Bu broşür, NHS bağırsak kanseri tarama test kiti kullanıldıktan sonra daha başka testlere ihtiyaç duyulması halinde kolonoskopi yapılması konusunda bilgi sağlar.

1. NHS neden kolonoskopi uygulaması sunar? 

Kolonoskopi, belirti göstermeden gelişebilen polipleri ve bağırsak kanserlerini bulmaya yardımcı olabilir.  

Polipler, kalın bağırsağın iç yüzeyinde oluşan küçük büyümelerdir. Poliplerin çoğu zararsızdır ancak bazılarının kansere dönüşme olasılığı daha yüksektir. Kalın bağırsağın herhangi bir yerinde bulunan kansere bağırsak kanseri denir. Buna kolon ve rektum da dahildir.  

Dışkınızda belirli miktarda kan bulunması halinde kolonoskopi yaptırmanız önerilir. Polipler ve bağırsak kanserleri bazen kanamaya neden olabilir ancak bunu görmek her zaman mümkün olmaz. Çoğu kişide bağırsak kanseri sonucu çıkmaz ancak kolonoskopi yaptırmak kanamanın nedenini bulmamıza yardımcı olur.  

Eğer poliplere rastlanırsa bunları genellikle kolonoskopi sırasında almak mümkündür. Bu, bağırsak kanserine yakalanma riskinizi büyük ölçüde azaltabilir.  Bağırsak kanseri belirtileri varsa size tedavi sunabiliriz. Bağırsak kanserini erken teşhis etmek, tedavinin etkili olma olasılığını artırabilir.

Kalın bağırsak, kolon ve rektumdan oluşur 

Bağırsak, sindirim sisteminizin bir parçasıdır. Yiyeceklerden besinleri ve suyu alarak kalanı dışkıya dönüştürür. 

2. Kolonoskopi 

Kolonoskopi, bağırsaklarınızın içinde polip ve bağırsak kanseri olup olmadığını kontrol etmek için yapılan bir testtir. Ayrıca bağırsak kanseri dışında bir bağırsak rahatsızlığınız olup olmadığını doğrulamaya da yardımcı olur.  

Testi, kolonoskopi uzmanı adı verilen özel eğitimli bir klinisyen yapar.  

Anüsünüze, içinde küçük bir kamera bulunan ince ve esnek bir tüp yerleştirilir. Buna kolonoskop denir. Tüpün içeri girdiğini hissedebilirsiniz, ancak çoğu kişi bunu acı verici bulmaz. Ekranda bağırsaklarınızın içi görüntülenir.

Kolonoskopi uzmanı, ekranda bağırsakların içinden gelen görüntülere bakar 

Kolonoskopi genellikle 30 ila 45 dakika sürer. Randevunuzun tamamı yaklaşık 2 saat sürebilir. 

3. Randevularınız 

İlk randevunuz sırasında, kolonoskopi yaptırma konusu görüşülür. Buna tarama uzmanı (Specialist Screening Practitioner - SSP) randevusu denir. Uzman:  

• Tarama sonuçlarınız hakkında sizinle konuşur  

• Kolonoskopinin ne olduğunu açıklar  

• Olası riskleri ve faydaları anlatır  

• Sizi rahat ettirecek mevcut seçenekleri anlatır  

• Aklınıza takılan soruları yanıtlar.  

Kolonoskopiye uygun olup olmadığınız kontrol edilir. Sağlık sorunlarınız ve ilaç kullanıp kullanmadığınız sorulur. Bazı kişilere kolonoskopi işlemi yapılamaz. Uzman, bunun yerine BT kolonoskopi (CT colonography - CTC) taraması adı verilen sanal kolonoskopi uygulamasının uygun olup olmadığı değerlendirir. Bağırsaklarınızın sağlığını kontrol etmek üzere röntgen çekilir. CTC taraması hakkında daha fazla bilgi almak için GOV.UK adresini ziyaret edin.  

Sağlığınız kolonoskopi yaptırmaya uygunsa işlemin uygulanmasını isteyip istemediğinize karar verebilirsiniz. Kolonoskopi yaptırmaya karar verirseniz işlem genelde hastanede yapılır. Bu, ilk randevunuzdan itibaren 2 hafta içinde olmalıdır.  

Ek ihtiyaçlarınız varsa lütfen uzmana bildirin. Örneğin, randevunuzda size yardımcı olması için bir bakıcı veya tercümana ihtiyacınız olabilir.  

