Publication

Ymgynghoriad ar Ffurflen Flynyddol 2023

Updated 8 March 2023

Applies to England and Wales

1. Cyflwyniad

Y cyd-destun ehangach - strategaeth ddata’r Comisiwn Elusennau

1.1. Mae’r Comisiwn Elusennau’n cofrestru ac yn rheoleiddio elusennau yn Lloegr a Chymru, er mwyn sicrhau y gall y cyhoedd gefnogi elusennau gyda hyder.

1.2. Mae gan y Comisiwn bum amcan statudol a nodir yn Neddf Elusennau 2011 (y Ddeddf Elusennau). Mae’r rhain yn cynnwys:

• cynyddu ffydd a hyder y cyhoedd mewn elusennau;
• hybu ymwybyddiaeth a dealltwriaeth o weithrediad y gofyniad budd cyhoeddus;
• hybu cydymffurfiaeth ymddiriedolwyr elusen â’u rhwymedigaethau cyfreithiol wrth lywodraethu eu helusen;
• hyrwyddo defnydd effeithiol o adnoddau elusennol; a
• gwella atebolrwydd elusennau i roddwyr, buddiolwyr a’r cyhoedd

1.3. Mae gan y Comisiwn hefyd swyddogaethau a dyletswyddau cyffredinol o dan y Ddeddf Elusennau. Mae’r swyddogaethau hyn yn cynnwys annog a hwyluso gwell gweinyddiaeth mewn elusennau; a nodi ac ymchwilio i gamymddwyn neu gamreoli ymddangosiadol mewn elusennau a chymryd camau unioni priodol. Mae’n rhaid i ni ymgysylltu ag elusennau mewn modd cymesur, atebol, cyson, tryloyw ac wedi’i dargedu. Rhaid i ni ddefnyddio ein hadnoddau yn y ffordd fwyaf effeithlon, effeithiol ac economaidd. Mae’r Comisiwn hefyd yn gyfrifol am gynnal cofrestr gywir o elusennau yn Lloegr ac yng Nghymru. Mae cael a chadw data perthnasol a chywir ar elusennau yn ein helpu i gyflawni ein hamcanion a swyddogaethau statudol.

1.4. Er mwyn parhau i gyflawni’r amcanion hyn, bydd angen i ni wneud gwell defnydd o ddata a fydd yn ei dro yn ein helpu i sicrhau mwy o effaith i’r sector ac i’r cyhoedd. Mae hyn hefyd yn flaenoriaeth allweddol yn ein Cynllun Busnes. Y bwriad yw bod y cwestiynau newydd yr ydym wedi’u cynnig yn gyson â’n nodau strategol ac mae hyn hefyd wedi llywio datblygiad cwestiynau newydd. Rydym yn gwahodd ymatebwyr i ddarparu adborth ynghylch a ydynt yn teimlo y bydd yr AB newydd yn cyflawni’r rhain. Y nodau hyn yw:

• I allu adeiladu prosesau gwneud penderfyniadau rheoleiddio o amgylch y data cywir fel y gallwn wneud mwy o ddefnydd o waith dadansoddeg, cuddwybodaeth a rhannu gwybodaeth i fynd i’r afael yn rhagweithiol â materion a phroblemau sy’n dod i’r amlwg yn hytrach nag ymateb i’r canlyniadau

Mae hyn yn cefnogi ein hamcanion statudol sy’n ymwneud ag ymddiriedaeth a hyder y cyhoedd, a hyrwyddo cydymffurfiaeth ymddiriedolwyr â’r gyfraith elusennau.

• I sicrhau bod gwybodaeth ddibynadwy ar gael am weithgareddau, llywodraethu ac effaith elusennau. Os yw’r cyhoedd yn teimlo bod ganddynt fynediad at wybodaeth glir a phriodol, mae hyn yn debygol o gefnogi lefelau cynyddol o ymddiriedaeth

Mae hyn yn cefnogi ein hamcanion statudol o ran ffydd a hyder y cyhoedd, a gwella atebolrwydd a thryloywder elusennau.

1.5. Mae gennym rôl bwysig hefyd o ran sicrhau bod gwybodaeth ar gael i’r rhai sy’n gwneud penderfyniadau yn y llywodraeth a rhanddeiliaid ehangach, yn ogystal â helpu’r sector i ddysgu o’r hyn a wyddom.

Mae hyn yn cefnogi ein hamcan statudol i hyrwyddo defnydd effeithiol o adnoddau elusennol.

Cefndir: am yr Adroddiad Blynyddol

1.6. Mae’r AF yn ffordd pwysig o gasglu data. Mae’n arbennig o arwyddocaol ar gyfer gwerthuso tueddiadau flwyddyn ar ôl blwyddyn, lle gall newid mewn ymatebion cyfanredol fod yn arwydd cynnar o risg yn y sector elusennol. Mae hyn yn galluogi’r Comisiwn i ymateb yn briodol ac i gefnogi’r sector yn effeithiol.

1.7. Mae’r Ddeddf Elusennau (adran 169) yn darparu’r fframwaith cyfreithiol ar gyfer yr AB (a gyflwynwyd gan Ddeddf Elusennau 1992) ac yn darparu i’r Comisiwn i osod cynnwys yr AB mewn rheoliadau.

1.8. Mae’r AF yn ategu ffynonellau gwybodaeth eraill, gan gynnwys:

• manylion y gofrestr – y manylion mae’n rhaid i elusennau nodi ar y gofrestr
• adroddiad blynyddol a chyfrifon yr elusen – ar gyfer cwmnïau elusennol a phob elusen sydd ag incwm o fwy na £250,000, mae’r gofynion ar gyfer Adroddiadau Blynyddol a chyfrifon wedi’u nodi yn SORP Elusennau (Datganiad o Arferion Cymeradwy)

1.9. Ar hyn o bryd mae gan yr AB bedair cydran. Mae’r gofynion wedi’u rhesu fel bod yr elusennau lleiaf yn cyflwyno ychydig iawn o wybodaeth, tra bod angen mwy gan elusennau maint mwy. Mae rhain yn cynnwys:

• arolwg i gasglu manylion sylfaenol am bob elusen gofrestredig sydd ag incwm o fwy na £10,000 a phob Sefydliad Elusennol Corfforedig (CIOs) (gelwir hyn yn Rhan A)
• arolwg i gasglu data ariannol strwythuredig; mae’n ofynnol i bob elusen sydd ag incwm o fwy na £500,000 ymateb (a elwir yn Rhan B)
• copïau o gyfrifon ariannol elusennau – rhaid i bob elusen sydd ag incwm o fwy na £25,000 ddarparu hwn
• adroddiad Blynyddol elusennau - rhaid i bob elusen sydd ag incwm o fwy na £25,000 ddarparu hwn

1.10. Fe wnaethom ymgynghori ar newidiadau sylweddol i’r cwestiynau a ofynnwyd yn Rhan A ddiwethaf yn 2017. Daeth rhain i rym ar gyfer blynyddoedd ariannol elusennau yn dechrau ar neu ar ôl 1 Ionawr 2018, drwy’r Reoliadau Elusennau (Adroddiad Blynyddol) 2017.

1.11. Fel rhan o’r newid hwn, fe wnaethom hefyd drosglwyddo rhai cwestiynau o’r Adroddiad Blynyddol i wasanaeth digidol newydd, Update Charity Details (UCD). Mae hyn yn galluogi elusennau i ddiweddaru eu cofnod ar y gofrestr (e.e. manylion cyswllt ac ymddiriedolwyr) trwy gydol y flwyddyn fel bod y gofrestr yn aros yn gywir, a bod yr Adroddiad Blynyddol yn fwy syml i’w chwblhau.

Pam rydym yn bwriadu diweddaru a gwella cwestiynau’r Adroddiad Blynyddol?

1.12. Ers 2018 rydym wedi gwella ein dealltwriaeth o’r risgiau sy’n wynebu elusennau. Rydym hefyd wedi cwblhau ymchwil newydd ar sut mae gwahanol fathau o wybodaeth gyhoeddedig yn dylanwadu ar ffydd a hyder y cyhoedd mewn elusennau, pa safonau sy’n ddigonol i fodloni gofynion atebolrwydd, a sut y gall data ddangos defnydd effeithiol o adnoddau elusennol heddiw. Mae ein hymchwil cyhoeddus ^{[footnote 1]} wedi dangos yn gyson bod ffydd a hyder y cyhoedd mewn elusennau yn dibynnu ar gyllid elusennau sy’n cael eu rheoli’n dda.

1.13. Rydym wedi defnyddio’r mewnwelediad hwn i adolygu os ydym yn cadw’r wybodaeth gywir er mwyn helpu’r cyhoedd i wneud dewisiadau gwybodus am elusennau, er mwyn nodi risg ac er mwyn darparu gwell gwelededd i’n rhanddeiliaid o’r sector. Fe wnaethom ystyried ffyrdd eraill o gasglu data, er mwyn sicrhau y ceisir gwybodaeth ychwanegol drwy’r mecanwaith mwyaf priodol.

