Canllawiau

Datganiad Blynyddol Elusennau: Canllaw Cwestiynau

Diweddarwyd 8 Mawrth 2023

Yn berthnasol i Gymru a Loegr

Mae’r canllaw canlynol i helpu elusennau i ddeall pa wybodaeth y bydd ei hangen arnynt i baratoi ar gyfer Ffurflen Flynyddol.

Mae hefyd yn esbonio pam rydym yn casglu data ar gyfer cwestiynau a gyflwynwyd yn natganiad blynyddol 2023.

Cyfnod ariannol

Bydd gofyn i chi gadarnhau cyfnod ariannol eich elusen. Bydd hyn fel arfer yn 12 mis o hyd ond, mewn rhai amgylchiadau, gall fod yn fyrrach neu’n hirach.

Ar gyfer elusennau anghorfforedig a sefydliadau corfforedig elusennol (SCEau), gall cyfnodau ariannol amrywio o 6 i 18 mis. Mae gofynion deddfwriaethol gwahanol yn berthnasol i elusennau sy’n gwmnïau.

Os yw dyddiad diwedd ariannol eich elusen wedi newid ac mae’r cyfnod a ddangosir yn anghywir, bydd angen i’r ymddiriedolwyr ddiweddaru ein cofnodion cyn y gellir cyflwyno’r ffurflen flynyddol a’r cyfrifon.

Newid blwyddyn ariannol eich elusen

Incwm a gwariant

Bydd gofyn i chi nodi incwm a gwariant gros yr elusen yn y cyfnod ariannol ar gyfer y datganiad hwn.

Bydd yr incwm a’r gwariant y byddwch yn eu nodi yn dibynnu ar y math o gyfrifon sydd wedi’u paratoi.

Ar gyfer cyfrifon a baratowyd ar sail derbyniadau a thaliadau:

Incwm gros yw:

• cyfanswm y taliadau ­ a gofnodwyd yn eich datganiad cyfrifon

• minws unrhyw waddolion a dderbyniwyd yn y flwyddyn, gan nad yw hwn ar gael i’w wario

• ychwanegwch unrhyw swm a drosglwyddwyd i gronfeydd incwm yn ystod y flwyddyn o gronfeydd gwaddolion gan fod y cronfeydd hyn nawr ar gael i’w gwario.

• minws benthyciadau a dderbyniwyd yn ystod y flwyddyn

• minws elw o werthu asedau sefydlog sefydlog a buddsoddiadau

Gwariant gros yw:­

• cyfanswm y taliadau a gofnodwyd yn eich datganiad cyfrifon

Ar gyfer cyfrifon cronni:

Incwm gros yw:

• cyfanswm yr incwm ­a gofnodwyd yn y datganiad o weithgareddau ariannol, a baratowyd yn unol â’r SORP Elusennau (FRS102)

• minws unrhyw waddolion a dderbyniwyd yn y flwyddyn, gan nad yw hwn ar gael i’w wario

• ychwanegwch unrhyw swm a drosglwyddwyd i gronfeydd incwm yn ystod y flwyddyn o gronfeydd gwaddolion gan fod y cronfeydd hyn nawr ar gael i’w gwario

Gwariant gros yw:

• cyfanswm yr incwm a gofnodwyd yn y Datganiad o Weithgareddau Ariannol, a baratowyd yn unol â’r SORP Elusennau (FRS102))

Nid yw unrhyw enillion ar ailbrisio asedau sefydlog neu enillion ar fuddsoddiadau’n ffurfio rhan o ‘incwm gros’ i’r dibenion hyn.

Gweler y diffiniadau: incwm gros, cyfrifon derbyniadau a thaliadau, cyfrifon croniadau, gwariant, gwaddolion

1. Incwm

1.1 Contractau’r Llywodraeth

Sawl contract (ac eithrio cytundebau grant) oedd gan eich elusen gan lywodraeth ganolog neu awdurdod lleol yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen hon?