Erkek veya kadın kolonoskopi uzmanı tercih edebilirsiniz. Talebinizi yerine getirmeye çalışsak da bu her zaman mümkün olmayabilir.

Bağırsak taraması randevusunu gösteren diyagram 

4. Kolonoskopinizden önce 

Tarama uzmanı randevusunda size bazı talimatlar verilir. Bunlar kolonoskopi işlemine hazırlanmanıza yardımcı olacaktır.  

İşlemin uygulanması için bağırsaklarınızın boş olması gerekir. Lütfen talimatları dikkatlice takip edin. Talimatlar şunları içerir:  

• Kolonoskopiden önceki günlerde ne yiyip içmeniz gerektiği  

• Ne zaman yemeyi ve içmeyi bırakmanız gerektiği  

• İçmeniz için verilen müshiller veya bunları nasıl alacağınız hakkında bilgiler  

• Müshilleri nasıl ve ne zaman alacağınız.  

Müshil, bağırsaklarınızı boşaltmanıza yardımcı olmak için normalden daha sık tuvalete gitmenize neden olur. Bu, genellikle işlemden bir gün önce ve bazen işlem günü alınır.  

Kolonoskopi sırasında genellikle uyanık olursunuz. Şunlardan birini almayı seçebilirsiniz:  

• Ağrı kesici  

• Nitröz oksit gazı  

• Yatıştırıcı ilaç: Kolunuzdan küçük bir tüp (kanül) aracılığıyla verilen ilaç.  

Bazı hastaneler bu seçeneklerin hepsini sunmayabilir. 

5. Kolonoskopinizin yapılması 

Kolonoskopi işleminiz endoskopi ünitesinde gerçekleştirilir.   

İşlemin yapılacağı gün, bir hemşire veya uzman size ne olacağını ve olası riskleri açıklar. Bir onay formu imzalamanız istenir. Bu, riskleri anladığınızı ve işlemin yapılmasını kabul ettiğinizi teyit etmek içindir.  

Kabul ederseniz sizden bir hastane önlüğü giymeniz istenir. İşlem sırasında üzeriniz örtülü olur. Önlüğün arkasında bir yırtmaç bulunur.  

Size ağrı kesici seçenekler sunulur.  

Testi yaptırmak için dizlerinizi hafifçe bükerek sol tarafınıza yatmanız gerekir.  

Tüp anüsünüze girerek kalın bağırsağınızın üst kısmına yönlendirilir. Tüp, bağırsağınızın kıvrımlarından geçebilmesi için kolayca bükülür yapıdadır.  

Kolonoskopi uzmanı, içeri yavaşça su veya gaz (karbondioksit) pompalamaya başlar. Bu işlem, bağırsaklarınızın açılmasına ve uzmanın içeriyi görebilmesine yardımcı olur. Tuvalet ihtiyacınız olduğunu hissedebilirsiniz, ancak bağırsaklarınız zaten boş olduğundan endişelenmenize gerek yoktur. Biraz şişkinlik hissetmeniz normaldir.  

Mide krampları yaşayabilirsiniz. Kolonoskopi yaptırmak rahatsız edici olabilir, ancak ağrılı olmamalıdır. Herhangi bir ağrı hissederseniz uzmanınıza bildirin. Sizi daha rahat ettirecek ayarlamalar yapabilirler.  

Uzman, bağırsaklarınızdaki polipleri çıkarabilir veya mikroskop altında daha yakından bakmak için vücut dokularınızdan küçük bir örnek alabilir. Buna biyopsi denir. Bağırsaklarınızda sinir olmadığı için biyopsi sırasında hiçbir şey hissetmezsiniz. 

6. Kolonoskopinizden sonra 

Dinlenmeniz için bir iyileşme alanına götürülürsünüz. Eve gitmeye hazır olana kadar hemşireler sizi izlemeye devam eder. Kolonoskopi uzmanının bir polip veya biyopsi alıp almadığı size bildirilir.  

Şunlara ihtiyacınız olabilir:  

• Uykulu olabileceğiniz için sizi eve götürecek biri (özellikle de sedasyon aldıysanız)  

• Dinlenmek; bu nedenle işten veya diğer sorumluluklarınızdan izin almak isteyebilirsiniz.  

Kolonoskopiden sonra şişkinlik hissedebilir veya mide krampları yaşayabilirsiniz. Bu genellikle sadece 2 ila 3 saat sürer.  

