Cadeirydd y Comisiwn Elusennau yn galw ar ddyngarwyr i fuddsoddi mewn elusennau Cymreig
Orlando Fraser CB yn ymweld â phedair elusen Gymreig yn un o’i ymweliadau swyddogol olaf â’r wlad.
Charity Commission Chair Orlando Fraser meets with representatives from the County Voluntary Council for Wrexham.
Mae Cadeirydd y rheolydd elusennau yn annog mwy o roddion gan y rhai sydd â phocedi dyfnach yn ystod ymweliadau ag elusennau heddiw ac yfory lle mae’n gweld drosto’i hun effaith mudiadau gwirfoddol yng ngogledd Cymru.
Daeth sylwadau Orlando Fraser wrth iddo ymweld â Chymdeithas Mudiadau Gwirfoddol yn Wrecsam (AVOW) heddiw gydag ymweliadau eraill ar y gweill yfory (25 Chwefror) i dair elusen arall wrth iddo ddathlu ysbryd cymunedol Cymru.
AVOW yw Cyngor Gwirfoddol Sirol Wrecsam. Mae’n darparu cyngor rhad ac am ddim ac yn cyfeirio at fudiadau cymunedol a gwirfoddol lleol. Mae AVOW hefyd yn darparu cymorth iechyd a lles i’r gymuned leol yn Wrecsam.
Mae’r elusen yn un o nifer o dderbynyddion i gael arian drwy raglen Adfywio Ymddiriedolaethau Cymru y rheolydd.
Y llynedd helpodd tîm Adfywio Ymddiriedolaethau wirfoddolwr i ddirwyn Cymdeithas Gofal Wrecsam i ben ar ôl iddo fod yn segur ond bod ganddo arian yn weddill i’w wario. Ar ôl nodi AVOW fel elusen addas i ddefnyddio’r arian fel y bwriadwyd, bu’r rheolydd yn goruchwylio’r trosglwyddiad o dros £30,000.
Mae AVOW wedi gallu ariannu ei rôl Cydgysylltydd Hybiau Cymunedol am flwyddyn arall, gan helpu i sicrhau bod pobl agored i niwed yn gallu cael mynediad at wasanaethau lleol a gwirfoddol trwy hybiau cymunedol yng Ngwersyllt ac Acton (Wrecsam). Mae’r elusen yn gobeithio ehangu ei rhwydwaith i leoliadau ychwanegol a rhannu arferion gorau gyda sefydliadau cymunedol eraill.
Daw ymweliad heddiw wrth i’r rhaglen gyrraedd £11.6 miliwn wedi’i adfywio yng Nghymru yn unig, gan gyfrannu at achosion da, sefydliadau cymunedol ac elusennau ledled Cymru. Ers 2021, mae 346 o elusennau Cymreig wedi ymuno â’r rhaglen, mae 80 ohonynt bellach yn gweithredu eto ar ôl blynyddoedd o anweithgarwch.
Mae’r 266 elusennau anweithredol sy’n weddill wedi trosglwyddo unrhyw asedau segur gan sicrhau eu bod yn parhau i gyfrannu at y sector.
Wrth siarad ar raglen Adfywio Ymddiriedolaethau Cymru, dywedodd Orlando Fraser CB:
Mae’r rhaglen Adfywio Ymddiriedolaethau yn dangos sut mae gan y sector a ninnau fel rheolydd nod cyffredin - sicrhau bod lles y cyhoedd yn codi uwchlaw popeth arall.
Mae yna fanteision gwych i fod yn ymddiriedolwr, ond rydyn ni’n gwybod y gall fod yn anodd recriwtio, ac oherwydd pwysau ar elusennau, gall fod yn anodd aros yn weithgar.
Mae ein rhaglen, ar y cyd â Sefydliad Cymunedol Cymru a Llywodraeth Cymru, yn cynnig cymorth i ymddiriedolwyr i ddod yn ôl ar y trywydd, neu os y gwneir y penderfyniad i gau, yn ei helpu i ddirwyn i ben a throsglwyddo arian yn effeithiol mewn ffordd a fydd yn sicrhau gwaddol eu gwaith gwych.
Dywedodd Prif Swyddog AVOW, Dawn Roberts-McCabe:
Roeddem yn falch iawn o gael ein hystyried ar gyfer yr arian gan Gymdeithas Gofal Wrecsam a oedd wedi gwneud gwaith arbennig fel gwasanaeth cyfeillio, gan gyrraedd rhai o’n trigolion mwyaf bregus. Mae rhaglen Hybiau Cymunedol AVOW wedi adeiladu ar eu gwaith ac wedi rhoi cyfle i drigolion ynysig ailgysylltu â’u cymuned trwy weithgareddau cymunedol a gwirfoddol ystyrlon. Mae Jane Edwards, Cydlynydd Hybiau Cymunedol, yn annog cyfranogwyr i benderfynu pa raglenni i’w rhoi ar waith neu pa sefydliadau fydd o’r cymorth mwyaf i’r boblogaeth leol, gan roi perchnogaeth gymunedol wirioneddol tra’n lleddfu unigrwydd ac arwahanrwydd.