Mae llywodraeth ganolog yn cyfeirio at lywodraeth y Deyrnas Unedig, ac mae’n cynnwys holl adrannau’r llywodraeth ac asiantaethau gweithredol, gan gynnwys y GIG.

Mae awdurdod lleol yn golygu cyngor sir, cyngor dosbarth, cyngor bwrdeistref yn Llundain neu gyngor plwyf yn Lloegr, a chyngor sir, cyngor bwrdeistref sirol neu gyngor cymuned yng Nghymru.

Beth oedd cyfanswm gwerth y contractau a dderbyniwyd gan lywodraeth ganolog neu awdurdod lleol yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen hon?

Mae cyfanswm y gwerth yn cael ei gyfrifo drwy adio gwerth yr holl incwm contract a dderbyniwyd gan eich elusen gan lywodraeth ganolog (gan gynnwys y GIG) ac awdurdodau lleol yn ystod y cyfnod ariannol ar gyfer y ffurflen hon.

Os yw eich elusen wedi talu contract dros sawl blwyddyn, dyma’r gyfran o’r cyfanswm a dderbyniwyd yn ystod y cyfnod ariannol ar gyfer y ffurflen hon.

Gweler y diffiniadau: incwm contract, cyfrifon derbyniadau a thaliadau, cyfrifon croniadau, gwariant

1.2 Grantiau’r Llywodraeth

Sawl grant gafodd eich elusen gan lywodraeth ganolog neu awdurdod lleol yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen hon?

Beth oedd cyfanswm gwerth y grantiau a dderbyniwyd gan lywodraeth ganolog neu awdurdod lleol yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen hon?

Mae cyfanswm y gwerth yn cael ei gyfrifo drwy adio gwerth yr holl incwm grant a dderbyniwyd gan eich elusen gan lywodraeth ganolog (gan gynnwys y GIG) ac awdurdodau lleol yn ystod y cyfnod ariannol ar gyfer y ffurflen hon.

Os yw eich elusen yn cael grant wedi’i dalu dros sawl blwyddyn, dyma’r gyfran o gyfanswm y dyfarniad a dderbyniwyd yn ystod y cyfnod ariannol ar gyfer y ffurflen hon.

Gweler y diffiniadau: incwm gros, cyfrifon derbyniadau a thaliadau, cyfrifon croniadau, gwariant

1.3 Dadansoddiad Incwm

Beth oedd cyfanswm gwerth yr incwm a dderbyniwyd yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen hon gan:

a) Rhoddion a chymynroddion

b) Gweithgareddau elusennol

c) Gweithgareddau masnachu eraill

ch) Buddsoddiadau

Dim ond os bydd angen i chi ateb y cwestiwn hwn:

• mae gan eich elusen incwm gros o £500,000 neu lai yn y cyfnod ariannol ar gyfer y ffurflen dreth hon

• mae grantiau neu gontractau yn cynrychioli llai na 70% o incwm eich elusen

Bydd y wybodaeth sydd ei hangen arnoch i gwblhau’r adran hon i’w chael yn adran incwm Datganiad Cyfrifion eich elusen.

Mae’n bosibl na fydd gwerthoedd o fewn pob un o’r pedwar maes o reidrwydd yn cynrychioli incwm gros yr elusen.

Pam rydyn ni’n gofyn y cwestiwn newydd hwn?

Gall dibyniaeth ar un ffrwd incwm leihau gwytnwch ariannol elusen. Gall y Comisiwn ddefnyddio’r data hwn, ochr yn ochr â gwybodaeth arall, i nodi a yw elusen yn agored i risgiau sy’n gysylltiedig â llai o incwm neu newidiadau economaidd eraill.

Gweler y diffiniadau: rhoddion a chymynroddion, cyfrifon derbyniadau a thaliadau, cyfrifon croniadau, fuddsoddiadau

1.4 Rhoddion

Beth oedd gwerth y rhodd unigol mwyaf i’ch eich elusen a dderbyniwyd gan roddwr corfforaethol yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen hon?

Dim ond os yw incwm gros eich elusen yn fwy na £100,000 yn y cyfnod ariannol ar gyfer y ffurflen dreth hon y bydd angen i chi ateb y cwestiwn hwn.

