Cynllun iaith Gymraeg

Dengys y cynllun hwn sut yr ydym yn darparu gwasanaethau i’r cyhoedd yng Nghymru.

---

Asiantaeth Trwyddedu Gyrwyr & Cherbydau

Rhagair

Rwy’n falch iawn i gyflwyno’r fersiwn ddiwygiedig hon o gynllun iaith Gymraeg yr Asiantaeth Trwyddedu Gyrwyr a Cherbydau (DVLA).

Mae ein hymrwymiad i gefnogi defnydd o’r iaith wedi cael ei ddangos flwyddyn ar ôl blwyddyn drwy ddarparu nifer cynyddol o wasanaethau ar-lein Cymraeg.

Mae’n adeg gyffrous i DVLA ac i’n cwsmeriaid wrth inni weithio’n barhaus i wella gwasanaethau presennol neu gyflwyno gwasanaethau newydd, i gyd â’r nod parhaus o’i gwneud hi’n haws i gwsmeriaid gael mynediad at ein gwasanaethau mewn ffordd sy’n addas iddyn nhw. Mae’r cynllun newydd hwn yn ailddatgan ein hymrwymiad i ddarparu gwasanaethau dwyieithog yn Gymraeg a Saesneg.

Byddwn yn parhau i feithrin perthynas gadarnhaol â Swyddfa Comisiynydd y Gymraeg ac adrannau eraill y llywodraeth yng Nghymru i gynnal ein henw da fel darparwr gwasanaeth dwyieithog sy’n edrych i’r dyfodol.

Julie Lennard

Prif Weithredwr, DVLA

Datganiad o egwyddor

O dan delerau Deddf yr Iaith Gymraeg 1993, mae’n rhaid i bob corff cyhoeddus sy’n darparu gwasanaethau i’r cyhoedd yng Nghymru baratoi cytundeb yn manylu ar sut y byddant yn gweithredu’r datganiad o egwyddor y dylid trin y Gymraeg a’r Saesneg ar y sail eu bod yn gyfartal wrth gynnal busnes cyhoeddus a gweinyddu cyfiawnder yng Nghymru.

O ganlyniad i Fesur y Gymraeg (Cymru) 2011, bydd safonau statudol yn disodli cynlluniau iaith Gymraeg a bydd yn ofynnol i rai sefydliadau gydymffurfio ag un neu fwy o safonau ymddygiad ar y Gymraeg. Fodd bynnag, fel corff y Goron, byddwn yn parhau i weithredu cynllun iaith Gymraeg ac yn adolygu ein cynllun presennol tra’n ei gryfhau.

Mae DVLA wedi mabwysiadu’r egwyddor y bydd y Gymraeg a’r Saesneg yn cael eu trin yn gyfartal wrth gynnal busnes cyhoeddus yng Nghymru. Dyma’r pedwerydd adnewyddiad o gytundeb DVLA ers cymeradwyo’r cynllun cyntaf ym 1998.

Mae’r cynllun hwn yn nodi sut y bydd DVLA yn gweithredu’r egwyddor hon wrth ddarparu gwasanaethau i’r cyhoedd yng Nghymru. Mae’n cynrychioli’r hyn yr ydym yn credu sy’n briodol o dan yr amgylchiadau ac yn rhesymol ymarferol.

Mae’r cynllun:

• yn unol â’r canllawiau a gyhoeddwyd gan Gomisiynydd y Gymraeg

• wedi’i gymeradwyo gan y Tîm Gweithredol

• yn cael ei hysbysebu i holl staff y DVLA, rhanddeiliaid a’r cyhoedd yng Nghymru

Mae gan y mesurau yn y cynllun hwn awdurdod, cefnogaeth a chymeradwyaeth lawn ein sefydliad. Mae rheolwyr yn gyfrifol am weithredu’r agweddau hynny ar y cynllun sy’n berthnasol i’w gwaith.

Cyfeiriwch bob ymholiad am y cynllun hwn at:

Tîm Polisi’r Iaith Gymraeg
DVLA
Longview Road
Treforys
Abertawe
SA6 7JL

E-bost: UnedYGymraeg@dvla.gov.uk

Paratowyd y cynllun hwn o dan Adran 21 o’r Ddeddf ac yn unol â chanllawiau a gyhoeddwyd gan Fwrdd yr Iaith Gymraeg gynt o dan Adran 9 o’r Ddeddf. Cymeradwywyd y fersiwn diwygiedig hwn ar 11 Ionawr 2024.  

1. Cyflwyniad i DVLA

Mae DVLA yn un o asiantaethau gweithredol yr Adran Drafnidiaeth (DfT). Rydym yn cynnal y broses o drwyddedu gyrwyr ym Mhrydain Fawr. Rydym hefyd yn cynnal y gwaith o gofrestru a thrwyddedu cerbydau, ynghyd â chasglu a gorfodi treth cerbyd, yn y DU.