1.14. Ein nod yw i sicrhau bod effaith gyffredinol ein rheoleiddio ar elusennau yn gymesur â’r budd i’r sector a’r cyhoedd. Dylai’r wybodaeth a gasglwn fod yr hyn sydd angen arnom er mwyn darparu’r cymorth a’r arweiniad cywir i elusennau i’w galluogi i gydymffurfio, gan leihau’r baich ar amser ac adnoddau.

1.15. Yn dilyn yr adolygiad hwn, rydym wedi cynnig set newydd o gwestiynau sy’n adlewyrchu ble:

• byddai casglu data ychwanegol drwy’r Adolygiad Blynyddol yn ffordd fwyaf cymesur ac effeithiol o sicrhau bod ein set ddata yn ein helpu ni fel rheoleiddiwr i gynorthwyo gydag atebolrwydd yn y sector
• gallem gyfyngu ar y data yr ydym yn gofyn amdanynt ar hyn o bryd, i’w ddefnyddio i’r eithaf, ac i leihau’r baich o’i gasglu a’i adrodd.

1.16. Gwnaethom hefyd gwblhau ymchwil gyda phobl sy’n cwblhau AB elusennau. Pwysleisiodd elusennau mai casglu’r wybodaeth sydd angen er mwyn ateb y cwestiynau yn yr AB yw’r hyn sy’n cymryd fwyaf o amser. Byddent yn croesawu arweiniad clir a syml ychwanegol ar gwblhau’r Adroddiad Blynyddol. Maent yn argymell ein bod yn osgoi, neu’n esbonio, iaith dechnegol. Dylai fod yn glir pam rydym yn gofyn cwestiwn, beth rydym am ddarganfod a beth ddylai elusennau gynnwys wrth ymateb.

1.17. Rhoddwyd cyfrif am hyn wrth ailgynllunio’r AB er mwyn gofyn am wybodaeth yn y ffordd gywir a gwella sut rydym yn nodi’r data rydym eisiau. Rydym wedi cynnig yn yr ymgynghoriad hwn gwestiynau ar gyfer yr AB diwygiedig sy’n defnyddio iaith fwy syml ac felly sy’n haws i’w ddeall. Ein nod yw sicrhau bod yr AB yn galluogi elusennau i rannu gwybodaeth â ni yn haws, fel y gallwn gael darlun gwell o’r sector, heb osod baich rheoleiddio gormodol, gan fod cwestiynau ychwanegol yn cael eu gwrthbwyso gan welliannau yn y cwestiwn ynghylch defnyddioldeb.

2. Ymdriniad gyffredinol at gwestiynau sydd wedi’u cynnwys yn yr Adroddiad Blynyddol

2.1. Mae’n rhaid i’r Comisiwn weithredu newidiadau i’r AB drwy wneud rheoliadau o dan y Ddeddf Elusennau. Mae’r Rheoliadau hyn yn cynnwys y rhestr o gwestiynau i’w gofyn yn yr AB.

2.2. Gan fod y cwestiynau’n cael eu gosod gan y Rheoliadau, mae hyn yn ei wneud hi’n anodd i ymateb yn gyflym i risgiau anrhagweledig ac anghenion data newidiol. Er enghraifft, yn ystod y pandemig daeth yn amlwg bod bylchau pwysig yn y data ar sut roedd elusennau yn ymateb ac yn ymdopi â’r effeithiau. Gan nad oedd y materion wedi’u cynnwys yn y Rheoliadau AB, ni allem ddefnyddio’r AB i gael y data coll.

2.3. Rydym yn gofyn cwestiwn y gellir ei ychwanegu at yr AB os oes angen, mewn ymateb i ddigwyddiad annisgwyl ar draws y sector (fel y pandemig). Eglurir hyn yn Adran 8. Trwy wneud hyn gallwn gadw’r penodoldeb yn y Rheoliadau, ac ymgynghori ar egwyddor y cwestiwn, ond creu digon o hyblygrwydd i ymateb i risgiau a digwyddiadau annisgwyl, gan ofyn am wybodaeth yn unig pan oes angen.

2.4. Rydym hefyd yn anelu at ddatblygu dull mwy hyblyg o ddefnyddio ein cwestiynau AB arfaethedig, a fydd yn caniatáu i ni i adlewyrchu’r amgylchiadau ar yr adeg y byddwn yn cynnal pob AB a fyddai’n digwydd yn ystod y cyfnod o dair blynedd a gwmpesir gan yr ymgynghoriad hwn. Bydd craidd o gwestiynau sefydlog o’r set sydd wedi cael eu cynnwys yn yr ymgynghoriad hwn y byddwn yn eu gofyn bob blwyddyn. Rydym yn bwriadu i hwn fod yn fwyafrif. Mae’r sefydlogrwydd hwn yn bwysig oherwydd gwerth data hydredol i gymharu tueddiadau, ar lefel gyfanredol rhwng blynyddoedd. Fodd bynnag, bob blwyddyn efallai na fydd angen rhai o’r cwestiynau, neu efallai na fydd yn briodol eu rhedeg, ac yn yr achos hwnnw ni fyddem yn eu cynnwys. Bob blwyddyn byddwn yn cyhoeddi o flaen llaw fanylion pa gwestiynau sydd wedi cael eu dewis i’w cynnwys yn yr AB a’r rhesymeg dros eu cynnwys.

2.5. Rydym yn bwriadu seilio ein penderfyniadau i gynnwys neu eithrio cwestiynau ar y ffactorau canlynol:

• rydym yn bwriadu casglu gwybodaeth unwaith yn unig, er mwyn cael ‘cipolwg’ o’r sector
• yr AB yw’r lle gorau i gasglu’r wybodaeth am y tro cyntaf, ond o hynny ymlaen gellir ei ddiweddaru drwy ffynhonnell wahanol, er enghraifft bydd llwybr amgen ar gael ar gyfer casglu’r wybodaeth
• mae ymatebion i’r ymgynghoriad hwn yn awgrymu y byddai’n anodd i elusennau gasglu darn o wybodaeth ar gyfer AB23. Er mwyn rhoi cyfle i elusennau i ddiwygio yn gyntaf eu systemau/prosesau nid yw wedi cael ei gynnwys yn y lle cyntaf, ond caiff ei ychwanegu unwaith y gall elusennau gasglu’r wybodaeth gywir mewn blwyddyn sy’n dilyn
• nodir ddigwyddiad risg penodol ble mae’r Comisiwn am gasglu gwybodaeth sector (gweler Adran 8)

Cwestiwn 1: Ydych chi’n cefnogi’r cynnig i gynyddu hyblygrwydd yr AB, gan ganiatáu i ni ddewis rhai cwestiynau na ddylid eu cynnal mewn blwyddyn benodol, gan ddefnyddio’r meini prawf a nodir ym mharagraff 2.5?

Trosolwg o adolygiadau i gwestiynau

2.6. Mae’r cwestiynau a gynigir yn perthyn i gategorïau sy’n seiliedig ar ein hamcanion statudol a’n blaenoriaethau rheoleiddio (fel y nodir yn y cyflwyniad i’r ymgynghoriad hwn). Maent yn debyg i’r categorïau a ddefnyddiwyd yn yr AB blaenorol ond wedi cael eu diweddaru mewn ymateb i’n hasesiad risg presennol. Gofynnwn i chi ddarparu sylwadau ar y cwestiynau ym mhob categori, ar ôl i ni egluro’r rhesymeg dros y newidiadau a wnaed i gwestiynau o fewn y categori.

2.7. Rydym wedi cynnal profion mewnol ac allanol sylweddol ar strwythur a geiriad yr AB. Gwnaethom ddarganfod nad oedd cwestiynau AB 2018 yn hawdd eu llywio mewn sawl achos. Roeddent yn aml yn gofyn am bwyntiau data lluosog er eu bod yn cael eu cyfrif fel un cwestiwn. (Er enghraifft, un cwestiwn yn cynnwys rhannau (a)-(e), pob un yn ei wneud yn ofynnol i elusen ddarparu darn o ddata ar wahân.) Lle bynnag roedd adborth yn awgrymu bod hyn yn anodd ei lywio, gwnaethom ailfodelu cwestiynau i’w gwneud yn haws i’w dilyn. Mewn llawer mwy o achosion mae ein cwestiynau bellach yn gofyn am Ie neu Na syml, yn seiliedig ar asesiad o un darn o wybodaeth.

2.8. Trwy gyfuniad o’r ailfodelu hwn, a mynd i’r afael â’n gofynion data blaenoriaeth, bydd nifer uwch o gwestiynau unigol yn yr AB newydd, a ddangosir yn y tablau isod. Rydym yn cydnabod bod rhain yn newidiadau sylweddol. Rydym yn hyderus bydd symleiddio’r AB yn lliniaru unrhyw gynnydd cyffredinol yn y baich rheoleiddio. Rydym wedi gwerthuso’r casgliadau hyn gan ddefnyddio Asesiad Effaith Rheoleiddiol, yn seiliedig ar brofion defnyddwyr gyda sampl o elusennau wrth ddatblygu cwestiynau. Disgrifir hyn yn fanylach yn Adran 9.