Ystyr rhoddwr corfforaethol yw corff corfforaethol neu sefydliad er elw sydd wedi rhoi rhodd i’ch elusen. Dylai hyn eithrio incwm gan godwyr arian proffesiynol neu drydydd parti a chyfranogwyr masnachol. Gweler y Cod Ymarfer Codi Arian am ddiffiniadau o’r termau hyn.

Beth oedd gwerth rhodd gwerth uchaf unigol eich elusen a dderbyniwyd gan unigolyn yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen hon?

Mae rhoddwr unigol yn golygu person sy’n rhoi i’ch elusen

Beth oedd gwerth rhodd gwerth uchaf unigol eich elusen a dderbyniwyd gan barti cysylltiedig yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen hon?

Defnyddir y term i nodi’r unigolion neu’r endidau hynny sydd â chysylltiad agos â’r elusen sy’n adrodd neu ei hymddiriedolwyr. Er enghraifft, mae hyn yn cynnwys:

• aelod agos o’r teulu, partner neu ddibynnydd

• sefydliad sy’n rhiant neu’n is-gwmni i’r elusen, neu’n rhan o fenter ar y cyd

• sefydliad a reolir gan un neu fwy o bobl a restrir uchod, neu y mae ganddynt ddiddordeb neu ddylanwad sylweddol ynddo

Darllenwch y diffiniad llawn o bartïon cysylltiedig.

Pam rydyn ni’n gofyn y cwestiwn newydd hwn?

Ar y cyd â gwybodaeth a chudd-wybodaeth arall, mae dealltwriaeth gynyddol o ddibyniaeth ariannol yn ei gwneud hi’n haws canfod gwrthdaro buddiannau posibl.

2. Gwario

2.1 Gwneud grantiau

Ai gwneud grantiau yw’r brif ffordd mae’ch elusen yn cyflawni ei phwrpasau, neu beidio?

Mae nifer o elusennau yn rhoi grantiau i unigolion neu i sefydliadau fel ffordd o gyflawni eu dibenion elusennol. I rai bydd hyn yn rhan fechan iawn o’u gweithgareddau.

Atebwch Ie i’r cwestiwn hwn dim ond os mai gwneud grantiau yw’r brif ffordd y mae eich elusen yn cyflawni ei dibenion.

Yn y cyfnod ariannol ar gyfer y ffurflen hon, pa ganran o gyfanswm y grantiau a roddwyd i:

a. Unigolion

b. elusennau eraill

c. sefydliadau eraill nad ydynt yn elusennau

Oes unrhyw rai o’r derbynwyr y grant uchod yn bartïon cysylltiedig?

Wrth ateb y cwestiwn hwn, cyfrifwch gyfanswm gwerth y grantiau a roddwyd i bob math o dderbynnydd.

Opsiwn b. mae ‘elusennau eraill’ yn cynnwys elusennau cofrestredig ac anghofrestredig sy’n cael grant gan yr elusen.

Defnyddir y term i nodi’r unigolion neu’r endidau hynny sydd â chysylltiad agos â’r elusen sy’n adrodd neu ei hymddiriedolwyr. Er enghraifft, mae hyn yn cynnwys:

• aelod agos o’r teulu, partner neu ddibynnydd

• sefydliad sy’n rhiant neu’n is-gwmni i’r elusen, neu’n rhan o fenter ar y cyd

• sefydliad a reolir gan un neu fwy o bobl a restrir uchod, neu y mae ganddynt ddiddordeb neu ddylanwad sylweddol ynddo

Darllenwch y diffiniad llawn o bartïon cysylltiedig.

Pam rydyn ni’n gofyn y cwestiwn newydd hwn?

Er mwyn pennu risg ariannol. Er enghraifft, os yw dyfarnwr grantiau elusen-i-elusen yn profi anawsterau ariannol efallai na fydd yn gallu talu grantiau ymlaen i elusennau eraill, gan arwain at ansefydlogrwydd ariannol ehangach yn y sector elusennau.