Mae hyn yn golygu bod gyrwyr a cherbydau yn defnyddio ein ffyrdd mor syml, diogel ac effeithlon â phosibl. Rydym yn darparu ystod eang o wasanaethau i’r cyhoedd moduro, y diwydiant moduro, yr heddlu, y llysoedd ac adrannau eraill y llywodraeth. Rydym yn gyfrifol am:

• gofnodi ardystiadau, gwaharddiadau a chyflyrau meddygol gyrwyr
• cyhoeddi trwyddedau gyrru cerdyn-llun
• cyhoeddi tystysgrifau cofrestru cerbyd i geidwaid cerbydau
• cymryd camau gorfodi yn erbyn y rhai sy’n osgoi talu treth cerbyd
• cofrestru a chyhoeddi cardiau tacograff
• gwerthu cofrestriadau personol DVLA
• helpu’r heddlu ac awdurdodau cudd-wybodaeth i ddelio â throseddau
• darparu data dienw i’r rhai sydd â’r hawl i ddefnyddio’r gwasanaeth

2. Cefndir i DVLA

Mae pencadlys y DVLA wedi’i leoli yng Nghymru.

Rydym wedi bod trwy broses radical o newid, gan symud i ffwrdd o sefydliad papur i fusnes modern a hynod effeithlon. Rydym wedi ehangu ein gwasanaethau digidol ac rydym bellach yn sefydliad llywodraeth sydd wedi ennill sawl gwobr, sy’n darparu gwasanaethau digidol rhagorol i’r cyhoedd yng Nghymru gyda’r mwyafrif ar gael yn ddwyieithog.

Mae DVLA eisoes wedi cymryd camau sylweddol i sicrhau cydraddoldeb i’r ddarpariaeth Gymraeg ac ar hyn o bryd mae’n darparu cyfleusterau dwyieithog i’r cyhoedd ar gyfer dros 90% o’i chynnyrch cwsmeriaid. Er enghraifft, mae trwyddedau gyrru a thystysgrifau cofrestru cerbydau a gyhoeddir yng Nghymru yn gwbl ddwyieithog. Hefyd, mae’r rhan fwyaf o’n gwasanaethau ar-lein ar gael yn ddwyieithog, megis trethu eich cerbyd, gwneud Hysbysiad Oddi ar y ffordd Statudol (HOS) a gwasanaethau trwyddedu gyrwyr ar-lein.

3. Beth mae’r cynllun hwn yn ei gynnwys

Bydd y cynllun yn:

• cymryd canllawiau Comisiynydd y Gymraeg i ystyriaeth a chânt eu hadolygu i ystyried deddfwriaeth yn y dyfodol

• cael ei gynnwys yng nghynllun busnes DVLA

• amlinellu fframwaith ar gyfer darparu gwasanaethau’r DVLA mewn ffordd gadarnhaol ac effeithiol i’r cyhoedd yng Nghymru

• cael ei reoli a’i fonitro gan dîm Polisi’r Iaith Gymraeg DVLA ar ran y Cyfarwyddwr Strategaeth, Polisi a Chyfathrebu

• peidio â chael ei newid heb ymgynghori ymlaen llaw â Chomisiynydd y Gymraeg

4. Cynllunio a darparu gwasanaethau

4.1 Polisïau, gwasanaethau, prosesau a mentrau

4.1.1 Bydd polisïau, gwasanaethau, prosesau a mentrau DVLA yn gyson â’r cynllun hwn. Bydd yn cefnogi’r defnydd o’r Gymraeg lle mae’r rhain yn effeithio ar neu’n cael eu darparu’n uniongyrchol i’r cyhoedd yng Nghymru i’w defnyddio fel rhan o’u bywydau o ddydd i ddydd.

4.1.2 Bydd y cynllun yn sicrhau bod anghenion y Gymraeg yn cael eu hystyried fel rhan o unrhyw bolisïau, gwasanaethau, prosesau a mentrau newydd sy’n effeithio ar y cyhoedd yng Nghymru neu sy’n cael eu darparu’n uniongyrchol i’r cyhoedd yng Nghymru, gan sicrhau ei fod yn cydymffurfio â’r ymrwymiadau a wnaed.

4.1.3 Bydd polisïau, gwasanaethau, prosesau a mentrau newydd yn hyrwyddo ac yn hwyluso’r defnydd o’r Gymraeg yn unol â’r cynllun hwn lle bynnag y bo modd.

4.1.4 Pan fydd ein rhiant adran neu adran arall llywodraeth y DU yn cyflwyno polisïau a mentrau newydd, byddwn yn darparu mewnbwn a chyngor yn unol â chynllun yr asiantaeth mewn perthynas â’n gwasanaethau i’r cyhoedd yng Nghymru.

4.1.5 Ein hamcan yw y bydd y mesurau yn y cynllun hwn yn cael eu cymhwyso i bob polisi, gwasanaeth, proses a menter newydd sy’n effeithio ar y cyhoedd yng Nghymru. Mae canllawiau rheoli prosiect DVLA yn cynnwys gofyniad i ymgysylltu’n gynnar â thîm Polisi’r Iaith Gymraeg DVLA.

4.1.6 Bydd holl staff DVLA yn cael gwybod am y cynllun a chyfrifoldebau DVLA o dan y Ddeddf. Mae copi o’r cynllun ar gael ar y fewnrwyd ynghyd â chyngor cyffredinol ar yr hyn sydd angen i staff ei wneud i’w weithredu a gwybodaeth am gyfleusterau cyfieithu a chyfieithu ar y pryd.

4.1.7 Mae tîm Polisi’r Iaith Gymraeg wedi’i gynnwys fel rhanddeiliad allweddol ar gyfer pob prosiect, gwasanaeth a menter newydd.

4.2 Darparu gwasanaethau

4.2.1 Bydd cwsmeriaid gwasanaethau trwyddedu gyrwyr a cherbydau yng Nghymru yn gallu derbyn gwasanaeth yn Gymraeg a chael eu gwneud yn ymwybodol o hyn.

