghytuno’n gryf

Tabl 9: Dadansoddiad yn ôl mathau o ymatebwyr i gwestiwn

Ymatebwyr	Cytuno’n gryf	Cytuno	Ddim yn cytuno nac yn anghytuno	Anghytuno	Anghytuno’n gryf
Corff masnach y sector neu sefydliad	9	4	3	3	15
Sefydliad ymchwil	1	1	1	0	4
Elusen	6	4	1	1	7
Busnes	28	13	7	7	26
Awdurdod lleol	19	5	2	0	0
Unigolyn	217	271	199	364	2,066
Arall	17	5	8	8	63
Heb ateb	0	0	0	1	1

Themâu allweddol 

O’r rhai sy’n cefnogi’r diweddariad blynyddol gorfodol, tynnodd 72% sylw at bwysigrwydd cadw’r gofrestr yn gyfredol ac yn gywir, er mwyn sicrhau cydymffurfiaeth. Ychwanegodd rhai ymatebwyr y byddai’n ddefnyddiol pe bai negeseuon atgoffa blynyddol yn cael eu hanfon at geidwaid drwy’r system ar-lein arfaethedig i helpu i gynnal gwybodaeth. Nododd rhai ymatebwyr (20%) y dylid cynnal adolygiad blynyddol o’r wybodaeth ar y gofrestr. Awgrymwyd y posibilrwydd o gael gwahanol ofynion adrodd ar gyfer ceidwaid o lai na 50 o adar i’r rhai â 50 o adar neu fwy.

O’r rhai a oedd yn gwrthwynebu, roedd 56% o’r farn y byddai gorfodi ceidwaid i ddiweddaru eu gwybodaeth ar-lein yn rhy feichus i geidwaid, gyda rhai ymatebwyr yn ychwanegu nad oedd y broses arfaethedig yn ddefnydd effeithiol o gyllid cyhoeddus. Codwyd hawl ceidwaid i breifatrwydd unwaith eto fel pryder.

Cwestiwn 16: Yn dilyn ymlaen o gwestiwn 15, pryd ydych chi’n meddwl y dylid anfon y nodyn atgoffa blynyddol at geidwaid?  

Atebwyd y cwestiwn hwn gan 3,387 o ymatebwyr. O’r rhai a atebodd:

• dewisodd 121 (4%) 1 Mehefin bob blwyddyn

• dewisodd 68 (2%) 1 Gorffennaf bob blwyddyn

• dewisodd 172 (5%) 1 Rhagfyr bob blwyddyn

• nid oedd gan 1,323 (39%) opsiwn a ffefrir

• dewisodd 1,693 (50%) ‘arall’

Roedd 50% o’r ymatebwyr wedi dewis ‘arall’ mewn ymateb i’r cwestiwn. Roedd y mwyafrif (94%) ohonynt yn gwrthwynebu’r cynnig i’w wneud yn ofynnol i geidwaid adolygu a diweddaru eu gwybodaeth yn flynyddol yng nghwestiwn 15.    

Tabl 10: Dadansoddiad yn ôl mathau o ymatebwyr i gwestiwn 16

Ymatebwyr	1 Mehefin bob blwyddyn	1 Gorffennaf bob blwyddyn	1 Rhagfyr bob blwyddyn	Ddim yn ffafrio unrhyw opsiwn	Arall
Corff masnach y sector neu sefydliad	2	2	3	10	17
Sefydliad ymchwil	1	0	0	2	4
Elusen	0	1	2	12	4
Busnes	8	6	13	25	29
Awdurdod lleo	4	5	0	14	3
Unigolyn	113	52	146	1,225	1,581
Arall	3	2	8	35	55

Nododd rhai o’r ymatebwyr fod 1 Rhagfyr yn ddyddiad da i anfon nodiadau atgoffa blynyddol at geidwaid i ddiweddaru eu gwybodaeth ar y gofrestr, gan ddweud ei bod yn dymor llai prysur i fridwyr, a bod hwn yn gyfnod pan oedd niferoedd yr adar yn fwyaf sefydlog. Roedd yn well gan rai ymatebwyr naill ai 1 Mehefin neu 1 Gorffennaf fel dyddiadau ar gyfer anfon nodiadau atgoffa blynyddol at geidwaid i ddiweddaru eu gwybodaeth ar y gofrestr. Nodwyd bod y ddau ddyddiad y tu allan i’r tymhorau bridio neu ddeor, ond cyn y tymor ffliw adar risg uchel. Y dyddiadau eraill a awgrymwyd oedd 1 Ionawr, 1 Chwefror ac 1 Ebrill.