2.2 Taliadau i ymddiriedolwyr

Heb gynnwys mân dreuliau, ar gyfer beth y talwyd unrhyw un o’r ymddiriedolwyr yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen hon?

a. talu am fod yn ymddiriedolwr

b. talu am rôl o fewn unrhyw un o is-gwmnïau masnachu’r elusen neu sefydliadau cysylltiedig

c. talu am ddarparu nwyddau a/neu wasanaethau i’r elusen neu unrhyw un o’i his-gwmnïau masnachu neu sefydliadau cysylltiedig

ch. dim un o’r uchod

d. ymddiriedolwyr heb eu talu

Dylid cynnwys gwybodaeth am daliadau ymddiriedolwyr yng nghyfrifon blynyddol eich elusen. Nid yw hyn yn cynnwys taliad am dreuliau parod y mae hawl gan ymddiriedolwyr eu hawlio wrth ymgymryd â busnes ymddiriedolwyr.

Os yw’ch elusen yn paratoi cyfrifon croniadau, mae’r wybodaeth hon i’w chael yn yr adran nodiadau fel sy’n ofynnol gan y SoRP Elusennau (FRS102).

Gweler y diffiniadau: treuliau parod, sefydliadau cysylltiedig

A wnaeth unrhyw un o’r ymddiriedolwyr ymddiswyddo a dechrau cyflogaeth gyda’ch elusen yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen hon?

3. Gweithgareddau y tu allan i’r Deyrnas Unedig

3.1 Incwm a dderbyniwyd o’r tu allan i’r Deyrnas Unedig

A dderbyniodd eich elusen incwm o’r tu allan i’r Deyrnas Unedig yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen hon?

Dylai hyn gynnwys pob math o incwm a dderbynnir o wlad/gwledydd y tu allan i’r Deyrnas Unedig.

Os mai ‘ydw’ yw’r ateb, gofynnir i chi ddewis o ba wledydd y derbyniwyd incwm.

Dylech ddewis gwlad yn seiliedig ar ffynhonnell drafodiadol yr incwm, nid preswylfa’r rhoddwr.

Ar gyfer pob gwlad, beth oedd gwerth yr incwm a dderbyniwyd oddi wrth:

a. llywodraethau neu gyrff lled-lywodraeth y tu allan i’r Deyrnas Unedig (gan gynnwys Undeb Ewropeaidd)

b. Elusennau, sefydliadau anllywodraethol neu ddielw y tu allan i’r Deyrnas Unedig

c. cwmnïau preifat y tu allan i’r Deyrnas Unedig

ch. Rhoddwyr unigol sy’n byw y tu allan i’r Deyrnas Unedig

ch. anhysbys

I ateb y cwestiwn hwn, bydd angen i chi hefyd ystyried incwm sy’n deillio o unrhyw fuddsoddiadau sydd gan eich elusen. Er enghraifft:

• byddai llog ar fond llywodraeth nad yw’n perthyn i’r Deyrnas Unedig yn dod o dan gategori ‘a’

• byddai incwm o ddifidend a delir gan gwmni preifat nad yw’n perthyn i’r Deyrnas Unedig yn dod o dan gategori ‘c’

Mae rhoddwyr unigol sy’n byw y tu allan i’r Deyrnas Unedig yn cyfeirio at unigolion y mae eu prif gyfeiriad cartref y tu allan i’r Deyrnas Unedig. Mae incwm yn cynnwys ffioedd ysgol ac aelodaeth yn ogystal â rhoddion uniongyrchol a grantiau.

Sut cafodd eich elusen incwm o’r tu allan i’r Deyrnas Unedig yng nghyfnod ariannol y ffurflen hon? (Ticiwch bob un sy’n gymwys)

a. Systemau Trosglwyddo Gwerth Anffurfiol (IVTS)

b. busnesau Gwasanaeth Arian (MSBs)

c. busnesau sydd wedi cael eu hawdurdodi i ddarparu ‘Gwasanaethau talu’

ch. Cludwyr arian parod

d. arian cripto

dd. arall

Mae’r cwestiwn hwn yn canolbwyntio ar incwm sy’n dod o’r tu allan i’r Deyrnas Unedig drwy ddulliau heblaw drwy’r system fancio a reoleiddir.