4.2.2 Bydd tystysgrifau cofrestru cerbydau a thrwyddedau gyrru dwyieithog yn cael eu cyhoeddi i bob cwsmer o fewn ardaloedd cod post Cymru.

4.2.3 Byddwn yn ymateb yn Gymraeg i bob cwsmer sy’n dewis gohebu yn Gymraeg.

4.2.4 Bydd cwsmeriaid ffôn sy’n cysylltu â’n canolfan gyswllt ac sy’n dymuno trafod â ni yn Gymraeg yn cael cynnig y cyfleuster hwn.

4.2.5 Gall cwsmeriaid ryngweithio â’n staff derbynfa yn Gymraeg.

4.3 Safon y gwasanaeth

4.3.1 Rydym yn anelu at ddarparu gwasanaeth o’r un safon uchel yn y Gymraeg a’r Saesneg a bydd hyn yn cael ei ddatgan yn y cynllun busnes.

4.3.2 Bydd gwasanaethau a ddarperir yn Gymraeg ac yn Saesneg o ansawdd cyfartal ac yn cael eu darparu o fewn yr un amserlen.

4.3.3 Bydd egwyddorion Rhagoriaeth Gwasanaeth Cwsmeriaid yn berthnasol i ddarparu gwasanaethau yn Gymraeg ac yn Saesneg.

4.3.4 Mae safonau gwasanaeth DVLA, sydd yr un fath ar gyfer y Gymraeg a’r Saesneg, wedi’u nodi yn ein cynllun busnes. Bydd y rhain o ansawdd cyfartal ac o fewn yr un amserlenni a amlinellir yn ein mesurau.

4.3.5 Lle mae prosesau mewnol yn golygu nad oes unrhyw wahaniaeth rhwng prosesu trafodion Cymraeg a Saesneg, byddwn yn adrodd ar y perfformiad cyffredinol a gyflawnwyd ac ni fyddwn yn monitro gwasanaethau Cymraeg ar wahân.

5. Ymdrin â’r cyhoedd sy’n siarad Cymraeg

5.1 Cyfathrebu ysgrifenedig

5.1.1 Mae cwsmeriaid Cymraeg eu hiaith yn gallu gohebu â ni yn Gymraeg yn ogystal â Saesneg.

5.1.2 Y targed perfformiad yw y bydd pob gohebiaeth a dderbynnir yn Gymraeg yn cael ei hateb yn Gymraeg ac na ddylai gohebu yn Gymraeg arwain at oedi. Bydd gohebiaeth sy’n dilyn cyfathrebiad dros y ffôn, ar-lein neu wyneb yn wyneb yn Gymraeg hefyd fod yn Gymraeg. Lle bo angen cyfieithu allanol, trefnir hyn drwy wasanaeth cyfieithu proffesiynol. Bydd staff yn cael gwybod sut i ddefnyddio gwasanaethau cyfieithu a’r trefniadau cyllidebol cysylltiedig.

5.1.3 Ein bwriad yw y bydd unrhyw lythyr safonol a anfonir at y cyhoedd yng Nghymru yn ddwyieithog.

5.1.4 Bydd ein papur pennawd dwyieithog yn dangos bod croeso i ohebiaeth yn y ddwy iaith.

5.1.5 Ein bwriad yw cychwyn gohebiaeth ag aelodau o’r cyhoedd sy’n gyrru yng Nghymru yn newis iaith yr unigolyn, os yw hynny’n hysbys. Fel arall, bydd yn ddwyieithog.

5.1.6 Bydd aelodau’r cyhoedd sy’n dymuno cyfathrebu â ni drwy e-bost yn Gymraeg yn derbyn ymateb yn Gymraeg.

5.2 Cyfathrebu dros y ffôn

5.2.1 Rydym yn croesawu galwadau yn Gymraeg ac yn Saesneg.

5.2.2 Bydd ein system ffôn awtomataidd ryngweithiol, sy’n ateb cwsmeriaid sy’n ffonio ein canolfan gyswllt i ddechrau, yn gofyn i’r rhai sy’n ffonio o Gymru*, a hoffent gynnal eu busnes yn Gymraeg neu Saesneg. Bydd y rhai sy’n dewis Cymraeg yn cael eu dargyfeirio at weithredwr sy’n siarad Cymraeg a fydd yn delio â’r ymholiad.

*Mae’r gwasanaeth hwn ar gael i’r cwsmeriaid hynny y mae eu ffonau wedi’u cysylltu â chyfnewidfa ffôn ddigidol ac nad ydynt wedi cuddio eu rhif ffôn. Unwaith y bydd cwsmeriaid wedi’u cysylltu â gweithredwr a’u bod yn dymuno cynnal eu hymholiad yn Gymraeg, byddant yn cael eu cyfeirio at weithredwr sy’n siarad Cymraeg.

5.2.3 Ar gyfer galwadau i adrannau eraill DVLA, byddwn yn darparu gwasanaeth ffôn Cymraeg i’r cyhoedd yng Nghymru. Os nad oes siaradwr Cymraeg ar gael ar unwaith i dderbyn yr alwad, y perfformiad targed yw y byddwn yn cynnig gwasanaeth galw’n ôl yn Gymraeg o fewn un diwrnod gwaith neu’r cyfle i barhau â’r alwad yn Saesneg. Os yw ymholiad yn arbennig o gymhleth neu o natur arbenigol ac nad oes siaradwyr Cymraeg ar gael i ddelio’n ddigonol ag ef, gall y galwr barhau â’r sgwrs yn Saesneg neu anfon yr ymholiad llawn atom yn ysgrifenedig yn Gymraeg. Yna byddwn yn darparu ateb ysgrifenedig yn Gymraeg.