	Adroddiad Blynyddol Presennol	Adroddiad Blynyddol Newydd – pob cwestiwn
Uchafswm nifer y cwestiynau	36	52
Llinell sylfaen flynyddol - y cwestiynau craidd y byddai’r holl ymatebwyr yn ateb	16	32
Is-gwestiynau yr ymatebwyd iddynt gan ymatebwyr â gweithrediadau neu ddata perthnasol yn unig	20	20

	Nifer o Gwestiynau
Cwestiynau a gadwyd o Adroddiadau Blynyddol blaenorol	24
Cwestiynau sydd wedi cael eu diwygio yn unol ag adborth o brosesau Adroddiadau Blynyddol blaenorol	5
Nifer o gwestiynau newydd	23

2.9. Mae’r set lawn o gwestiynau, y canllawiau drafft cysylltiedig a’r asesiadau effaith Rheoleiddiol yn gallu cael eu gweld yn Atodiadau 2, 3, 4 a 5.

3. Diwygiadau arfaethedig i gwestiynau ar lywodraethu ariannol

Incwm

3.1. Rydym yn cynnig peidio newid y cwestiwn cyntaf ar incwm o’r AB. Mae hwn yn gofyn am incwm a gwariant cyffredinol yn y cyfnod ariannol.

3.2. Rydym yn cynnig disodli’r cwestiynau dilynol yn yr adran hon gyda phum cwestiwn newydd. Mae’r rhain yn edrych ar amrywiaeth ffrydiau incwm yr elusen gan gynnwys unrhyw incwm gan roddwyr corfforaethol neu unigol neu bartïon cysylltiedig. Bydd y cwestiynau newydd yn lleihau’r baich adrodd drwy ddefnyddio atebion ie/na yn hytrach na mynnu gwerthoedd penodol. Mae’r cwestiynau hefyd wedi targedu’n well i dderbyn data mewn perthynas â risgiau penodol. Gofynnir i elusennau a ydynt wedi mynd y tu hwnt i drothwyon penodol yn y meysydd risg canlynol:

• dibyniaeth cryf (mwy na 70%) ar un ffordd o incwm
• dibyniaeth (mwy na 25%) ar roddion corfforaethol
• dibyniaeth (mwy na 25%) ar roddion annibynnol
• dibyniaeth (mwy na 25%) ar roddion gan un ymddiriedolaeth
• dibyniaeth (mwy na 25%) ar roddion gan bartïon cysylltiedig

3.3. Mae’r trothwyon hyn yn adlewyrchu tystiolaeth y gall elusennau sy’n or-ddibynnol ar un ffynhonnell incwm, neu sy’n derbyn rhoddion mawr gan roddwyr corfforedig, unigol neu barti cysylltiedig fod yn fwy ansefydlog yn ariannol heblaw bod y gweithdrefnau cywir yn cael eu dilyn. Ni fyddwn yn gofyn i elusennau i ddarparu manylion unrhyw roddwyr. Mae’r cwestiynau arfaethedig yn canolbwyntio ar roddion pleidiau cysylltiedig oherwydd mae ein tystiolaeth hefyd yn awgrymu, heb reolaeth briodol, gall rhoddion gan bartïon cysylltiedig ddangos gwrthdaro buddiannau. Byddwn yn defnyddio’r data i nodi tueddiadau a darparu cymorth rhagweithiol os ydym yn nodi elusennau a allai fod mewn perygl.

3.4. O’r adborth, rydym yn gwerthfawrogi y gall incwm fod yn un o’r agweddau mwyaf dryslyd o’r AB. Rydym wedi ceisio gofyn am ymatebion ie/na lle bod modd, yn hytrach na manylu ar drafodion unigol a’u gwerthoedd. Mewn ymateb i adborth defnyddwyr, byddwn yn darparu nodiadau esboniadol clir a chywir a diffiniadau o’r hyn y dylid ei adrodd. Rydym wedi neilltuo gwerthoedd i bennu trothwyon ar gyfer rhoddion sylweddol. Rydym hefyd wedi creu rhestr termau technegol. Byddem yn croesawu sylwadau ar effeithiolrwydd ein drafft o esboniadau a diffiniadau.

Taliadau i ymddiriedolwyr

3.5. Cynigiwn un cwestiwn newydd ar unrhyw daliadau i ymddiriedolwyr am nwyddau a/neu wasanaethau. Rydym yn bwriadu cadw cwestiwn sydd ynghylch a wnaeth unrhyw ymddiriedolwyr ymddiswyddo i ddechrau cyflogaeth yn yr elusen.

3.6. Ar hyn o bryd rydym yn gofyn i elusennau am daliadau a buddion y mae eu hymddiriedolwyr wedi derbyn. Nawr rydym yn cynnig gofyn yn benodol a gafodd ymddiriedolwyr eu talu am fod yn ymddiriedolwr, a dalwyd am rôl o fewn unrhyw un o is-gwmnïau masnachu’r elusen neu sefydliadau cysylltiedig, neu a dalwyd am ddarparu nwyddau a/neu wasanaethau i’r elusen, yr is-gwmnïau masnachu neu unrhyw sefydliadau cysylltiedig. Rydym hefyd yn bwriadu symleiddio ymatebion i atebion ie/na.

3.7. Er nad oes gan elusennau bŵer statudol i dalu ymddiriedolwyr am ddarparu nwyddau ar adeg yr ymgynghoriad hwn, disgwylir i’r rheolau o dan y Ddeddf Elusennau newid i ganiatáu i ymddiriedolwyr gael eu talu am nwyddau yn ogystal â gwasanaethau erbyn yr amser y byddai elusennau yn ateb y cwestiwn hwn yn yr AB. Dyma pam mae’r cwestiwn yn gofyn am nwyddau yn ogystal â gwasanaethau.

3.8. Ble mae ymddiriedolwyr yn derbyn taliadau neu fuddion eraill, rhaid iddynt ddilyn ein harweiniad, a cheisio caniatâd lle bod angen. Bydd y cwestiwn hwn yn darparu gwybodaeth gywir ar raddau taliadau ymddiriedolwyr ac yn sicrhau y gallwn fonitro risgiau posibl. Dylai helpu i roi sicrwydd bod ymddiriedolwyr yn deall y rheolau a’r risgiau ynghylch budd personol a thaliadau ymddiriedolwyr ac yn gallu cydnabod a rheoli gwrthdaro buddiannau.

3.9. Wrth brofi’r cwestiynau diwygiedig, roedd y cyfranogwyr yn teimlo eu bod yn gallu ateb y cwestiynau hyn ble darparwyd diffiniadau a nodiadau esboniadol priodol. Roeddent yn gyffyrddus gyda’r Comisiwn yn gofyn. Mae taliadau ymddiriedolwyr yn debygol o fod yn eithriad yn hytrach na’r rheol, a byddem yn disgwyl i elusennau gael y manylion sydd eu hangen arnynt er mwyn ateb y cwestiynau hyn mewn ffordd syml. Byddem yn darparu unrhyw nodiadau esboniadol ychwanegol bod angen ymatebion i’r ymgynghoriad hwn.

Gwneud grantiau; Incwm o gontractau llywodraeth; Incwm o grantiau’r llywodraeth

3.10. Mae’r adrannau hyn yn cynnwys cwestiynau am weithgareddau gwneud grantiau i elusennau, a grantiau a chontractau eraill gyda’r llywodraeth ac awdurdodau lleol.

3.11. Rydym wedi cadw’r cwestiynau o’r AB presennol, sy’n gweithio’n dda, a pha adborth sy’n awgrymu sy’n hawdd eu deall.

3.12. Rydym yn cynnig ychwanegu cwestiwn newydd ar gyfer elusennau sy’n wneuthurwyr grantiau yn bennaf, ar ba ganran o grantiau a wnaed i unigolion ac i elusennau eraill. Byddwn hefyd yn gofyn a oedd unrhyw un o’r grantiau hynny i bartïon cysylltiedig. Yn debyg, rydym am sicrhau bod elusennau sy’n darparu grantiau i fuddiolwyr unigol yn sefydlog yn ariannol, er mwyn lleihau’r risg i fuddiolwyr yr elusen sy’n rhedeg i mewn i anhawster. Bydd deall maint y grantiau a ddarperir i elusen-i-elusen ac i unigolion yn ein helpu i ddeall maint y risg hon.

3.13. Rydym yn cynnig gofyn am grantiau i bartïon cysylltiedig oherwydd ei fod yn bwysig bod elusennau’n nodi ac yn rheoli unrhyw wrthdaro buddiannau posibl. Er bod gan elusennau hawl ble ei fod yn briodol i roi grantiau i unigolion ac i elusennau eraill (gan gynnwys ble mae derbynwyr yn bartïon cysylltiedig), rhaid i’r elusen reoli unrhyw wrthdaro buddiannau yn effeithiol. Mae’r Comisiwn wedi nodi hyn fel risg berthnasol i elusennau.