Sedasyon aldıysanız:  

• En az 12 saat boyunca yanınızda kalacak sorumlu bir yetişkin olmalı  

•  24 saat boyunca araba kullanmamalı, alkol almamalı veya makine kullanmamalısınız.  

Dışkınızda kan olabilir veya birkaç gün boyunca anüsünüzden kanama gelebilir. Bunlar yaygın görülür. Belirtiler 2 gün sonrasında geçmezse aile hekiminize görünmelisiniz.  

Şunlardan herhangi birini yaşarsanız 111’i veya kolonoskopi yaptırdığınız hastaneyi arayın:  

• Anüsünüzden ağır kanama  

• Geçmeyen veya kötüleşen kanama  

• Şiddetli mide ağrısı veya kötüleşen ağrı  

• Yüksek ateş veya aşırı sıcaklama ya da titreme hissi. 

7. Kolonoskopinin olası riskleri  

Çok nadir durumlarda, kolonoskopi sırasında kanser veya daha sonra kansere dönüşebilecek bir polip gözden kaçırılabilir. Bunun gerçekleşme olasılığı şu durumlarda daha yüksek olur:  

• Bağırsaklarınızın tamamen boş olmaması durumunda  

• Kamerayı bağırsaklarınızda hareket ettirmenin zor olması durumunda.  

Bağırsak kanseri belirtilerine sahipseniz bir aile hekimiyle görüşün. Bu, yakın zamanda bağırsak kanseri taraması yaptırmış olsanız bile önemlidir. Bağırsak kanseri belirtileri hakkında daha fazla bilgi almak için NHS.UK adresini ziyaret edin.  

Kolonoskopi sırasında aşağıdakilerden birinin yaşanması durumunda nadiren komplikasyonlar meydana gelebilir:  

• Sedasyona tepki gösterme  

• Kolonoskopiden sonra ağır kanama  

• Bağırsaklarınızda bağırsak perforasyonu (küçük yırtık veya delik) meydana gelmesi.  

Kolonoskopi yaptıran her 2.500 kişiden yaklaşık 1’i kan nakline ihtiyaç duyar.  

Bağırsak perforasyonları ise her 1.700 kolonoskopiden yaklaşık 1’inde meydana gelir. Böyle bir durumda, hasarı onarmak için ameliyat olmanız gerekebilir. Bu, perforasyonun boyutuna ve konumuna bağlıdır. Bazı durumlarda ameliyata ihtiyaç olmaz.  

Çok nadir durumlarda, kolonoskopiden sonra oluşan komplikasyonlar ölümle sonuçlanabilir. Kolonoskopi uzmanları oldukça eğitimlidir ve ölüm riski çok olası değildir.  

Bu istatistikler yalnızca genel nüfusa yönelik rehberlik amaçlıdır. Tarama uzmanı kişisel riskleriniz konusunda sizi bilgilendirir. Bunlar yaşınıza ve sağlığınıza bağlıdır. 

8. Kolonoskopi sonuçları  

Sonuçlarınızı aynı gün alabilirsiniz veya bu süreç birkaç hafta sürebilir. Sonuçlarınızın bir kopyası aile hekiminize gönderilir.  

4 ana sonuç bulunur:  

• Normal sonuç  

• Polip bulundu; takibe gerek yok  

• Polip bulundu; takip gerekli  

• Bağırsak kanseri.  

Bazen başka bağırsak rahatsızlıkları da bulunabilir. Aynı kolonoskopi sırasında polip veya bağırsak kanserinin yanı sıra başka bağırsak rahatsızlıkları bulmak mümkündür. 

8.1 Normal sonuç  

100 kişiden yaklaşık 11’inde bu sonuç alınır.  

Şu anlama gelir:  

• Polip bulunmadı ve  

• Başka bağırsak rahatsızlıklarına dair bir belirtiye rastlanmadı.  

Hâlâ 75 yaşın altında olmanız durumunda, 2 yıl sonra tekrar bağırsak kanseri taramasına davet edilirsiniz. 

8.2 Polip bulundu; takibe gerek yok  

100 kişiden yaklaşık 50’sinde (yarısı) bu sonuç alınır.  

Şu anlama gelir:  

• Polipler kolonoskopi işleminiz sırasında çıkarıldı veya  

• Test için bağırsaklarınızdan hücre örneği (biyopsi) alındı.  