5.2.4 Mae llinell ffôn gwasanaeth Cymraeg bwrpasol (0300 790 6819) hefyd ar gael drwy ein canolfan gyswllt i ddarparu mynediad uniongyrchol i wasanaethau Cymraeg. Darperir y rhif hwn ar GOV.UK a’n ffurflenni a thaflenni gwybodaeth.

5.3 Cyfarfodydd cyhoeddus

5.3.1 Lle mae DVLA yn trefnu cyfarfodydd cyhoeddus yng Nghymru, bydd yr holl ddeunyddiau angenrheidiol yn cael eu cynhyrchu’n ddwyieithog. Bydd croeso i aelodau’r cyhoedd gyfrannu yn Gymraeg.

5.4 Achosion llys

5.4.1 Bydd cyfweliadau a thrafodaethau eraill gyda’r cyhoedd yn cael eu cynnal yn Gymraeg neu Saesneg. Anfonir gwysion dwyieithog i gyfeiriadau cod post Cymraeg.

5.5 Rhyngweithio wyneb yn wyneb

5.5.1 Yn ein derbynfa, bydd presenoldeb arwyddion a dogfennau dwyieithog yn ei gwneud yn glir ein bod yn croesawu busnes yn Gymraeg ac yn Saesneg.

5.5.2 Bydd siaradwyr Cymraeg sydd â chyswllt uniongyrchol â’r cyhoedd yn cael bathodynnau, cortynnau gwddf a phosteri Cymraeg Gwaith cydnabyddedig yn annog pobl i ddelio â nhw yn Gymraeg.

5.5.3 Os yw cwsmer yn dymuno siarad Cymraeg ac nad oes siaradwr Cymraeg ar gael o’r maes gweithredol perthnasol, byddwn yn ceisio dod o hyd i siaradwr Cymraeg o faes arall i helpu.

5.6 Gwasanaethau a gwybodaeth ddigidol

5.6.1 Mae holl wefannau adrannau’r llywodraeth yn cael eu cynnal ar GOV.UK a’u rheoli gan Wasanaeth Digidol y Llywodraeth (GDS). Bydd unrhyw wasanaeth ar-lein a ddarparwn ar gael yn Gymraeg ac yn Saesneg a byddwn yn gweithio gyda GDS i sicrhau gwasanaeth Cymraeg o’r dechrau i’r diwedd.

5.6.2 Bydd cynnwys corfforaethol perthnasol megis ffurflenni neu wybodaeth yn cael ei ddarparu yn Gymraeg ar GOV.UK.

6. Wyneb cyhoeddus y sefydliad

6.1 Hunaniaeth a delwedd gorfforaethol

6.1.1 Byddwn yn cynnal hunaniaeth gorfforaethol ddwyieithog i’n cwsmeriaid yng Nghymru. Mae ein acronym, ‘DVLA’, yn cael ei ddeall yn dda ac ni fydd yn newid, yn ogystal â logo’r DVLA sy’n cynnwys y llythrennau ‘DVLA’. Lle mae ein teitl yn ymddangos yn llawn, bydd hefyd yn Gymraeg i’w ddefnyddio yng Nghymru.

6.1.2 Bydd cyfeiriad DVLA a gwybodaeth safonol arall yn gwbl ddwyieithog ar eitemau megis arwyddion, cerbydau, adeiladau, cardiau busnes, cardiau adnabod, slipiau cyfarch, amlenni a nwyddau a deunyddiau eraill i’w defnyddio yng Nghymru.

6.1.3 Gall aelodau o staff sy’n siarad Cymraeg ofyn am fathodynnau a chortynnau gwddf cydnabyddedig Cymraeg Gwaith gan dîm Polisi’r Iaith Gymraeg er mwyn nodi eu hunain yn y gweithle fel siaradwyr Cymraeg.

6.2 Dogfennau

6.2.1 Y 2 brif ddogfen y mae’r DVLA yn eu cyhoeddi i’r cyhoedd yw’r drwydded yrru a’r dystysgrif gofrestru cerbyd.

• Trwyddedau gyrru – cyhoeddir fersiynau dwyieithog i ddeiliaid trwydded yrru yn ardaloedd cod post Cymru.

• Tystysgrifau cofrestru cerbydau – cyhoeddir fersiynau dwyieithog i geidwaid cerbydau mewn ardaloedd cod post Cymru.

Mae pob dogfen arall a gyhoeddir, gan gynnwys y nodiadau atgoffa adnewyddu treth cyfaint uchel (V11W) naill ai’n cael eu cynhyrchu’n ddwyieithog neu’n cael eu hanfon gyda’i gilydd fel fersiynau Cymraeg a Saesneg ar wahân.

6.2.2 Mae cyhoeddiadau yn cynnwys, ond heb fod yn gyfyngedig i, bamffledi a thaflenni, cardiau busnes, tystysgrifau, dogfennau ymgynghori, posteri, nodiadau canllaw, hysbysiadau cyhoeddus, ac amlenni. Mae dogfennau neu eitemau a gyhoeddir ar-lein hefyd wedi’u cynnwys, p’un a ydynt yn bodoli ar ffurf copi caled ai peidio.