Cwestiwn 2: Ydy’r newidiadau rydym yn eu gwneud ar gwestiynau am gyllid yn gofyn am y wybodaeth gywir am elusennau yn seiliedig ar y wybodaeth a ddarperir?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach.

Cwestiwn 3: Ydy’r cwestiynau ar gyllid wedi cael eu geirio mewn ffordd sy’n eu gwneud yn glir ac yn hawdd i’w deall?

Nodwch sylwadau ar gwestiynau nad ydych yn eu hystyried yn glir ac yn hawdd i’w deall.

Cwestiwn 4: Ydy ein drafft o wybodaeth ategol ac arweiniad ar y cwestiynau cyllid yn ddigonol er mwyn egluro sut i gwblhau’r cwestiynau hyn?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i wella hyn ymhellach.

Os ydych chi’n ymateb ar ran elusen:

Cwestiwn 5: A allech chi ateb y cwestiynau hyn gan ddefnyddio gwybodaeth rydych chi eisoes yn casglu ar gyllid eich elusennau?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach.

Cwestiwn 6: Oes gennych unrhyw bryderon am yr amser y byddai’n ei gymryd i ateb y cwestiynau ar daliadau ymddiriedolwyr?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach.

4. Diwygiadau arfaethedig i gwestiynau ar incwm a gweithrediadau y tu allan i Lloegr a Chymru

Incwm o tu allan y DU

4.1. Mae cwestiynau presennol yn yr adran hon yn gofyn i elusennau a ydyn nhw’n derbyn incwm o tu allan i’r DU, gwerth yr incwm hwn a ffynhonnell yr incwm hwn (e.e. cyrff fel yr UE, neu roddwyr o dramor). Dim ond cyfran fach o elusennau ar ein cofrestr sy’n derbyn arian o tu allan i’r DU. Bydd y mwyafrif o elusennau dim ond angen ateb “na” i’r cwestiwn cyntaf.

4.2. Rydym yn bwriadu cadw’r adran hon yn ddi-newid i raddau helaeth. Ar y cyfan, elusennau mwy sydd â gweithrediadau tramor cymhleth fydd angen ateb yr adran hon a chredwn ei fod yn parhau i fod yn gymesur â’r risgiau posibl a all godi os na reolir incwm tramor yn unol â’n harweiniad.

4.3. Yn ogystal, rydym yn bwriadu gofyn i elusennau sy’n derbyn incwm tramor i nodi sut y derbyniwyd y taliad o cwymplen (e.e. trosglwyddiad banc). Mae’n bwysig ein bod yn casglu’r wybodaeth hon oherwydd bod lefelau goruchwylio a rhwymedigaethau rheoliadol yn wahanol yn ôl sut y derbyniwyd yr arian.

Gweithredu a gwariant y tu allan i Lloegr a Chymru

4.4. Mae cwestiynau presennol yn yr adran hon yn gofyn os yw elusennau, partneriaid neu drydydd partïon yn darparu gweithgareddau elusennol neu’n gwario arian tu allan i Lloegr a Chymru. Mae’r cwestiynau’n canolbwyntio ar ble mae gwariant tramor yn digwydd y tu allan i’r system fancio rheoledig. Mae hyn yn berthnasol i gyfran fach o elusennau cofrestredig yn unig.

4.5. Rydym yn bwriadu cadw’r cwestiynau hyn. Maent yn darparu gwybodaeth hanfodol sy’n cefnogi delio â chamwedd a niwed ac yn sicrhau cydymffurfiad â chyfrifoldebau ymddiriedolwyr.

4.6. Rydym yn bwriadu ychwanegu un cwestiwn er mwyn gwirio a oes gan yr elusen gytundebau ysgrifenedig ffurfiol gyda phartneriaid o dramor. Mae’n arfer gorau i elusennau i gael cytundebau ysgrifenedig ffurfiol ar waith gyda phartneriaid tramor er mwyn cefnogi diwydrwydd dyladwy effeithiol a rheoli risg. Credwn fod gwerth sylweddol wrth gasglu’r data hwn. Byddai’n helpu i sicrhau i’r Comisiwn bod partneriaethau’n cael eu llywodraethu’n briodol ac yn nodi lle y gallai fod angen i ni ymyrryd os na fydd arfer da yn cael ei ddilyn, gan gynnwys diogelu unigolion bregus dramor.

Cwestiwn 7: Ydy’r cwestiynau newydd am incwm a chytundebau tramor gyda phartneriaid tramor yn glir, yn hawdd i’w deall a’u hateb (gan ddefnyddio’r wybodaeth ategol yn ôl yr angen)?

Nodwch unrhyw sylwadau, yn benodol os yw’r opsiynau ar sut y derbynnir incwm tramor yn cael ei restru yn gyflawn ac yn ddealladwy

Os ydych chi’n ymateb ar ran elusen:

Cwestiwn 8: Oes gennych unrhyw bryderon am yr amser y byddai’n cymryd i ateb y cwestiynau ar y ffordd y derbyniwyd incwm o dramor gan eich elusen?

5. Diwygiadau arfaethedig i gwestiynau ar weithrediadau a strwythur elusennol

Cyflwyno gwasanaeth - adeiladau

5.1. Byddai’r cwestiwn newydd arfaethedig hwn yn casglu data ar yr adeilad y mae elusennau’n darparu gwasanaethau ohono neu’n ymgymryd â gweithrediadau yn y DU. Ar hyn o bryd dim ond y cyfeiriad a ddarperir wrth gofrestru sydd gennym, a all gyflawni pwrpas gwahanol ym mhob elusen a dweud ychydig wrthym am ble mae elusen yn gweithredu mewn gwirionedd. Bydd cael mwy o ddata am yr holl leoliadau mae elusen yn gweithredu ohonynt yn ein helpu i weld a oes mathau cyffredin o risg ynghylch elusennau sy’n clymu â lleoliad daearyddol penodol. Byddai hyn yn galluogi gwerthuso patrymau lleol o gwynion ac adroddiadau o bryderon a dderbyniwn.

5.2. Yn ehangach, byddai’n galluogi adnabod bylchau mewn darpariaeth gwasanaeth elusennol a allai gefnogi sawl budd i’r sector gan gynnwys cymhwyso cronfeydd elusennol yn effeithiol. Byddai’r math hwn o wybodaeth wedi bod yn ddefnyddiol yn y pandemig, er enghraifft. Roedd yn hynod o anodd dod o hyd i ddata er mwyn nodi bylchau yn y ddarpariaeth neu helpu’r llywodraeth i dargedu cefnogaeth i elusennau lle roedd ei hangen fwyaf.

5.3. Rydym yn ymwybodol y gallai’r cwestiwn hwn greu baich casglu data a gweinyddu sylweddol i rai elusennau oherwydd eu model o ddarparu neu strwythur gwasanaeth. Byddwn yn gwrando’n ofalus ar adborth ‘elusennau’ drwy’r cyfnod ymgynghori, gan gynnwys ar y diffiniad o adeiladau ar gyfer darparu gwasanaethau. Byddwn hefyd yn ystyried os rydym yn gofyn am ran gyntaf cod post yn unig (e.e. N1) neu’n caniatáu i’r elusennau mwyaf ddatgan eu bod yn bresennol ar draws pob cod post. Rydym yn awyddus i ddeall os yw elusennau yn ystyried bod rhwystrau i ddarparu’r data hwn. Byddwn yn ystyried unrhyw gynigion amgen sy’n caniatáu i ni fynd i’r afael â’r heriau a wynebwn ar hyn o bryd o’n data cyfyngedig ar weithrediadau daearyddol elusennau. Yn y tymor hirach byddwn yn archwilio a allwn gasglu’r wybodaeth hon trwy lwybrau eraill, gan gynnwys UCD o bosibl. Mae ein dadansoddiad cyfredol yn dangos mai’r AB fyddai’r ffordd orau o gasglu’r data hwn ar hyn o bryd.

5.4. Nid ydym yn bwriadu gofyn am ddata ar adeiladau neu leoliadau sydd wedi’u lleoli ar wahân a ddefnyddir ar gyfer is-gwmnïau codi arian neu fasnachu (e.e. siopau elusennol).

Cwestiwn 9: Ydych chi’n meddwl y dylai’r Comisiwn gasglu data ar yr adeilad ble mae elusen yn gweithredu ohono?

Os ydych chi’n ymateb ar ran elusen:

Cwestiwn 10: Nodwch sylwadau ar ba mor ymarferol fyddai hynny i chi i ddarparu gwybodaeth am yr holl leoliadau y mae’r elusen yn gweithredu ohonynt. Darparwch awgrymiadau ar sut i weithredu hyn pe bai’n cael ei gynnwys, fel y ffordd hawsaf i ddarparu gwybodaeth am leoliad.