Atebwch ‘arall’ ar gyfer unrhyw ddull arall y trosglwyddwyd arian gan gynnwys defnyddio’r sector bancio rheoledig.

Gweler y diffiniadau: treuliau parod, sefydliadau cysylltiedig, busnesau sydd wedi’u hawdurdodi i ddarparu ‘gwasanaethau talu’, negeswyr arian, gwaddol

3.2 Cyflawni gweithgareddau elusennol y tu allan i’r Deyrnas Unedig

A gyflawnodd eich elusen weithgareddau elusennol y tu allan i’r Deyrnas Unedig yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen hon?

Bydd angen i chi ddewis y gwledydd lle cyflwynwyd gweithgareddau elusennol.

Gall gweithgareddau elusennol gynnwys darparu gwasanaeth uniongyrchol neu ddarparu cyllid neu grantiau i bartneriaid neu drydydd parti i ddarparu gwasanaethau ar ran yr elusen. Er enghraifft:

• elusen sy’n darparu gwasanaethau yn Swydd Hertford yn ogystal â rhedeg rhaglen sy’n darparu cymorth i’r Wcráin

• elusen sy’n darparu cyllid i elusen dramor neu gorff anllywodraethol at ddibenion adeiladu ysgol yn Yemen

• elusen sy’n cynnal digwyddiad yn yr Eidal fel rhan o’i gweithgareddau elusennol

Ni fyddai gweithgareddau elusennol yn cynnwys unrhyw weithgareddau ategol i alluogi gweithgareddau elusennol i gael eu darparu. Er enghraifft:

• elusen sy’n ymgymryd â gweithgareddau gweinyddol yn unig, megis archebu taith i ranbarth y tu allan i’r Deyrnas Unedig

Oes gan eich elusen gytundebau ysgrifenedig ffurfiol gydag unrhyw bartneriaid sy’n darparu gweithgareddau elusennol ar ei ran y tu allan i’r Deyrnas Unedig?

Mae’n arfer da i elusennau ffurfioli’n ysgrifenedig unrhyw gytundebau gyda phartneriaid neu drydydd partïon sy’n darparu gwasanaethau elusennol ar eu rhan.

Lle mae rhai cytundebau ysgrifenedig yn eu lle ond nid ym mhob achos, dylech ateb ‘yn rhannol’.

Yn achos perthnasoedd parhaus, dim ond y partneriaid neu’r trydydd partïon hynny sydd wedi darparu gwasanaethau’n weithredol ar ran eich elusen yn y cyfnod ariannol sy’n ymwneud â’r ffurflen hon y dylech eu cynnwys.

Gweler y diffiniad: cytundeb ysgrifenedig ffurfiol

3.3 Gwariant y tu allan i’r Deyrnas Unedig

A wariodd eich elusen arian y tu allan i’r Deyrnas Unedig yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen hon?

Wrth ateb y cwestiwn, dylech ddewis y wlad lle gwariwyd yr arian.

Er enghraifft: Mae elusen sy’n darparu grantiau i unigolion sydd wedi’u dadleoli gan y rhyfel yn yr Wcrain, sydd ar hyn o bryd yn byw yng Ngwlad Pwyl wedi gwario arian yng Ngwlad Pwyl yn hytrach na’r Wcráin.

Ni ddylai gwariant gynnwys unrhyw addasiadau anariannol megis dibrisiant ased.

Gweler y diffiniad: gwariant

Faint o arian a anfonodd eich elusen i gyd y tu allan i’r Deyrnas Unedig gan ddefnyddio dull heblaw’r system fancio a reoleiddir yng nghyfnod ariannol y ffurflen hon?

Mae’r system fancio reoleiddiedig yn cyfeirio at fanciau awdurdodedig neu sefydliadau ariannol rheoledig eraill fel cymdeithasau adeiladu sy’n cael eu rheoleiddio gan yr Awdurdod Ymddygiad Ariannol.