6.2.3 Fel rheol bydd yr holl ddeunydd a anelir at y cyhoedd yng Nghymru naill ai’n ddwyieithog neu’n cynnwys fersiynau Cymraeg a Saesneg.

6.2.4 Gall y cyhoedd ddefnyddio enwau lleoedd yn Gymraeg ar gyfer cyfeiriadau a ddangosir ar eu trwydded yrru a thystysgrif gofrestru cerbyd. Bydd meddalwedd sy’n rhoi cod post yn dilysu’r cais fformat.

6.2.5 Rydym yn cyhoeddi nifer cyfyngedig o ddogfennau cyhoeddedig megis yr adroddiad blynyddol a chyfrifon a chynllun busnes. Cyhoeddiadau cyfaint isel yw’r rhain ar gyfer cynulleidfaoedd penodol ac fe’u cyhoeddir yn Saesneg yn unig.

6.2.6 Os bydd unrhyw ddogfen a gyhoeddir gennym yn cael ei gwerthu, ni fydd pris dogfen ddwyieithog yn fwy na phris y fersiwn uniaith. Bydd pris y fersiwn uniaith Gymraeg yr un fath â’r fersiwn uniaith Saesneg.

6.2.7 Mae safonau dylunio DVLA yn nodi’r gofynion ar gyfer cynhyrchu dogfennau dwyieithog ac uniaith. Mae gwybodaeth ar gael i’r holl staff, ymgynghorwyr a dylunwyr, sy’n dylunio dogfennau DVLA. 

6.3 Penawdau llythyrau

6.3.1 Mae DVLA yn anfon 2 fath gwahanol o lythyr:

• llythyrau clerigol – mae penawdau llythyrau dwyieithog ar gael i staff gynhyrchu llythyrau eu hunain ac fe’u defnyddir ar gyfer cwsmeriaid sy’n byw yng Nghymru

• llythyrau wedi’u cynhyrchu gan y system – mae pob llythyr defnydd uchel yn ddwyieithog

Lle mae angen llythyrau pwrpasol, bydd y rhain yn cael eu cynhyrchu’n ddwyieithog ar sail adhoc.

6.4 Arwyddion

6.4.1 Mae arwyddion allanol a mewnol yn ddwyieithog yn ardaloedd cyhoeddus ein swyddfeydd yng Nghymru. Lle mae arwyddion Cymraeg a Saesneg ar wahân, byddant yn gyfartal o ran fformat, maint, ansawdd, eglurder ac amlygrwydd.

6.5 Ffurflenni a deunydd esboniadol cysylltiedig

6.5.1     Ein hegwyddor yw y byddwn yn cynhyrchu fersiynau dwyieithog neu Gymraeg o ffurflenni a thaflenni sy’n rhoi gwybodaeth a chyngor, oni bai bod prif reswm dros beidio â gwneud hynny, er enghraifft os nad yw ffurflen yn effeithio ar y cyhoedd yn gyffredinol.

6.5.2 O bryd i’w gilydd byddwn yn dosbarthu taflenni gwybodaeth ar ran sefydliadau eraill. O dan yr amgylchiadau hyn gall darparu taflenni Cymraeg fod y tu allan i reolaeth DVLA ond byddwn yn annog sefydliadau i’w darparu. Fodd bynnag, os bydd y sefydliadau hynny’n darparu taflenni dwyieithog, byddwn yn ymrwymo i’w dosbarthu i gyfeiriadau yng Nghymru. Os oes fersiynau ar wahân, byddwn yn sicrhau bod y ddau fersiwn yn cael eu dosbarthu i’r cyhoedd yng Nghymru.

6.6 Cysylltiadau â’r cyfryngau

6.6.1     Rydym yn darparu staff sy’n siarad Cymraeg ar gyfer cyfweliadau y gofynnir amdanynt gan y cyfryngau Cymraeg ar faterion sy’n effeithio ar y busnes.

6.6.2  Bydd ymgyrchoedd cyfryngau a gychwynnir gan DVLA ar deledu a radio Cymraeg yn cael eu cynnal yn Gymraeg.

6.6.3 Byddwn yn darparu datganiadau dwyieithog i’r wasg i’r cyfryngau yng Nghymru.

6.7 Cyhoeddusrwydd a hysbysebu

6.7.1 Bydd yr holl gyhoeddusrwydd, hysbysebion a hysbysiadau (gan gynnwys hysbysebion recriwtio) yng Nghymru yn ddwyieithog gyda fersiynau Cymraeg a Saesneg yn cael eu dangos gyda’i gilydd.

6.7.2 Cyhoeddir posteri cyhoeddusrwydd a deunyddiau hyrwyddo eraill yn ddwyieithog yng Nghymru. Os nad yw hyn yn bosibl, bydd fersiynau Cymraeg a Saesneg ar wahân yn gyfartal o ran maint, fformat ac ansawdd a chânt eu dosbarthu a’u harddangos mewn modd sy’n parchu’r egwyddor o gydraddoldeb rhwng y Gymraeg a’r Saesneg.

6.7.3 Ar gyfer ocsiynau Cofrestriadau Personol DVLA a gynhelir yng Nghymru, byddwn yn cyhoeddi deunydd hysbysebu yn ddwyieithog neu mewn fersiynau Cymraeg a Saesneg ar wahân. Os defnyddir fersiynau ar wahân, byddwn yn dosbarthu’r deunydd hysbysebu gyda’i gilydd. Cynhelir yr ocsiynau yn Saesneg yn unig.