Eiddo

5.5. Rydym yn bwriadu ychwanegu cwestiwn i nodi unrhyw eiddo sy’n perthyn i elusennau anghorfforedig (ymddiriedolaethau a chymdeithasau anghorfforedig) sy’n cael eu dal neu sy’n cael eu rheoli gan ymddiriedolwyr dal neu geidwad, ac eithrio’r ceidwad swyddogol. Mae’r Comisiwn wedi nodi ffactor cylchol mewn anghydfodau sy’n arwain at risg i eiddo lle mae ymddiriedolwyr dal ar wahân sy’n dal eiddo neu dir ar gyfer elusen anghorfforedig. Bydd hyn yn ein helpu i reoli risgiau yn briodol mewn achosion perthnasol.

Diogelu data a seiberddiogelwch

5.6. Rydym yn cynnig cynnwys cwestiwn newydd yn gofyn os yw gwefannau elusen yn cael eu cynnal y tu allan i’r DU ac, os felly, i elusennau i ddweud wrthym ym mha wledydd mae eu gwefannau yn cael eu cynnal. Mae deddfwriaeth diogelu data yn amlygu pryderon diogelwch posibl os yw gwefannau’n cael eu cynnal tu allan i’r DU. Bydd yr atebion i’r cwestiynau hyn yn pennu os all elusen fod mewn mwy o berygl o niwed seiber neu droseddoldeb, ac yn caniatáu i ni i ddarparu cymorth wedi’i dargedu.

Strwythur ac aelodaeth

5.7. Mae’r adran hon yn cynnwys cwestiynau newydd ar aelodaeth o strwythurau ffederal neu ranbarthol, ymlyniadau ac aelodaeth o gyrff ymbarél neu broffesiynol. Mae hefyd yn cadw ac yn ymestyn un cwestiwn presennol ynghylch is-gwmnïau masnachu.

5.8. Gall elusennau berthyn i fframwaith sefydliadol ehangach. Gallant (weithiau ar yr un pryd) fod yn:

• ffedereiddio (un corff canolog yn cysylltu grŵp o sefydliadau, pob un yn cadw rhywfaint o ymreolaeth fewnol)
• darparu gwasanaethau ar ran neu fel rhan o elusen gofrestredig arall.
• gysylltiedig ag elusennau cofrestredig eraill trwy gysylltiadau ffurfiol (fel mewn consortiwm).
• Yn gysylltiedig â, neu’n aelod, o sefydliadau gwahanol sy’n gweithio ar eu rhan ar y cyd – gelwir y rhain yn gyrff ymbarél neu’n gyrff proffesiynol eraill

5.9. Rydym yn cynnig cwestiynau newydd fel y gall elusennau ddatgan os ydynt yn bodloni unrhyw un o’r meini prawf hyn. Mae angen y wybodaeth hon arnom er mwyn targedu ein hadnoddau yn fwy effeithiol; mae ein tystiolaeth yn awgrymu y gall gwahanol strwythurau elusen gynhyrchu pryderon llywodraethu penodol iawn a allai fod yn heriol. Rydym yn rhagweld y bydd gwybodaeth am strwythurau grŵp yn ein galluogi i adnabod ac ymgysylltu’n fwy effeithiol ag elusennau sydd angen cymorth ac arweiniad ar thema neu risg arbennig.

5.10. Rydym wedi darparu drafft o ganllaw, a geirfa, er mwyn esbonio pob un o’r termau uchod fel y gall elusennau fod yn sicr o’u statws a’u hadrodd yn gywir. Rydym yn arbennig o awyddus i ofyn am adborth yn cadarnhau os yw hyn yn egluro’r wybodaeth yr ydym yn ei cheisio.

5.11. Rydym yn cynnig cwestiynau newydd i nodi a monitro pa elusennau sydd ag aelodau, ac a oes gan yr aelodau hyn hawliau a nodir yn Nogfen Lywodraethol yr elusen.

5.12. Rydym yn rhagweld y bydd cael y wybodaeth hon yn ein galluogi i dargedu cyfathrebiadau at elusennau, gan roi cyngor ar rolau a chyfrifoldebau i gynorthwyo gyda rheolaeth elusennau a llywodraethu da. Dylai hyn leihau nifer yr anghydfodau y mae’r Comisiwn yn ymdrin â hwy. Rydym yn gobeithio y bydd hyn yn rhyddhau adnoddau rheoleiddio i ymdrin â phryderon risg uwch.

Is-gwmnïau

5.13. Rydym yn bwriadu ymestyn y cwestiwn presennol ar is-gwmnïau masnachu er mwyn gwirio a gafodd unrhyw is-gwmnïau masnachu cysylltiedig eu diddymu yn y cyfnod AB. Byddwn yn defnyddio’r data hwn, ynghyd â ffynonellau data eraill, i nodi a gweithio’n rhagweithiol gydag elusennau a all fod mewn risg ariannol.

Cwestiwn 11: Ydy’r newidiadau rydym yn eu gwneud ar gwestiynau am weithrediadau a strwythur elusennau yn gofyn am y wybodaeth gywir am elusennau yn seiliedig ar y wybodaeth a ddarperir?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach.

Cwestiwn 12: Ydych chi’n cytuno bod y cwestiynau newydd am weithrediadau a strwythur yr elusen yn glir, yn hawdd i’w deall ac i ateb?

Nodwch sylwadau ar gwestiynau nad ydych yn eu hystyried yn glir ac yn hawdd i’w deall.

Cwestiwn 13: Ydy ein gwybodaeth ategol a’n canllawiau drafft ar gyfer y cwestiynau am weithrediadau a strwythur elusennau, gan gynnwys yr eirfa, yn ddigon er mwyn esbonio sut i ateb y cwestiynau hyn?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach. Yn benodol, rydym yn awyddus i ddeall os yw’r diffiniad o “lletya” yn yr eirfa yn ddigon clir i’ch helpu i ateb y cwestiwn.

Os ydych chi’n ymateb ar ran elusen:

Cwestiwn 14: A allech chi ateb y cwestiynau hyn gan ddefnyddio gwybodaeth yr ydych yn ei chasglu ar hyn o bryd am eich gweithrediadau a’ch strwythur?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach

6. Diwygiadau arfaethedig i gwestiynau ar weithwyr a gwirfoddolwyr

Gweithwyr; Gwirfoddolwyr

6.1. Mae’r adrannau hyn yn cynnwys cwestiynau newydd ar nifer y staff y mae elusen yn eu cyflogi (yn y DU a thramor), a chostau cyflogres. Maent yn cadw un cwestiwn presennol ar wirfoddoli. Mae niferoedd cynaliadwy o wirfoddolwyr yn hollbwysig er mwyn i’r sector allu parhau gyda’i waith nawr ac yn y dyfodol. Bydd monitro tueddiadau yma yn helpu’r Comisiwn i ddeall ble mae’n bosibl na fydd elusennau yn gallu cynnal safonau gwasanaeth neu lywodraethu a byddai’n helpu i nodi ble gall risgiau lleol neu sectorau penodol godi.

6.2. Rydym yn bwriadu cadw un cwestiwn presennol ar gyflogau. Rydym yn bwriadu gofyn am wybodaeth newydd am nifer y gweithwyr a chyfanswm cost y gyflogres oherwydd:

• mae’n wybodaeth berthnasol i’r cyhoedd neu randdeiliaid eraill i ystyried wrth edrych ar ddefnydd elusennau o adnoddau a’u gallu i gyflawni rhai gweithgareddau
• mae nifer y gweithwyr, o gymharu â ffactorau eraill yn ymwneud â chyllid a gweithrediadau, yn debygol o fod yn gysylltiedig â phroffil risg yr elusen, ac yn caniatáu i ni i dargedu arweiniad neu gymorth rhagweithiol yn seiliedig ar sut mae’r elusen yn gweithredu
• mae cyfrif pennau dramor yn ein galluogi i nodi elusennau sydd â gweithwyr tramor a’u cefnogi i sicrhau bod dyletswyddau perthnasol yn cael eu cyflawni

Cwestiwn 15: Ydy’r newidiadau rydym yn eu gwneud ar gwestiynau am weithwyr a gwirfoddolwyr yn gofyn am y wybodaeth gywir am elusennau yn seiliedig ar y wybodaeth a ddarperir?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach.

Cwestiwn 16: Ydy’r cwestiynau newydd am weithwyr a gwirfoddolwyr yn glir ac yn hawdd i’w deall a’u hateb?

Nodwch unrhyw sylwadau ar gwestiynau nad ydych yn eu hystyried yn glir ac yn hawdd i’w deall. ac ateb

Cwestiwn 17: Ydy ein drafft o wybodaeth a’n canllawiau ategol ynghylch y cwestiynau ar gyflogeion a gwirfoddolwyr yn ddigonol er mwyn egluro sut i ateb y cwestiynau hyn?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i wella hyn ymhellach.