Cwestiwn 17: Yn eich barn chi, a yw’r cyfnod pontio arfaethedig o 12 mis ar gyfer y gofynion diweddaru blynyddol gorfodol newydd yn rhesymol? Neu yn rhy fyr? Neu yn rhy hir? Neu ddim yn gwybod/dim sylw? Eglurwch y rhesymau dros eich ateb.

Atebwyd y cwestiwn hwn gan 3,387 o ymatebwyr. O’r rhai a ymatebodd, nid oedd 53% yn gwybod neu nid oedd ganddynt unrhyw sylw i’w wneud o ran y cyfnod pontio arfaethedig. Dywedodd 24% fod y cyfnod pontio arfaethedig yn rhy fyr. Dywedodd 20% fod y cyfnod yn rhesymol a dywedodd 3% ei fod yn rhy hir.

Cododd ambell ymatebwr fater mynediad at borth ar-lein, gan nodi nad oes gan bob unigolyn fynediad at y rhyngrwyd ac y gallent ei chael hi’n anodd cofrestru eu hadar trwy borth ar-lein. Nododd rhai hefyd y byddai’n ofynnol cael ymgyrch ymwybyddiaeth y cyhoedd gan y llywodraeth i yrru newidiadau arfaethedig yn eu blaen er mwyn sicrhau cydymffurfiaeth.

Tabl 11: Dadansoddiad o’r mathau o ymatebwyr i gwestiynau 17

Atebwyr	Rhesymol	Rhy fyr	Rhy hir	Ddim yn gwybod/Dim sylw
Corff masnach y sector neu sefydliad	8	7	1	18
Sefydliad ymchwil	2	1	0	4
Elusen	8	2	1	8
Busnes	26	10	13	32
Awdurdod lleo	15	4	4	3
Unigolyn	600	749	76	1,692
Arall	20	33	7	41
Heb ateb	0	0	0	2

Gwybodaeth ychwanegol (Cwestiynau 18 i 20)

Roedd cwestiynau 18 a 19 yn gofyn am wybodaeth neu dystiolaeth ychwanegol ar effeithiau posibl newidiadau arfaethedig o dan opsiwn 1 neu opsiwn 2.

Cwestiwn 18: A oes gennych wybodaeth neu dystiolaeth ychwanegol am effeithiau posibl y diwygiad arfaethedig i’r gofynion cofrestru dofednod gorfodol a’r estyniad i bob rhywogaeth o adar fel y nodir yn opsiwn 1?  

Cwestiwn 19: A oes gennych wybodaeth neu dystiolaeth ychwanegol am effeithiau posibl y diwygiad arfaethedig i’r gofynion cofrestru dofednod gorfodol a’r estyniad i geidwaid 10 aderyn neu fwy fel y nodir yn opsiwn 2?  

Mae’r ymatebion a ddaeth i law i’r cwestiynau hyn yn cyfateb i, ac yn gyson â’r ymatebion i gwestiwn 11. Ailadroddodd ymatebwyr i gwestiynau 18 ac 19 a oedd o blaid yr opsiwn ‘gwneud dim’ eu bod yn anghytuno â’r cynigion i ymestyn y gofynion cofrestru dofednod gorfodol presennol (un aderyn neu 10 aderyn). Mae’r themâu allweddol yr un fath â’r rhai a nodir yng nghwestiynau 11 a 12. Felly, nid ydynt yn cael eu hailadrodd yma. 

Cwestiwn 20: A oes unrhyw beth arall yr hoffech ei ddweud wrthym ynglŷn â’r diwygiadau arfaethedig i’r gofynion cofrestru? 

Ymatebodd 3,387 i’r cwestiwn hwn, a dim ond 2,025 ohonynt a roddodd sylwadau pellach.

Themâu allweddol

Ailadroddodd 27% o’r ymatebwyr eu bod yn cefnogi’r gofynion dofednod gorfodol presennol (‘gwneud dim’). Dywedodd 21% o’r ymatebwyr y byddai’r newidiadau arfaethedig yn atal ceidwaid rhag cadw adar. Dywedodd 16% y byddai’r newidiadau arfaethedig i’r gofyniad cofrestru gorfodol yn arwain at gostau ychwanegol i geidwaid. 

Ailadroddodd 15% o’r ymatebwyr fod y newidiadau arfaethedig yn cael eu hystyried yn fiwrocrataidd neu’n feichus, gyda rhai yn ychwanegu bod ganddynt ddiffyg ymddiriedaeth gyffredinol yn y broses neu yn y llywodraeth.