Sut cafodd arian ei drosglwyddo y tu allan i’r Deyrnas Unedig gan eich elusen yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen hon?

(Ticiwch bob un sy’n gymwys)

a. Systemau Trosglwyddo Gwerth Anffurfiol (IVTS)

b. Busnesau Gwasanaeth Arian (MSBs)

c. busnesau sydd wedi’u hawdurdodi i ddarparu ‘Gwasanaethau talu’

ch. Cludwyr arian parod

d. arian cripto

dd. arall

Atebwch ‘arall’ ar gyfer unrhyw ddull arall y trosglwyddwyd arian gan gynnwys defnyddio’r sector bancio rheoledig.

Pam rydyn ni’n gofyn y cwestiynau newydd hyn?

Gall symud arian y tu allan i’r system fancio reoledig olygu bod elusen a’i harian yn agored i risgiau mwy, megis twyll, colled ariannol a cham-drin ariannol posibl. Rydym yn gofyn y cwestiwn hwn er mwyn hyrwyddo cydymffurfiaeth â rhwymedigaethau cyfreithiol ymddiriedolwyr, gwella atebolrwydd ac annog gwell gweinyddiaeth. Byddai nodi mathau newydd o drosglwyddo yn gynnar hefyd yn galluogi’r Comisiwn i ymateb yn rhagweithiol i risgiau sy’n datblygu.

Gweler y diffiniadau: IVTS, MSBs, busnesau sydd wedi’u hawdurdodi i ddarparu ‘gwasanaethau talu’, negeswyr arian, arian crypto

4. Is-gwmnïau masnachu

Oes gan eich elusen unrhyw is-gwmnïau masnachu?

A oes unrhyw un o is-gwmnïau masnachu’r elusen wedi’u diddymu yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen dreth hon?

Gellir diddymu is-gwmni masnachu lle mae’r cwmni’n segur, ddim yn masnachu rhagor, neu nid yw’r ymddiriedolwyr elusennol yn ystyried gweithredu’r is-gwmni masnachu i fod er budd gorau’r elusen. Unwaith y bydd yr is-gwmni masnachu wedi’i ddiddymu, nid yw’n bodoli rhagor fel endid cyfreithiol.

Pam rydyn ni’n gofyn y cwestiwn newydd hwn?

Bydd y data hwn yn cael ei ddefnyddio, ynghyd â ffynonellau data eraill, fel dangosydd risg i weithrediadau parhaus elusen.

Faint o ymddiriedolwyr eich elusen sydd hefyd yn gyfarwyddwyr yr is-gwmni masnachu neu’r is-gwmnïau masnachu ar ddyddiad y ffurflen hon?

Gweler y diffiniad: is-gwmni masnachu

5. Cyfeiriadau ac eiddo elusennau

5.1 Cyfeiriadau elusen

Bydd anerchiad cyhoeddus eich elusen yn cael ei gyflwyno o’r Gofrestr Elusennau

A yw’r manylion cyfeiriad cyhoeddus a ddangosir ar y Gofrestr Elusennau, yn gywir?

Gwiriwch y cyfeiriad cyhoeddus a ddarperir. Os yw’n anghywir, gofynnir i chi rhoi cyfeiriad wedi’i ddiweddaru trwy fewngofnodi i’ch cyfrif.

Ai hwn yw’r un cyfeiriad a ddefnyddiwch â phencadlys gweinyddol eich elusen?

Os nad yw’r un peth, gofynnir i chi ddarparu cyfeiriad pencadlys gweinyddol eich elusen.

Pam rydyn ni’n gofyn y cwestiynau newydd hyn?

Cynyddu ffydd a hyder y cyhoedd mewn elusennau a gwella atebolrwydd trwy sicrhau bod y Gofrestr yn gyfredol. Bydd y wybodaeth hefyd yn caniatáu i’r Comisiwn weithredu mewn modd wedi’i dargedu os, pan gaiff ei ddefnyddio gyda data arall, nodir risgiau daearyddol. Bydd hefyd yn helpu i ddeall cysylltiadau rhwng elusennau a sefydliadau.