Os ydych chi’n ymateb ar ran elusen:

Cwestiwn 18: A allech chi ateb y cwestiynau hyn gan ddefnyddio gwybodaeth yr ydych yn ei chasglu ar hyn o bryd am eich gweithwyr a gwirfoddolwyr?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach

7. Diwygiadau arfaethedig i gwestiynau ar lywodraethu risg, digwyddiadau a diogelu

Rheolaethau ariannol; Llywodraethu

7.1. Rydym yn bwriadu cadw cwestiwn sy’n bodoli ynghylch os yw’r elusen wedi adolygu ei rheolaethau ariannol ac i ategu hwn â chwestiwn newydd ar bolisïau a gweithdrefnau’r elusen. Byddwn yn defnyddio’r data hwn i’n helpu i ddarparu cyngor ac arweiniad penodol os yw’n ymddangos nad yw elusennau’n dilyn gofynion perthnasol. Dylai hyn fod yn syml i elusen i’w gwblhau, gan nad oes angen monitro data ychwanegol.

Diogelu; digwyddiadau difrifol

7.2. Rydym yn cadw cwestiynau ar adrodd am ddigwyddiadau difrifol a mesurau diogelu gan gynnwys gwiriadau DBS. Rydym wedi diwygio ac egluro’r geiriad mewn ymateb i adborth.

7.3. Rydym yn cynnig un cwestiwn newydd yn gofyn i elusennau nodi ble maent yn gweithio gyda phlant a/neu oedolion sy’n wynebu risg. Rydym yn bwriadu cymharu atebion i’r cwestiwn hwn yn erbyn y wybodaeth sydd gennym am fathau o elusennau a digwyddiadau difrifol er mwyn nodi meysydd risg arbennig.

Cwestiwn 19: Ydy’r newidiadau rydym yn eu gwneud i gwestiynau am lywodraethu risg, digwyddiadau a diogelu yn glir ac yn gymesur, ac a ydynt yn gofyn am y wybodaeth gywir?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach.

Cwestiwn 20: Ydy ein drafft o wybodaeth ategol a’n canllawiau ar lywodraethu risg, digwyddiadau a diogelu yn ddigonol er mwyn egluro sut i ateb y cwestiynau hyn?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i wella hyn ymhellach.

Os ydych chi’n ymateb ar ran elusen:

Cwestiwn 21: A allech chi ateb y cwestiynau hyn gan ddefnyddio gwybodaeth berthnasol rydych yn ei chasglu ar hyn o bryd?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach.

8. Cwestiwn ychwanegol mewn ymateb i newid allanol mawr

8.1. Rydym yn rhagweld y bydd y cwestiwn newydd hwn yn cael ei ddefnyddio dim ond os bydd newid allanol sy’n debygol o effeithio ar y rhan fwyaf o elusennau, naill ai’n gadarnhaol neu’n negyddol. Gallai enghreifftiau diweddar o ddigwyddiadau o’r fath fod yn bandemig COVID-19, neu’r argyfwng yn yr Wcrain. Bydd yn helpu’r Comisiwn i symud tuag at reoleiddio mwy rhagweithiol sy’n cael ei arwain gan risg fel y gallwn wneud y canlynol yn well:

• nodi themâu a thueddiadau risg
• teilwra gweithgarwch dilynol, er enghraifft darparu cyngor ac arweiniad sydd wedi’i dargedu i ymddiriedolwyr i’w cefnogi er mwyn ymateb i’r risg lle bod angen

8.2. Byddem yn ei ddefnyddio i ddeall effaith y digwyddiadau perthnasol ar wahanol elfennau o weithrediadau elusen. Er mwyn sicrhau cysondeb data, gwneud y cwestiwn yn hawdd i’w ateb, a chaniatáu iddo gael ei gynnwys yn y Rheoliadau, byddai’r ymatebion yn cael eu casglu drwy gwymplen. Rydym yn cynnig cynnwys effaith ar:

• rhoddion
• gweithgareddau codi arian
• incwm arall, hynny yw, grantiau
• gwariant
• nifer y gwirfoddolwyr
• nifer y gweithwyr
• nifer yr ymddiriedolwyr
• cyfanswm galw am wasanaeth

8.3. Ni fydd yn cael ei gynnwys yn awtomatig yn y cylch AB. Yn hytrach, byddai ei gynnwys yn cael ei sbarduno gan asesiad risg. Bydd y canllawiau cysylltiedig yn egluro i ba ddigwyddiad y mae’n berthnasol.

Cwestiwn 22: Ydych chi’n cefnogi bod cwestiwn ychwanegol ar gael i’w ddefnyddio mewn ymateb i newid allanol mawr?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach.

9. Asesiad cryno o Effaith Rheoleiddiol

9.1. Mae ein Hasesiad Effaith Rheoleiddiol cychwynnol o’r effaith ar elusennau yn sgil cyflwyno’r cynigion newydd ar gyfer yr AB wedi cael ei lywio gan:

• profion defnyddwyr o’r drafft o gwestiynau newydd
• asesiad o gymhlethdod pob cwestiwn
• asesiad o’r gofynion gwahanol (e.e. nifer y cwestiynau mae angen ateb) a fyddai’n gymwys i elusennau mewn bandiau incwm gwahanol, a faint o elusennau fyddai’n cael eu heffeithio ym mhob achos

9.2. Mae tua 169,000 o elusennau cofrestredig yn Lloegr a Chymru. Nid yw’r elusennau anghorfforedig lleiaf, sydd yn gyfanswm o fwy na 70,000 o’r rhain, yn cael eu heffeithio gan unrhyw un o’r newidiadau a gynigir yn yr ymgynghoriad hwn gan nad yw’n ofynnol iddynt gwblhau’r set lawn o gwestiynau.

9.3. Amcangyfrifwn mai cyfanswm y cynnydd yn y gost reoleiddiol i bob elusen yw £4.95m. Mae hyn wedi cael ei gyfrifo drwy neilltuo gwerth ariannol (£14 yr awr) i’r amser amcangyfrifedig a gymerir i gwblhau’r AB diwygiedig, o gymharu â nifer presennol yr oriau. Rydym wedi gwahaniaethu rhwng elusennau llai, canolig a mawr yn y cyfrifiad hwn oherwydd credwn fod ein sylfaen dystiolaeth yn ddigon cadarn i ni i ganiatáu hyn. Gweler manylion llawn yn yr Atodiad Asesiad Effaith Rheoleiddiol.

9.4. Rydym yn fodlon mewn egwyddor y bydd manteision gwell tryloywder a data gwell, gan alluogi ymyriadau rheoleiddio mwy wedi’u targedu, o fwy o fudd i elusennau. Dylai mwy o dryloywder ac atebolrwydd, a rheoleiddio mwy effeithiol, hefyd helpu i gynyddu ffydd a hyder y cyhoedd mewn elusennau.

9.5. Byddwn yn adolygu ac yn diweddaru ein cyfrifiad RIA i ystyried y wybodaeth newydd a gawn drwy cyfnod yr ymgynghoriad hwn.

Cwestiwn 23: Ydych chi’n meddwl bod y dull o ymdrin â’r Adroddiad Blynyddol newydd yn gymesur?

Darparwch dystiolaeth bellach i ni sy’n llywio eich ymateb, gan amlygu unrhyw rai y credwch y dylid eu hymgorffori yn ein Hasesiad Effaith Rheoleiddiol terfynol.

10. Asesiad cryno o gydymffurfiaeth â dyletswyddau cydraddoldeb

10.1. Rydym wedi ystyried effeithiau posibl y cynigion hyn ar elusennau, ymddiriedolwyr a’r cyhoedd o dan Ddyletswydd Cydraddoldeb y Sector Cyhoeddus. Rydym wedi cynnal Asesiad o’r Effaith ar Gydraddoldeb (EIA) sy’n cwmpasu’r ymgynghoriad hwn, y dull newydd arfaethedig o ymdrin â’r AB, a’r cwestiynau newydd arfaethedig yn yr AB. Rydym wedi asesu na fyddai’r cynigion yn achosi gwahaniaethu anghyfreithlon, yn aflonyddu, yn erledigaeth nac yn unrhyw ymddygiad arall a waherddir gan Ddeddf Cydraddoldeb 2010 ac rydym wedi rhoi sylw dyledus i’r angen i hybu cyfle cyfartal a meithrin cysylltiadau da rhwng pobl sy’n rhannu nodwedd gwarchodedig ac y rhai nad ydynt. Ble rydym o’r farn y gallai’r cynigion gael effaith anuniongyrchol ar rai grwpiau, rydym wedi ystyried camau lliniaru yn ofalus. Byddwn yn sicrhau bod y system ddigidol yn cadw at safon hygyrchedd ‘AA’ a bod canllawiau digonol yn cael eu darparu er mwyn sicrhau bod y rhai sy’n anghyfarwydd â defnyddio systemau digidol yn gallu defnyddio’r system AB.

10.2. Mae ein dadansoddiad cydraddoldeb wedi cael ei lywio gan dystiolaeth o wahanol ffynonellau gan gynnwys cyfweliadau a grwpiau ffocws a gynhaliwyd ar ran y Comisiwn gan IFF Research gyda thua 70 o elusennau ar draws sbectrwm eang o lefelau incwm.

10.3. Byddwn yn adolygu ac yn diweddaru’r EIA yn rheolaidd i gynnwys gwybodaeth newydd, gan gynnwys ymatebion i’r ymgynghoriad hwn ac arolwg o hyd at 8,000 o elusennau ynghylch y set newydd o gwestiynau.