Daeth nifer o themâu a materion cyffredinol i’r amlwg hefyd o’r ymatebion i’r ymgynghoriad. Roedd y rhain yn cynnwys:

• mater mynediad at borth cofrestru ar-lein i unigolion heb fynediad at y rhyngrwyd

• yr angen am ymgyrchoedd codi ymwybyddiaeth ynglŷn â’r newidiadau arfaethedig i ofynion cofrestru er mwyn sicrhau cydymffurfiaeth

• yr angen i wneud y broses gofrestru’n syml, yn hawdd ac yn hawdd ei defnyddio

• y cais i sicrhau bod gofynion cofrestru gwahanol ar gyfer ceidwaid gyda llai na 50 o adar o’i gymharu â’r rhai sydd â dros 50 o adar

• yr angen am eglurder ynghylch sut y byddai’r newidiadau arfaethedig yn cael eu gorfodi

Ymateb y Llywodraeth a’r camau nesaf

Hoffem ddiolch i’r holl ymatebwyr a gyfrannodd at yr ymgynghoriad.

Rydym wedi ystyried yn ofalus yr ymatebion i’r opsiynau i ymestyn y gofynion cofrestru dofednod presennol, gan gynnwys yr opsiwn ‘gwneud dim’. Mae’r llywodraeth yn cydnabod, er bod y rhan fwyaf o’r ymatebwyr i’r ymgynghoriad yn anghytuno â gwneud newidiadau i’r gofynion cofrestru dofednod gorfodol presennol, roedd yna gytundeb gan nifer o ymatebwyr y dylid lleihau’r trothwy cofrestru o 50 o adar i un neu 10.

Rydym yn ddiolchgar iawn am y diddordeb yn yr ymgynghoriad hwn. Ar ôl ystyried yr ymatebion i’r ymgynghoriad yn briodol a chymryd i ystyriaeth amcanion y llywodraeth i fynd i’r afael ag achosion o glefydau adar hysbysadwy (fel ffliw adar) mewn adar a gedwir, rydym yn bwriadu gweithredu opsiwn 1.

Bydd ymestyn y cofrestru gorfodol presennol i bob rhywogaeth o adar drwy leihau’r trothwy i un yn sicrhau bod gennym wybodaeth am leoliad yr holl adar sydd mewn perygl (dofednod ac adar caeth eraill). Mae hyn yn bwysig wrth geisio atal a rheoli brigiaau o glefyd adar hysbysadwy, fel ffliw adar. Gall achosion o ffliw adar, hyd yn oed mewn heidiau bach, olygu costau sylweddol i’r llywodraeth, i ddiwydiant ac i’r trethdalwr. Bydd gwybod lleoliad yr holl adar sydd mewn perygl yn galluogi’r llywodraeth i gyfathrebu â’r holl geidwaid adar pan fydd risg uwch o lediad ffliw adar, ac yn ystod brigiadau o ffliw adar a chlefyd Newcastle, ar fesurau y mae angen iddynt eu cymryd i amddiffyn iechyd eu hadar ac atal clefydau rhag lledaenu. Mae ymestyn y cofrestru hefyd yn ein galluogi i gynnal gwyliadwriaeth:

• i fodloni mesurau rheoli clefydau a nodir mewn deddfwriaeth ddomestig a

• chyflawni gofynion rhyddid rhag clefyd yr UE at ddibenion masnach, yn dilyn brigiad o glefyd ym Mhrydain Fawr

Bydd gorfodi pob ceidwad i ddiweddaru ei wybodaeth ar y gofrestr yn flynyddol yn sicrhau cywirdeb y data a bydd yn helpu i gydymffurfio â mesurau cofrestru gorfodol sy’n cael eu cyflwyno.

Gwnaethom nodi’r angen am eglurder o ran y diffiniad o adar anwes ac anheddau domestig y bu ymatebwyr yn gofyn amdano. Mae dofednod ac adar caeth eraill (gan gynnwys adar anwes) yn agored i glefydau adar hysbysadwy (fel ffliw adar a chlefyd Newcastle). Fodd bynnag, rydym yn derbyn bod rhai adar cawell sy’n cael eu cadw dan do yn rhai risg isel iawn, o ystyried eu lleoliad. Felly, ein bwriad yw eithrio adar parotaidd a golfanaidd a gedwir mewn ‘tŷ adar’ pwrpasol heb unrhyw fynediad i’r ardal allanol o’r gofyniad cofrestru gorfodol. Bydd y meini prawf eithrio a’r diffiniad perthnasol o ardal allanol yn fwy clir yn y ddeddfwriaeth.