Gweler y diffiniadau: cyfeiriad cyhoeddus

5.2 Eiddo

Oedd unrhyw un o eiddo’ch elusen yn cael ei ddal gan ymddiriedolwyr daliannol neu ymddiriedolwyr gwarchod ar ran eich elusen (ac eithrio’r Ceidwad Swyddogol) yn ystod cyfnod ariannol o’r ffurflen hon?

Dim ond elusennau anghorfforedig ddylai ateb y cwestiwn hwn. Er enghraifft, cymdeithasau neu ymddiriedolaethau anghorfforedig.

Pam rydyn ni’n gofyn y cwestiwn newydd hwn?

Bydd y wybodaeth hon yn cael ei defnyddio gyda data arall i asesu eiddo mewn perygl, hyrwyddo cydymffurfio â chyfraith elusennau a cheisio atal nifer yr anghydfodau sy’n effeithio ar asedau elusen.

Gweler y diffiniadau: ymddiriedolwyr gwarchod, ymddiriedolwyr daliannol, y ceidwad swyddogol

6. Strwythur ac aelodaeth

Ydy eich elusen yn rhan o strwythur grŵp ehangach gyda rhiant gorff ac is-gyrff?

a. ydy, mae’r elusen yn rhiant gorff

b. ydy, mae’r elusen yn gorff atodol

c. na, nid yw’r elusen yn rhan o strwythur grŵp ehangach

ch. anhysbys

Strwythur grŵp ehangach – mae rhiant elusen yn elusen gydlynu ganolog sy’n eistedd uwchben un neu fwy o aelodau neu is-elusennau.

Strwythur grŵp ehangach – fel arfer mae is-elusen neu elusen sy’n aelod yn elusen lai sydd wedi’i chysylltu mewn strwythur ehangach â rhiant elusen.

Mae aelod neu is-elusen yn wahanol i is-gwmni masnachu.

Heblaw am ymddiriedolwyr, oes gan eich elusen aelodau sydd â hawl i bleidleisio o dan ddogfen llywodraethu’r elusen?

Mae gan rai elusennau aelodaeth ehangach a all fod â hawliau i bleidleisio ar rai penderfyniadau. Gall hawliau pleidleisio gynnwys yr hawl i bleidleisio i benodi ymddiriedolwyr, neu ar faterion llywodraethu elusen.

Bydd dogfen lywodraethol eich elusen yn nodi a oes gan eich elusen aelodaeth ehangach heblaw eich ymddiriedolwyr, ac a oes ganddi hawliau pleidleisio.

Pam rydyn ni’n gofyn y cwestiynau newydd hyn?

Byddai’r Comisiwn yn defnyddio’r data hwn i nodi a helpu i atal risgiau cyffredin ar draws rhai categorïau neu grwpiau o elusennau. Er enghraifft, y risg o anghydfodau ymhlith neu rhwng aelodau ac ymddiriedolwyr, neu risgiau llywodraethu a all ddigwydd yn benodol i riant elusennau ac is-elusennau.

Gweler y diffiniad: dogfen lywodraethol

7. Gweithwyr a gwirfoddolwyr

7.1 Gweithwyr

Ar ddiwedd cyfnod ariannol y ffurflen hon, faint o:

a. pobl a gyflogwyd yn barhaol gan eich elusen?

b. pobl ar gontractau cyfnod penodol oedd gyda’ch elusen?

c. pobl hunangyflogedig oedd yn gweithio i’ch elusen?

Faint o’r bobl uchod sy’n gweithio ar ran eich elusen y tu allan i’r Deyrnas Unedig?

Mae’n ofynnol i elusennau sy’n paratoi cyfrifon croniadau ddarparu gwybodaeth nifer cyfartalog yn y nodiadau ar eu cyfrifon fel sy’n ofynnol gan y SoRP Elusennau (FRS102).