Yfory, mae disgwyl i Orlando Fraser ymweld â Chymunedau Adfer Gogledd Cymru, Sefydliad Clough Williams-Ellis a Chymdeithas Eryri. Mae hyn yn rhan o ymweliad ffarwel wrth iddo ddod â’i gyfnod fel Cadeirydd rheolydd elusen i Gymru a Lloegr i ben.
Wrth drafod ei ymweliadau, ychwanegodd Orlando:
Yn fy nghyfnod fel Cadeirydd, mae wedi bod yn fraint i mi weld â’m llygaid fy hun y gwaith elusennol rhagorol ledled Cymru a Lloegr, gwaith a wnaed yn bosibl gan ymddiriedolwyr, staff a gwirfoddolwyr ymroddgar.
Rwy’n ddiolchgar i AVOW, Cymunedau Adfer Gogledd Cymru, Sefydliad Clough Williams-Ellis a Chymdeithas Eryri am gymryd yr amser i gwrdd â mi.
Mae ysbryd cymunedol cryf yma yng Nghymru – ac, wrth i’m tymor fel Cadeirydd ddod i ben, galwaf ar ddyngarwyr posibl yma a thu hwnt, i fuddsoddi yn yr ysbryd hwn.
Daw galwad Orlando am fwy o ddyngarwyr wrth i ymchwil newydd awgrymu bod pobl gyfoethocaf y DU yn rhoi cyfran lai o’u cyfoeth i elusen na’r person cyffredin. Mae’r data o’r Sefydliad Cymorth Elusennau (CAF) yn dangos bod miliwnyddion y DU (pobl ag asedau buddsoddi o £1 miliwn neu fwy) wedi rhoi’r hyn sy’n cyfateb i 0.4% o’u hasedau buddsoddi cyfunol yn 2023 (sy’n cyfateb i bron £8 biliwn) o gymharu â rhoddion cyhoeddus ehangach y DU o tua £14 biliwn i achosion da yn yr un flwyddyn, sy’n cyfateb i 1.6% o’u hincwm.
Mae ymchwil gan Centre for Cities hefyd yn dangos tra bod Cymru’n gartref i rai o’r bobl fwyaf hael yn y DU (yn ôl canran yr incwm a roddwyd), mae rhoddion yn tueddu i fynd i fentrau cenedlaethol yn hytrach nag i elusennau lleol.
DIWEDD
Nodiadau i Olygyddion
- Y Comisiwn Elusennau yw’r adran annibynnol, anweinidogol o’r llywodraeth sy’n cofrestru ac yn rheoleiddio elusennau yng Nghymru a Lloegr. Ei uchelgais yw bod yn rheolydd arbenigol sy’n deg, yn gytbwys ac yn annibynnol er mwyn i elusen ffynnu. Bydd yr uchelgais hwn yn helpu i greu a chynnal amgylchedd lle bydd elusennau yn denu mwy o ymddiriedaeth y cyhoedd ac yn y pen draw yn cyflawni eu rôl hanfodol wrth wella bywydau a chryfhau cymdeithas. I ddarganfod mwy: About us - The Charity Commission (www.gov.uk)
- Mae’r rhaglen Adfywio Ymddiriedolaethau yn sicrhau bod cronfeydd elusennol sy’n gorwedd yn segur yn cael eu gwario ac yn gwneud gwahaniaeth fel y bwriadwyd yn wreiddiol. Mae’r rhaglen yn helpu elusennau trwy gefnogi a chynghori ymddiriedolwyr sy’n ei chael hi’n anodd gwario eu hincwm, recriwtio ymddiriedolwyr newydd, adnabod buddiolwyr, neu ddod o hyd i amser i redeg yr elusen.
- Os ydych chi’n gweithio gydag elusen sydd, o bosib, angen ein help, e-bostiwch y Comisiwn Elusennau ar CSrevitalisingtrusts@elusencommission.gov.uk i gael gwybodaeth a chyngor.
- Am ragor o astudiaethau achos Adfywio Ymddiriedolaethau Cymru, cysylltwch â Swyddfa’r Wasg.
- Wedi’i sefydlu yn 2014, mae Cymunedau Adfer Gogledd Cymru (North Wales Recovery Communities) yn darparu tai a gwasanaethau therapiwtig i unigolion yr effeithir arnynt gan gamddefnyddio sylweddau, troseddu a digartrefedd. Sefydlwyd Cymdeithas Eryri (The Snowdonia Society) yn 1967 i warchod a gwella Eryri. Sefydlwyd Sefydliad Clough Williams-Ellis (Clough Williams-Ellis Foundation) yn wreiddiol gan Sir Clough Williams-Ellis yn 1972, i ddiogelu ei eiddo yng Ngogledd Cymru a sicrhau ei fod yn cael ei warchod er budd cyhoeddus hirdymor.
- Ffynonellau ymchwil: ‘Donation Nation: The geography of charitable giving in the UK’, Centre for Cities, 2024. ‘Donation nation: The geography of charitable giving in the UK Centre for Cities’ a ‘High Value Giving: How The UK’s Wealthy Give’, Charities Aid Foundation, 2025. ‘CAF High Value Giving Report’