Rydym yn deall bod y mwyafrif o’r ymatebwyr yn teimlo bod y newidiadau arfaethedig yn rhy fiwrocrataidd ac yn feichus. Rydym yn cytuno y dylai’r broses ar gyfer cofrestru a diweddariadau blynyddol fod mor syml â phosibl. Fel y nodwyd yn y cyfnod ymgynghori, rydym ar hyn o bryd yn gweithio ar symleiddio’r broses gofrestru trwy gyflwyno porth ar-lein. Bydd hyn yn caniatáu i geidwaid newydd gofrestru eu hadar ar-lein, neu i geidwaid presennol gael mynediad at eu cofnod neu ddadgofrestru a diweddaru os nad ydynt bellach yn cadw adar. Bydd y broses gofrestru newydd yn symlach ac yn hawdd ei defnyddio heb fiwrocratiaeth a gwaith papur diangen. Bydd canllawiau hefyd yn cael eu darparu i helpu ceidwaid i lywio’r system newydd. Rydym hefyd yn cydnabod nad yw pobl bob amser yn teimlo’n hyderus yn defnyddio meddalwedd ddigidol, a byddwn yn archwilio ffyrdd o gefnogi hyn.

Awdurdodau lleol sy’n gyfrifol am orfodi’r gofynion cofrestru dofednod presennol a byddant yn cadw’r cyfrifoldeb hwn o dan y newidiadau arfaethedig. Bydd awdurdodau lleol yn parhau i gymryd ymagwedd cam wrth gam tuag at orfodi, gan gynghori ceidwaid o’u dyletswydd. Bydd camau gorfodi ffurfiol yn cael eu hystyried ar gyfer diffyg cydymffurfiaeth barhaus yn unig.

Y Camau Nesaf 

Bydd y newidiadau arfaethedig yn cael eu gweithredu mewn 2 gam. Byddai’r gofynion cofrestru gorfodol yn berthnasol o ddiwedd yr haf neu ddechrau hydref 2024 a’r diweddariadau blynyddol gorfodol 12 mis wedyn.

Bydd Defra, Llywodraeth yr Alban a Llywodraeth Cymru yn lansio ymgyrch ymwybyddiaeth gyhoeddus ar y cyd cyn i’r gofynion newydd ddod i rym. Byddwn yn cymryd y camau hyn i godi ymwybyddiaeth a dealltwriaeth ymhlith yr holl geidwaid adar cyn i’r gofynion cofrestru gorfodol newydd ddod i rym. Mae hyn yn arbennig o bwysig i’r rhai nad yw’n ofynnol yn gyfreithiol iddynt gofrestru eu hadar ar hyn o bryd.

Mae Defra, Llywodraeth yr Alban a Llywodraeth Cymru yn cynnig gweithredu’r mesurau newydd drwy’r ddeddfwriaeth ganlynol:

• The Avian Influenza (Preventive measures) (England) Regulation 2006 yn Lloegr

• The Avian Influenza (Preventive Measures (Scotland) Order 2007  yn yr Alban 

• The Avian Influenza (Preventive Measures) (Wales) Regulations 2006 yng Nghymru

Atodiad A: rhestr o’r ymatebwyr

Rhestr o ymgyngoreion a ymatebodd i’r ymgynghoriad hwn ac nad oeddent yn gofyn am gyfrinachedd.

• 2 Sisters Food Group

• AF Beavan & Co

• AM Doble

• AFD Roberts Farm

• Adams & Thom

• AJ ac EJ Philip

• Ama

• Anglia Free Range Eggs Ltd

• Cymdeithas Prif Swyddogion Safonau Masnach

• Australian Finch Society UK

• Avara Foods Ltd

• Aviagen Turkeys Ltd

• Avicultural Society

• Banham Poultry (2018) Ltd

• Border Convention

• Bridgers Farm Ltd

• Cyngor Dinas Bryste

• British and Irish Association of Zoos and Aquariums

• British Association for Shooting and Conservation

• Cyngor Adar Prydain

• Cyngor Diwydiant Wyau Prydain

• Cymdeithas Cynhyrchwyr Wyau Maes Prydain

• British International Championship Club

• Cyngor Dofednod Prydain

• Cymdeithas Milfeddygol Anifeiliaid Bach Prydain

• Cymdeithas Milfeddygon Prydain

• Cymdeithas Ddofednod Milfeddygol Prydain

• Cymdeithas Swolegol Milfeddygol Prydain

• Brownies Bespoke Aviaries

• Cyngor Bwrdeistref Broxtowe

• Bruce Howell Waterfowl

• Safonau Masnach CBS Caerffili

• Grŵp rhanbarthol Iechyd Anifeiliaid yr Awdurdod Safonau Masnach Ganolog (Centsa)