6.7.4 Bydd deunyddiau arddangos mewn unrhyw gynhadledd, seminar neu arddangosfa ar gyfer y cyhoedd a gynhelir yng Nghymru yn ddwyieithog neu mewn fersiynau Cymraeg a Saesneg ar wahân. Fodd bynnag, noder y gallai’r digwyddiadau hyn gynnwys deunydd gan bartneriaid DVLA nad yw ar gael yn Gymraeg neu sydd heb ei gynhyrchu’n ddwyieithog.

6.7.5 Bydd unrhyw arolwg cyhoeddus neu ymchwil marchnad a gynhelir yng Nghymru yn ddwyieithog.

7. Gweithredu a monitro’r cynllun

7.1 Recriwtio a staffio

7.1.1 Lle mae’r gallu i siarad Cymraeg yn hanfodol ar gyfer unrhyw swydd, byddwn yn nodi hyn wrth recriwtio.

7.1.2 Lle mae’r gallu i siarad Cymraeg yn ddymunol ond ddim yn hanfodol, bydd hyn yn cael ei amlygu fel gofyniad ychwanegol.

7.1.3 Os bydd anawsterau recriwtio lle mae’r gallu i ysgrifennu neu siarad Cymraeg yn hanfodol, byddwn yn gwneud trefniadau dros dro i ddarparu cymorth yn y Gymraeg hyd nes y gellir gwneud penodiad parhaol addas.

7.1.4 Byddwn yn rhoi cyhoeddusrwydd i’r ffaith bod siaradwyr Cymraeg yn cael eu hannog i ymuno â’r gweithlu drwy sicrhau bod hysbysebion recriwtio priodol yn ddwyieithog.

7.1.5 Byddwn yn sicrhau bod timau sydd â chyswllt â’r cyhoedd yng Nghymru yn ceisio mynediad at ddigon o siaradwyr Cymraeg â’r sgiliau priodol i’w galluogi i ddarparu gwasanaeth Cymraeg.

7.1.6 Byddwn yn nodi’r timau a’r swyddi lle mae’r gallu i siarad Cymraeg yn hanfodol a’r rhai lle mae’n ddymunol a’r lefel hyfedredd sydd ei angen ym mhob achos. Wrth lunio disgrifiadau tîm a swydd, byddwn yn ystyried yn ofalus unrhyw angen posibl am sgiliau Cymraeg ysgrifenedig neu lafar. Bydd hyn yn cael ei yrru gan y galw am wasanaethau Cymraeg ac i ba raddau y defnyddir y gwasanaethau a gynigir, er ein bod yn ymwybodol y gallai’r galw gynyddu wrth i fentrau a hyrwyddir gan Senedd Cymru gael eu cyflwyno’n gynyddol.

7.1.7 Bydd staff hefyd yn cael eu hysbysu y bydd cymaint o groeso i sgwrsio yn Gymraeg ar faterion yn ymwneud â gwaith neu ryngweithio cymdeithasol â sgwrsio yn Saesneg. 

7.2 Cefnogi dysgu Cymraeg

7.2.1 Mae gwybodaeth am y cyrsiau Cymraeg Gwaith a ddarperir gan y Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol ar gael ar ein mewnrwyd.

7.3 Trefniadau gweinyddol

7.3.1 Mae’r cyfrifoldeb am weithredu agweddau penodol o’r cynllun yn cael ei ddirprwyo i reolwyr yn y meysydd priodol.

7.3.2 Bydd staff a rheolwyr DVLA yn cael gwybod am y cynllun iaith Gymraeg trwy ddefnyddio dulliau cyfathrebu mewnol megis mewnrwyd DVLA a chyfarfodydd penodol gyda rheolwyr a staff. Bydd rheolwyr yn sicrhau bod staff newydd yn ymwybodol o’u cyfrifoldebau o dan y cynllun.

7.3.3 Rydym wedi rhoi trefniadau ar waith gyda gwasanaeth cyfieithu proffesiynol allanol i sicrhau bod gennym fynediad at wasanaeth cyfieithu o ansawdd uchel pan fo angen.

7.4 Gwasanaethau a ddarperir gan bartïon eraill ar ran DVLA

7.4.1 Bydd unrhyw gytundeb neu drefniant gyda thrydydd parti sy’n ymwneud â darparu gwasanaethau i’r cyhoedd yng Nghymru yn gyson â’r cynllun.

 7.4.2 Byddwn yn sicrhau trwy drefniadau contractio bod yr asiant neu gontractwr yn ymwybodol o ofynion y cynllun, ac yn cydymffurfio â hwy, wrth ddarparu gwasanaethau i’r cyhoedd yng Nghymru ar ran DVLA. Byddwn yn sicrhau bod dogfennau tendro a chontractau perthnasol yn cael eu llunio gyda darpariaethau sy’n adlewyrchu’r ymrwymiadau a roddir yn y cynllun hwn.