Örneğiniz test edildikten sonra, başka tedaviye veya kontrol kolonoskopisine ihtiyacınız yoktur.  

Hâlâ 75 yaşın altında olmanız durumunda, 2 yıl sonra tekrar bağırsak kanseri taramasına davet edilirsiniz. 

8.3 Polip bulundu: takip gerekli  

100 kişiden yaklaşık 11’inde bu sonuç alınır.  

Bu, yüksek riskli bir polip türü bulduğumuz anlamına gelir. Bunların bağırsak kanserine dönüşme olasılığı daha yüksektir.  

Bazen poliplerin kolonoskopi sırasında alınması çok zor olabilir. Bu durumda, başka bir uzman kolonoskopisine veya ameliyata ihtiyacınız olabilir.  

Daha sonra size ileride daha düzenli kolonoskopi uygulamaları sunulur. Bu, bağırsak sağlığınızı kontrol etmek ve yeni poliplerin oluşup oluşmadığını görmek içindir. 

8.4 Bağırsak kanseri 

100 kişiden yaklaşık 7 ila 10’unda bu sonuç alınır.  

Bağırsak kanserine rastlanırsa tedavi ve destek seçeneklerini görüşmek üzere bir kanser uzmanıyla görüşürsünüz.  

Bağırsak kanseri en erken evrede olan çoğu kişinin (yaklaşık 10 kişiden 9’u) tedavisi başarılı olur.  

İleri evre bağırsak kanseriniz varsa bunun tedavisi zor olabilir ve iyileştirilmesi mümkün olmayabilir. 

8.5 Diğer bağırsak rahatsızlıkları  

Bazen kolonoskopi sırasında polip veya bağırsak kanseri görülmese de aşağıdakiler gibi başka bağırsak rahatsızlıklarına rastlanır:  

• Hemoroit  

• Crohn hastalığı  

• Divertiküler hastalık veya divertikülit  

• Ülseratif kolit.  

100 kişiden yaklaşık 18’inde bu sonuç alınır.  

Bu rahatsızlıklar hakkında daha fazla bilgi almak için NHS.UK adresini ziyaret edin. Başka bağırsak rahatsızlıklarına dair belirtiler bulunursa bunların ne anlama geldiğini ve sonraki adımları aile hekiminiz açıklayacaktır. Bağırsak kanseri tarama programının dışında tedavi veya takibe ihtiyacınız olabilir.

Kolonoskopi yaptıran her 100 kişi için sonuçları gösteren diyagram 

9. Daha fazla bilgi ve destek  

Kolonoskopi konusunda tavsiye almak için 0800 707 60 60 numaralı ücretsiz yardım hattımızı arayabilirsiniz.  İşitme ve konuşma engeliniz varsa bizimle iletişime geçmek için Relay UK hizmetini kullanabilirsiniz. Metin tabanlı telefonunuzda 18001‘i, ardından 0800 707 60 60 numaralı hattı çevirin veya Relay UK uygulamasını kullanın.  

Bu bilgiler kolay okunur sürüm ve diğer diller de dahil olmak üzere alternatif formatlarda mevcuttur. Başka bir format talep etmek için 0300 311 22 33’ü arayabilir veya england.contactus@nhs.net adresine e-posta gönderebilirsiniz.    

Ayrıca:  

• Aile hekiminizle konuşabilirsiniz  

• Bağırsak kanseri taraması hakkında daha fazla bilgi için NHS.UK adresini ziyaret edebilirsiniz    

• NHS tarama programları hakkında trans ve non-binary kimliğe sahip bireylere yönelik bilgileri okuyabilirsiniz.  

75 yaşında veya üzerindeyseniz 2 yılda bir bağırsak kanseri taramasına katılabilirsiniz ancak davet edilmezsiniz. Evde test kiti istemek için 0800 707 60 60 numaralı yardım hattımızı arayabilirsiniz.   

Sizi taramaya doğru zamanda davet edebilmek için NHS kayıtlarınızdaki kişisel bilgileri kullanırız. Bu bilgiler, tarama programlarını iyileştirmemize ve kaliteli bakım hizmetleri sunabilmemize yardımcı olur. Bilgilerinizi nasıl kullandığımız ve koruduğumuz hakkındaki bilgileri okuyabilirsiniz.   

Taramaya katılmak istemezseniz ne yapmanız gerektiğini öğrenin.