Cwestiwn 24: Oes gennych unrhyw sylwadau ar ein hasesiad o’r effaith ar gydraddoldeb?

11. Cynigion ynghylch cyhoeddi gwybodaeth

11.1. Cynigiwn gyhoeddi gwybodaeth a ddarperir gan elusennau mewn ymateb i’r AB os ystyriwn y bydd hyn yn hyrwyddo tryloywder, yn cynyddu ffydd a hyder y cyhoedd mewn elusennau neu’n gwella atebolrwydd elusennau i roddwyr, buddiolwyr a’r cyhoedd. Rydym yn ymwybodol o’n dyletswyddau cyfreithiol ynghylch data personol a byddwn dim ond yn cyhoeddi data personol neu ddata a allai ganiatáu i unigolion gael eu hadnabod os yw’n cydymffurfio â deddfwriaeth data personol er mwyn gwneud hynny.

11.2. Rydym wedi nodi ein hymagwedd arfaethedig at gyhoeddi data fel colofn ochr yn ochr â phob cwestiwn yn Atodiad 2 a byddwn yn parhau i ystyried hyn yng nghyd-destun adborth ymgynghori.

11.3. Yn unol â phrotocolau presennol a threfniadau rhannu data statudol, mae’n bosibl y byddwn yn rhannu gwybodaeth a gasglwyd drwy’r cwestiynau AB gydaag awdurdodau cyhoeddus eraill lle ei fod yn briodol ac yn gyson â’n dyletswyddau trin gwybodaeth.

Cwestiwn 25: Darparwch tystiolaeth neu wybodaeth bellach i ni y gallwn eu hystyried, yn enwedig unrhyw bryderon sydd gennych ynghylch preifatrwydd data.

12. Camau Nesaf

12.1. Byddwn yn defnyddio adborth o’r ymgynghoriad hwn er mwyn llywio datblygiad y cwestiynau AB arfaethedig, ac er mwyn sicrhau y dylai elusennau o bob math a maint allu cwblhau’r rhannau sy’n berthnasol iddynt. Yn y gorffennol, rydym wedi penderfynu torri neu adolygu rhai cwestiynau mewn ymateb i adborth ymgynghori.

12.2. Byddwn yn cyhoeddi ymateb i ganfyddiadau’r ymgynghoriad hwn yn yr Hydref. Bydd y cwestiynau terfynol yn cael eu cynnwys yn y Rheoliadau Adroddiad Blynyddol newydd a ddaw i rym ar 1 Ionawr 2023. Bydd yr AB newydd yn gymwys i flynyddoedd ariannol elusennau sy’n dechrau ar neu ar ôl y dyddiad hwnnw.

12.3. Unwaith bydd yr AR newydd mewn grym, bob blwyddyn byddwn yn cyhoeddi o flaen llaw fanylion pa gwestiynau sydd wedi cael eu dewis i’w cynnwys yn yr AB a’r rhesymeg dros eu cynnwys.

13. Datganiad preifatrwydd

13.1. Mae’r hysbysiad preifatrwydd hwn yn esbonio sut mae Comisiwn Elusennau Lloegr a Chymru (‘y Comisiwn’ / ‘ni’) yn prosesu eich data personol pan fyddwch yn ymateb i’n hymgynghoriad ar y Broses Adroddiad Blynyddol.

13.2. Ategir yr hysbysiad hwn gan ein prif hysbysiad preifatrwydd sy’n darparu rhagor o wybodaeth am sut mae’r Comisiwn yn prosesu data personol, ac yn nodi eich hawliau mewn perthynas â’r data personol hwnnw.

13.3. Mae’r Comisiwn yn ymgynghori â’r cyhoedd fel rhan o’i broses agored o lunio polisïau. Rydym yn gwneud hyn drwy gyhoeddi ein hymgynghoriadau ar gov.uk. Rydym yn gwahodd ymatebion unigol i’w gwneud naill ai drwy arolwg ar-lein neu drwy e-bost. Mae hefyd yn bosibl y byddwn hefyd yn defnyddio cyfarfodydd i gasglu ymatebion. Ar gyfer y wybodaeth a gyflwynwch, y Comisiwn yw’r rheolydd data.

Gwybodaeth bersonol a gasglwn pan fyddwch yn ymateb i’r ymgynghoriad hwn

13.4. Pan fyddwch yn ymateb i’r ymgynghoriad hwn, gofynnwn i chi am:

• eich enw
• cyfeiriad e-bost
• manylion eich cysylltiad â’r sefydliad rydych yn cynrychioli (os yw’n berthnasol)
• Y math o elusen rydych yn gysylltiedig â hi

13.5. Ni fydd eich enw a’ch cyfeiriad e-bost yn ofyniad gorfodol a dylid eu darparu dim ond os ydych yn fodlon gwneud hynny.

Pam rydym yn gofyn am y wybodaeth hon a beth sy’n digwydd os na chaiff ei ddarparu

13.6. Rydym yn casglu’r wybodaeth bersonol hon oherwydd:

• mae’n rhoi rhywfaint o sicrwydd i ni eich bod yn berson go iawn
• mae’n caniatáu i ni i ymateb i’ch sylwadau e.e. ceisio unrhyw eglurhad sydd gennych chi
• efallai byddwn yn cysylltu â chi er mwyn eich gwahodd i drafod y pwnc ymhellach

13.7. Rydym hefyd yn casglu’r wybodaeth bersonol hon er mwyn:

• casglu gwybodaeth am y mathau o unigolion a grwpiau sy’n cymryd rhan

13.8. Os na fyddwch yn darparu’r wybodaeth hon, gallwn ddal ystyried eich sylwadau er y gallwn eu hystyried yn llai perswadiol o dan rai amgylchiadau.

Sut byddwn yn prosesu eich data personol

13.9. Rydym yn cofnodi’r data a gawn yn yr ymatebion i’r ymgynghoriad yn ein system cofnodion electronig. Mae’n bosibl y byddwn yn cydnabod eich ymateb lle ei fod yn ymarferol ac yn angenrheidiol.

Rhannu gwybodaeth

13.10. Byddwn yn rhannu eich data os yw’n ofynnol i ni wneud hynny yn ôl y gyfraith, er enghraifft, drwy orchymyn llys neu o dan y Ddeddf Rhyddid Gwybodaeth (FOIA), neu lle bod angen er mwyn hyrwyddo ein swyddogaethau a’n hamcanion statudol.

13.11. Mae’n bosibl y byddwn yn rhannu eich data gyda sefydliadau eraill sydd â diddordeb uniongyrchol yn yr ymgynghoriad hwn: er enghraifft, cyrff y Goron neu adrannau’r llywodraeth.

13.12. O dan y FOIA gwneir pob ymdrech i ddileu data personol rhag cael ei ddatgelu pan ddaw cais. Byddem yn annog ymatebwyr i beidio â chynnwys data personol yng nghorff ymateb.

Am ba mor hir rydym yn cadw eich data

13.13. Byddwn ond yn cadw eich data personol cyhyd â:

• bod ei angen at ddibenion yr ymgynghoriad
• bod y gyfraith yn mynnu ein bod yn gwneud hynny

13.14. Yn gyffredinol, mae hyn yn golygu mai dim ond am o leiaf 1 flwyddyn ac am uchafswm o 7 mlynedd y byddwn yn cadw eich data personol.

Y sail gyfreithiol ar gyfer prosesu eich data personol

13.15. Mae’r tabl isod yn nodi’r prif seiliau cyfreithiol rydym yn dibynnu arnynt ar gyfer prosesu data a gawn drwy’r ffurflenni. Fodd bynnag, efallai y byddwn yn prosesu eich data ymhellach at ddiben cytûn a/neu ar seiliau cyfreithiol eraill - mae rhagor o wybodaeth am hyn ar gael yn ein prif hysbysiad preifatrwydd.

Data Personol (Erthygl 6(1) GDPR)
(c) mae prosesu’n angenrheidiol er mwyn cydymffurfio â rhwymedigaeth gyfreithiol y mae’r rheolydd yn ddarostyngedig iddi (e) bod prosesu’n angenrheidiol ar gyfer tasg a gyflawnir er budd y cyhoedd neu wrth arfer awdurdod swyddogol a freiniwyd yn y rheolydd
Data Categori Arbennig/data Euogfarnau Troseddol
Erthygl 9(2) GDPR (g) Mae prosesu yn angenrheidiol am resymau sydd o fudd sylweddol i’r cyhoedd, ar sail cyfraith yr Undeb neu Aelod-wladwriaethau a fydd yn gymesur â’r nod a ddilynir, parchu hanfod yr hawl i ddiogelu data a darparu ar gyfer mesurau addas a phenodol i ddiogelu’r hawliau sylfaenol a buddiannau testun y data Amodau o dan Ran 2 o Atodlen 1 i Ddeddf Diogelu Data 2018: • Dibenion statudol a’r llywodraeth • Atal neu ganfod gweithredoedd anghyfreithlon • Diogelu’r cyhoedd rhag anonestrwydd ac ati • Gofynion rheoliadol yn ymwneud â gweithredoedd anghyfreithlon ac anonestrwydd etc

Eich hawliau

13.16. Mae gennych nifer o hawliau o dan y Rheoliad Diogelu Data Cyffredinol (GDPR), gan gynnwys yr hawl i gael mynediad at eich data a’r hawl i gyfyngu neu wrthwynebu prosesu pellach a’r hawl i gwyno i Swyddfa’r Comisiynydd Gwybodaeth (ICO).