7.5 Monitro’r cynllun

7.5.1 Tîm Polisi’r Iaith Gymraeg ar ran Cyfarwyddwr Strategaeth, Polisi a Chyfathrebu sydd â chyfrifoldeb am fonitro cynllun iaith Gymraeg DVLA. Bydd hyn yn cynnwys y canlynol:

• blaengynllunio a chaffael – i sicrhau bod polisïau a mentrau newydd, cyhoeddiadau a gwasanaethau digidol yn cael eu datblygu yn unol â’r cynllun hwn

• trefnu a darparu gwasanaethau – monitro gweithrediad ac effeithiolrwydd gwasanaethau Cymraeg DVLA. Yn arbennig trwy’r Ganolfan Gyswllt a’n derbynfa cwsmeriaid

• delio â’r cyhoedd sy’n siarad Cymraeg i fonitro amseroedd ymateb i ohebiaeth Gymraeg, ansawdd y gwasanaeth cyfieithu a’r trefniadau ar gyfer cyfarfodydd

• wyneb cyhoeddus DVLA – monitro ein delwedd gorfforaethol, cyflwyno cyhoeddiadau, ffurflenni, arwyddion, hysbysiadau a dogfennau eraill sy’n ddwyieithog

• mae ein prif wasanaethau ar-lein yn cael eu cefnogi’n llawn gan opsiynau Cymraeg

• staffio – monitro gweithrediad y mesurau staffio a hyfforddi a nodir yn y cynllun. Bydd hyn yn cynnwys cynnal a gwella proffil hyfforddiant iaith staff dwyieithog yn y ganolfan gyswllt a sicrhau cymarebau staff/gofynion gwasanaeth digonol

• asiantau a chontractwyr – monitro darpariaeth a gweinyddiad gwasanaethau

• amserlen – monitro ymrwymiadau’r cynllun

• cwynion – bydd tîm Polisi’r Iaith Gymraeg yn monitro unrhyw gwynion am gyflwyno gwasanaeth neu weithrediad y cynllun  

7.5.2 Bydd ein perfformiad yn ôl y targedau a nodir yn y cynllun yn cael ei fonitro’n flynyddol i’r Tîm Gweithredol a Chomisiynydd y Gymraeg.

7.5.3 Byddwn yn croesawu, yn cofnodi ac yn cydnabod awgrymiadau ar gyfer gwelliannau yn ein cynllun iaith Gymraeg. Mae’r manylion cyswllt ar gyfer awgrymiadau wedi’u cofnodi isod.

7.6  Cyhoeddi gwybodaeth am safonau gwasanaeth

7.6.1 Cyhoeddir safonau gwasanaeth perfformiad DVLA yn ein hadroddiad blynyddol a chyfrifon. Adroddir meini prawf perfformiad fel ffigurau unedig lle nad yw ein prosesau mewnol yn caniatáu unrhyw wahaniaeth rhwng trafodion a gynhelir yn Gymraeg neu Saesneg.

7.7 Rhoi cyhoeddusrwydd i’r cynllun

7.7.1 Bydd ein hymrwymiad i groesawu defnydd o’r Gymraeg yn cael ei amlygu drwy ddefnyddio negeseuon dwyieithog ar bapur pennawd dwyieithog.

7.7.2 Bydd GOV.UK yn rhoi cyhoeddusrwydd i’r ffaith bod gwasanaeth dwyieithog ar gael.

7.8 Cwynion, awgrymiadau ar gyfer gwella ac ymholiadau cyffredinol

Dylid gwneud cwynion am lefel y gwasanaeth a ddarparwn i’r adran y bu i’w gweithredoedd neu ddiffyg gweithredu arwain at y gŵyn. Mae DVLA yn annog staff i nodi a datrys y rhan fwyaf o faterion sy’n peri pryder i gwsmeriaid ar y pwynt cyswllt.

Lle nad yw’n bosibl gwneud hynny, mae gennym broses datrys cwynion 2 gam. Mae rhagor o wybodaeth am y broses hon ar gael yn www.gov.uk/dvla/cwynion.

Os nad yw’r ymateb i’r gŵyn yn foddhaol o hyd, gellir cyfeirio cwynion at Swyddfa Comisiynydd y Gymraeg.

Byddwn yn cydweithredu â Chomisiynydd y Gymraeg i ddatrys cwynion ac yn ystod unrhyw ymchwiliad a gynhelir o dan adran 17 (fel y’i cymhwysir gan adran 21(s)) o Ddeddf yr Iaith Gymraeg 1993.

Dylid cyfeirio cwynion am y cynllun hwn, awgrymiadau ar gyfer gwella neu unrhyw ymholiadau cyffredinol eraill yn ymwneud â’r cynllun hwn yn y lle cyntaf at y Rheolwr Polisi’r Iaith Gymraeg yn:

Rheolwr Polisi’r Iaith Gymraeg
Tîm Polisi’r Iaith Gymraeg
SPCD
DVLA
Treforys
Abertawe
SA6 7JL

E-bost: UnedYGymraeg@dvla.gov.uk

Atodiad A – cynllun gweithredu ac amserlen

Bydd Comisiynydd y Gymraeg yn monitro cydymffurfedd DVLA â’i chynllun iaith Gymraeg, yn unol â’r cynllun gweithredu hwn. Mae’r cynllun gweithredu hwn yn amlinellu’r manylion gweithredu mewn perthynas â’r ymrwymiadau a wnaed yng nghynllun iaith Gymraeg DVLA 2024 i 2028.