• Cheshire Hawking Club

• Cheshire Pheasants

• Chickens To Your Door

• Dinas Newcastle upon Tyne

• Canary Colour Breeders’ Association

• Countryside Alliance

• Croft 2 Lee

• Cumbria Region – Royal Pigeon Racing Association

• Dementia Pioneers CIC

• DJ ac MP Mills

• Cymdeithas Safonau Masnach Dwyrain Lloegr – grŵp gorchwyl iechyd a lles anifeiliaid

• Cyngor Sir Dwyrain Sussex – Safonau Masnach

• Cyngor Sir Essex

• Undeb Amaethwyr Cymru

• Female Falconers Club

• Force Brewery Limited

• Frankiss Ltd

• Gateshead and Newcastle Budgerigar Society

• Glenrath Farms Ltd

• GNF a GA Browning

• Go Active Falconry

• Hailsham & District Bird Club

• Havant & Solent Cage Bird Societies

• Hazelgrove farm

• High View Farm

• Highland Eggs (Scotland) Ltd

• Homestead Farm

• Humphreys

• Intake Farm

• Canolfan Ryngwladol ar gyfer Adar Ysglyfaethus

• Cyngor Ynys Wyth

• IWC Ltd

• J Priestner Partnership

• Cyngor Kirklees

• Laying Hen Welfare Forum

• LCS Agriculture Ltd

• Lizard Canary Association of Great Britain

• Cyngor Tref Loftus

• Logie Farms

• Bwrdeistref Bromley yn Llundain

• MJ Hayward & Sons

• Mainline Growers Ltd

• Market Bosworth Farm Sales Ltd

• Midlothian Federation

• Miss Sally E Crowe

• Morndyke Parrot Sanctuary

• Muirmill Farm

• Panel Cenedlaethol Iechyd a Lles Anifeiliaid

• National Centre for Birds of Prey

• Undeb Cenedlaethol yr Amaethwyr (NFU)

• NFU Cymru

• NFU Yr Alban

• Cyngor Sir Norfolk – Safonau Masnach

• North Devon Hawk Walks

• Grŵp Iechyd a Lles Anifeiliaid Cymdeithas Safonau Masnach Gogledd-ddwyrain Lloegr (NETSA Region)

• North of Scotland Gloster Club/Publicity Officer Portknockie Cage Bird Society

• Norwich City Flying Club

• Safonau Masnach Cyngor Swydd Nottingham

• P ac M Bennion

• PD Hook (Hatcheries) Ltd

• Paradise Park

• Paradise Pets Ltd

• Parrot Trust Scotland

• Poultry Health Services

• Cyngor Sir Powys – Gwasanaeth Safonau Masnach

• RJ Harbottle (Farm)

• RG ac RJ Allen

• Royal Pigeon Racing Association

• Y Gymdeithas Frenhinol er Gwarchod Adar

• Y Coleg Milfeddygol Brenhinol

• RSPCA

• Rutland Poultry Ltd

• S J Bridger

• S. Holmes agricultural services

• Cyngor Dinas Salford

• Scottish Homing Union

• Scrumptious Eggs

• West Wales Fife Fancy Canary Club

• Shotton & Trimdon Federation

• Cyngor Swydd Amwythig

• Shropshire Good Food Partnership

• Shropshire One Loft Race

• Soames Trust

• South Essex wildlife hospital

• Cyngor Dinas Stoke

• Safonau Masnach Cyngor Sir Suffolk

• Sundean Vet Group

• The British Hen Welfare Trust

• The Canary Council and The National Council for Aviculture

• The Falconry School

• The Game Farmers’ Association

• The Hawk Board

• The Lakes Free Range Egg Co Ltd

• The Lancashire British Bird Mule and Hybrid Club

• The International Ornithological Association

• The New Arc Wildlife Rescue

• The Owls Trust

• The Scots Fancy Specialist Club

• The Self Help Group for Farmers, Pet Owners and Others experiencing difficulties with the RSPCA)

• TIR Bach Smallholding Ltd

• Trading Standards Southeast Limited – Southeast Animal Health and Welfare Panel

• Cymdeithas Byjerigars Cymru

• Cymdeithas Hebogiaid Cymru

• Undeb Colomennod Dychwel Cymru

• West Grinstead Bird Society

• Westland Barton Ltd

• Wickerty Snook Ornamental

• Waterfowl Breeding Farm

• Wild Things Rescue

• Cyngor Metropolitan Cilgwri

• Wolds And District Flying Club

• Woofferton Poultry Ltd

• Cyngor Bwrdeistref Sirol Wrecsam

• WT ac RT Greenhill

• WWT Slimbridge Living Collection