13.17. Gallwch ddarganfod mwy am eich hawliau fel testun data, a manylion am sut i gysylltu â’n Swyddog Diogelu Data a’r ICO, yn ein prif hysbysiad preifatrwydd.

14. Atodiadau

Atodiad 1 – Rhestr o gwestiynau’r ymgynghoriad

Cynnig i gyflwyno hyblygrwydd i’r broses AB

Cwestiwn 1: Ydych chi’n cefnogi’r cynnig i gynyddu hyblygrwydd yr AB, gan ganiatáu i ni ddewis rhai cwestiynau na ddylid eu cynnal mewn blwyddyn benodol, gan ddefnyddio’r meini prawf a nodir ym mharagraff 2.5?

Cwestiynau ar lywodraethu ariannol

Cwestiwn 2: Ydy’r newidiadau rydym yn eu gwneud ar gwestiynau am gyllid yn gofyn am y wybodaeth gywir am elusennau yn seiliedig ar y wybodaeth a ddarperir?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach.

Cwestiwn 3: Ydy’r cwestiynau ar gyllid wedi cael eu geirio mewn ffordd sy’n eu gwneud yn glir ac yn hawdd i’w deall?

Nodwch sylwadau ar gwestiynau nad ydych yn eu hystyried yn glir ac yn hawdd i’w deall.

Cwestiwn 4: Ydy ein drafft o wybodaeth ategol ac arweiniad ar y cwestiynau cyllid yn ddigonol er mwyn egluro sut i gwblhau’r cwestiynau hyn?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i wella hyn ymhellach.

Os ydych chi’n ymateb ar ran elusen:

Cwestiwn 5: A allech chi ateb y cwestiynau hyn gan ddefnyddio gwybodaeth rydych chi eisoes yn casglu ar gyllid eich elusennau?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach.

Cwestiwn 6: Oes gennych unrhyw bryderon am yr amser y byddai’n ei gymryd i ateb y cwestiynau ar daliadau ymddiriedolwyr?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach.

Cwestiynau ar incwm a gweithrediadau y tu allan i Lloegr a Chymru

Cwestiwn 7: Ydy’r cwestiynau newydd am incwm a chytundebau tramor gyda phartneriaid tramor yn glir, yn hawdd i’w deall a’u hateb (gan ddefnyddio’r wybodaeth ategol yn ôl yr angen)?

Nodwch unrhyw sylwadau, yn benodol os yw’r opsiynau ar sut y derbynnir incwm tramor yn cael ei restru yn gyflawn ac yn ddealladwy

Os ydych chi’n ymateb ar ran elusen:

Cwestiwn 8: Oes gennych unrhyw bryderon am yr amser y byddai’n cymryd i ateb y cwestiynau ar y ffordd y derbyniwyd incwm o dramor gan eich elusen?

Cwestiynau am weithrediadau a strwythur elusennau - adeiladau

Cwestiwn 9: Ydych chi’n meddwl y dylai’r Comisiwn gasglu data ar yr adeilad ble mae elusen yn gweithredu ohono?

Os ydych chi’n ymateb ar ran elusen:

Cwestiwn 10: Nodwch sylwadau ar ba mor ymarferol fyddai hynny i chi i ddarparu gwybodaeth am yr holl leoliadau y mae’r elusen yn gweithredu ohonynt. Darparwch awgrymiadau ar sut i weithredu hyn pe bai’n cael ei gynnwys, fel y ffordd hawsaf i ddarparu gwybodaeth am leoliad.

Cwestiynau am weithrediadau a strwythur elusennau

Cwestiwn 11: Ydy’r newidiadau rydym yn eu gwneud ar gwestiynau am weithrediadau a strwythur elusennau yn gofyn am y wybodaeth gywir am elusennau yn seiliedig ar y wybodaeth a ddarperir?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach.

Cwestiwn 12: Ydych chi’n cytuno bod y cwestiynau newydd am weithrediadau a strwythur yr elusen yn glir, yn hawdd i’w deall ac i ateb?

Nodwch sylwadau ar gwestiynau nad ydych yn eu hystyried yn glir ac yn hawdd i’w deall.

Cwestiwn 13: Ydy ein gwybodaeth ategol a’n canllawiau drafft ar gyfer y cwestiynau am weithrediadau a strwythur elusennau, gan gynnwys yr eirfa, yn ddigon er mwyn esbonio sut i ateb y cwestiynau hyn?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach. Yn benodol, rydym yn awyddus i ddeall os yw’r diffiniad o “lletya” yn yr eirfa yn ddigon clir i’ch helpu i ateb y cwestiwn.

Os ydych chi’n ymateb ar ran elusen:

Cwestiwn 14: A allech chi ateb y cwestiynau hyn gan ddefnyddio gwybodaeth yr ydych yn ei chasglu ar hyn o bryd am eich gweithrediadau a’ch strwythur?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach

Cwestiynau ar weithwyr a gwirfoddolwyr

Cwestiwn 15: Ydy’r newidiadau rydym yn eu gwneud ar gwestiynau am weithwyr a gwirfoddolwyr yn gofyn am y wybodaeth gywir am elusennau yn seiliedig ar y wybodaeth a ddarperir?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach.

Cwestiwn 16: Ydy’r cwestiynau newydd am weithwyr a gwirfoddolwyr yn glir ac yn hawdd i’w deall a’u hateb?

Nodwch unrhyw sylwadau ar gwestiynau nad ydych yn eu hystyried yn glir ac yn hawdd i’w deall. ac ateb

Cwestiwn 17: Ydy ein drafft o wybodaeth a’n canllawiau ategol ynghylch y cwestiynau ar gyflogeion a gwirfoddolwyr yn ddigonol er mwyn egluro sut i ateb y cwestiynau hyn?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i wella hyn ymhellach.

Os ydych chi’n ymateb ar ran elusen:

Cwestiwn 18: A allech chi ateb y cwestiynau hyn gan ddefnyddio gwybodaeth yr ydych yn ei chasglu ar hyn o bryd am eich cyflogeion a gwirfoddolwyr?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach

Cwestiynau ar lywodraethu risg, digwyddiadau a diogelu

Cwestiwn 19: Ydy’r newidiadau rydym yn eu gwneud i gwestiynau am lywodraethu risg, digwyddiadau a diogelu yn glir ac yn gymesur, ac a ydynt yn gofyn am y wybodaeth gywir?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach.

Cwestiwn 20: Ydy ein drafft o wybodaeth ategol a’n canllawiau ar lywodraethu risg, digwyddiadau a diogelu yn ddigonol er mwyn egluro sut i ateb y cwestiynau hyn?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i wella hyn ymhellach.

Os ydych chi’n ymateb ar ran elusen:

Cwestiwn 21: A allech chi ateb y cwestiynau hyn gan ddefnyddio gwybodaeth berthnasol rydych yn ei chasglu ar hyn o bryd?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach.

Cwestiwn mewn ymateb i newid allanol mawr

Cwestiwn 22: Ydych chi’n cefnogi bod cwestiwn ychwanegol ar gael i’w ddefnyddio mewn ymateb i newid allanol mawr?

Nodwch unrhyw sylwadau a fydd yn ein helpu i ddeall hyn ymhellach.

Effaith ar rheoleiddio

Cwestiwn 23: Ydych chi’n meddwl bod y dull o ymdrin â’r Adroddiad Blynyddol newydd yn gymesur?

Darparwch dystiolaeth bellach i ni sy’n llywio eich ymateb, gan amlygu unrhyw rai y credwch y dylid eu hymgorffori yn ein Hasesiad Effaith Rheoleiddiol terfynol.

Effaith ar gydraddoldeb

Cwestiwn 24: Oes gennych unrhyw sylwadau ar ein hasesiad o’r effaith ar gydraddoldeb?

Gwybodaeth a phreifatrwydd

Cwestiwn 25: Darparwch tystiolaeth neu wybodaeth bellach i ni y gallwn eu hystyried, yn enwedig unrhyw bryderon sydd gennych ynghylch preifatrwydd data.

Atodiad 2

Rhestr lawn o gwestiynau AB arfaethedig

Atodiad 3

Geirfa AB

Atodiad 4

Canllaw AB a nodiadau esboniadol

Atodiad 5

Asesiad Effaith Rheoleiddiol

1. Gweler, er enghraifft, Trust in Charities 2018; Public Trust in Charities 2020; Public Trust in Charities 2021; Mae ymchwil blynyddoedd blaenorol hefyd yn cefnogi’r canfyddiadau hyn ↩