Bydd tîm Polisi’r Iaith Gymraeg yn darparu’r gwasanaethau canlynol i’r asiantaeth er mwyn sicrhau cydymffurfedd:

• darparu cyngor a chanllawiau ar rwymedigaethau’r asiantaeth o dan y cynllun iaith Gymraeg
• darparu gwasanaeth cyfieithu ysgrifenedig (Saesneg i Gymraeg a Chymraeg i Saesneg)
• darparu gwasanaeth prawf ddarllen
• datblygu a chynnal cronfa ddata terminoleg Gymraeg yr asiantaeth
• lanlwytho cynnwys Cymraeg ar GOV.UK
• cynnal perthynas waith effeithiol gyda Chomisiynydd y Gymraeg

Polisi, gwasanaethau, prosesau a mentrau
Cam gweithredu	Cyfrifoldeb cyflawni	Dyddiad targed
Hysbysebu a chodi ymwybyddiaeth yn rhagweithiol o’r ymrwymiadau a nodir yn y fersiwn diweddaraf o gynllun iaith Gymraeg DVLA drwy: • ddatblygu cynllun cyfathrebu mewnol ar gyfer hyrwyddo’r cynllun wedi’i ddiweddaru • cyhoeddi’r cynllun wedi’i ddiweddaru ar wefan GOV.UK DVLA • cyhoeddi’r cynllun wedi’i ddiweddaru ar fewnrwyd DVLA	Tîm Polisi’r Iaith Gymraeg	Gorffennaf 2024 Syth ar ôl dylunio gan Wasanaethau Creadigol
Cynnwys tîm Polisi’r Iaith Gymraeg yng nghynefino corfforaethol yr asiantaeth	Tîm Polisi’r Iaith Gymraeg Adnoddau Dynol	O fewn 6 mis i gymeradwyo’r cynllun y cytunwyd arno
Y Gymraeg i gael ystyriaeth briodol mewn unrhyw bolisïau, gwasanaethau, prosesau a mentrau newydd sy’n effeithio ar y cyhoedd yng Nghymru. Bydd tîm Polisi’r Iaith Gymraeg yn cael ei gynnwys mewn trafodaethau cynnar	Tîm Polisi’r Iaith Gymraeg Meysydd busnes perthnasol	Parhaus

Gwasanaethau digidol a gwybodaeth
Cam gweithredu	Cyfrifoldeb cyflawni	Dyddiad targed
Cynyddu nifer y tudalennau gwybodaeth gyrru a thrafnidiaeth sydd ar gael yn Gymraeg ar GOV.UK	Tîm Polisi’r Iaith Gymraeg Tîm Cyfathrebu Allanol Meysydd busnes perthnasol	Parhaus
Cynyddu faint o gynnwys corfforaethol DVLA sydd ar gael yn Gymraeg ar GOV.UK	Tîm Polisi’r Iaith Gymraeg Tîm Cyfathrebu Allanol Meysydd busnes perthnasol	Parhaus
Cynyddu gweithgareddau cyfryngau cymdeithasol Cymraeg DVLA a chynnal cynllun rhagweithiol	Tîm Polisi’r Iaith Gymraeg Tîm Cyfathrebu Allanol	Parhaus

Dogfennau
Cam gweithredu	Cyfrifoldeb cyflawni	Dyddiad targed
Bydd pob dogfen gyhoeddus newydd yn ddwyieithog	Tîm Polisi’r Iaith Gymraeg Tîm Gwasanaethau Creadigol Meysydd busnes perthnasol	Parhaus

Recriwtio a staffio
Cam gweithredu	Cyfrifoldeb cyflawni	Dyddiad targed
Darparu hysbysebion recriwtio, pecynnau ymgeiswyr a deunydd recriwtio perthnasol dwyieithog ar gyfer swyddi yng Nghymru ar Swyddi CS	Tîm Polisi’r Iaith Gymraeg Grŵp Adnoddau Adrannol yr Adran Drafnidiaeth (DRG) Adnoddau Dynol Meysydd busnes perthnasol	Parhaus
Datblygu fframwaith ar gyfer asesu a phennu lefel y sgiliau Cymraeg sydd eu hangen ar gyfer swyddi yng Nghymru	Tîm Polisi’r Iaith Gymraeg Adnoddau Dynol Meysydd busnes perthnasol	Mawrth 2024
Darparu cyrsiau lefel uwch iaith Gymraeg dan arweiniad tiwtor i staff rheng flaen	Tîm Polisi’r Iaith Gymraeg Adnoddau Dynol Meysydd busnes perthnasol	Rhagfyr 2024 i ganiatáu trafodaethau gyda darparwyr gwasanaeth

Gweithredu, monitro ac adrodd ar y cynllun
Cam gweithredu	Cyfrifoldeb cyflawni	Dyddiad targed
Monitro cynnydd yr asiantaeth o ran cyflawni’r ymrwymiadau a wnaed yn y cynllun yn ôl y mesurau mesuradwy a amlinellir yn y cynllun gweithredu hwn	Tîm Polisi’r Iaith Gymraeg	Yn flynyddol yn Adroddiad Monitro’r asiantaeth i Gomisiynydd y Gymraeg
Adrodd ar weithredoedd a gweithgareddau iaith Gymraeg yr asiantaeth i Gomisiynydd y Gymraeg yn dilyn yr adroddiadau monitro y cytunwyd arnynt	Tîm Polisi’r Iaith Gymraeg Pob maes busnes	Yn flynyddol yn Adroddiad Monitro’r asiantaeth i Gomisiynydd y Gymraeg
Adolygu’r cynllun o fewn 4 blynedd iddo ddod i rym a thrafod unrhyw newidiadau gyda Chomisiynydd y Gymraeg	Tîm Polisi’r Iaith Gymraeg	Erbyn 2028