I ateb y cwestiwn hwn, rhowch nifer y bobl sy’n gweithio i’ch elusen o dan bob math o statws cyflogaeth ar ddiwedd y cyfnod ariannol ar gyfer y ffurflen hon, o fewn a thu allan i’r Deyrnas Unedig.

Peidiwch â chynnwys unrhyw staff a gyflogir gan drydydd parti neu fel rhan o drefniadau cytundebol gyda sefydliadau eraill. Mae hyn yn cynnwys staff sydd ar secondiad i gyflogwr arall ac sy’n cael tâl a buddion cyflogaeth gan y cyflogwr hwnnw am gyfnod y cyswllt hwnnw.

Pam rydyn ni’n gofyn y cwestiwn newydd hwn?

Byddai’r data hwn yn galluogi’r Comisiwn i fynd ati’n rhagweithiol i asesu gwytnwch y sector a’r risg i elusennau yn seiliedig ar sut a ble mae pobl yn cael eu cyflogi. Gellir ei ddefnyddio hefyd, ynghyd â data arall o’r Ffurflen Flynyddol, i ddeall yr effaith ar gyflogaeth yn y sector.

Gweler y diffiniadau: cyflogir gan eich elusen, cyswllt cyfnod penodol, hunangyflogedig

Beth oedd y cyfanswm a wariwyd ar gyflogres gweithwyr yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen hon?

Dylai eich ateb gynnwys unrhyw symiau a wariwyd mewn perthynas â staff a gyflogwyd yn ystod y cyfnod hwn.

Er enghraifft, cynhwyswch symiau a wariwyd ar gyflogres gweithwyr ar gyfer:

• staff a adawodd gyflogaeth yr elusen yn ystod y cyfnod ariannol

• gweithwyr ar seibiannau gyrfa

Rhaid i elusennau sy’n paratoi cyfrifon croniadau ddarparu manylion cyfanswm eu costau staff a’u buddion cyflogaeth ar gyfer y cyfnod adrodd fel sy’n ofynnol gan y SoRP Elusennau (FRS102).

Pam rydyn ni’n gofyn y cwestiwn newydd hwn?

Cynyddu ffydd a hyder y cyhoedd mewn elusennau trwy ddarparu mwy o dryloywder a dewis cyhoeddus, yn ogystal â hyrwyddo defnydd effeithiol o adnoddau elusennol, a gwella atebolrwydd i roddwyr.

Gweler y diffiniad: cyflogres cyflogai

A dderbyniodd unrhyw un o weithwyr eich elusen gyfanswm buddion cyflogaeth o £60,000 neu fwy yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen dreth hon?

Os atebwch ‘ydw’ gofynnir i chi nodi nifer y gweithwyr ar gyfer bandiau cyflog gwahanol.

Beth oedd gwerth cyfanswm buddion y gweithwyr (gan gynnwys cyflog) a ddarparwyd gan eich elusen i’w gweithiwr cyflogedig uchaf yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen hon?

Ni ddylai hyn gynnwys unrhyw gyfraniadau pensiwn cyflogwr.

Gweler y diffiniad: buddiannau cyflogai

7.2 Gwirfoddolwyr

Ac eithrio ymddiriedolwyr, rhowch amcangyfrif o nifer y gwirfoddolwyr a gyflawnodd weithgareddau elusennol ar ran eich elusen yn y Deyrnas Unedig yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen hon?

Wrth ateb, dylech gynnwys gwirfoddolwyr sydd wedi bod yn weithgar yn gweithio i’r elusen yn ystod y cyfnod ariannol sy’n ymwneud â’r ffurflen hon yn unig.

Peidiwch â chynnwys gwirfoddolwyr y gall yr elusen alw arnynt o bryd i’w gilydd ond nad ydynt wedi gweithio ar ran yr elusen yn ystod y cyfnod hwn.

8. Llywodraethu

Pa un o’r polisïau a’r gweithdrefnau canlynol oedd gan eich elusen ar ddiwedd cyfnod ariannol y ffurflen flynyddol hon?

(Ticiwch bob un sy’n gymwys)

a. polisi a gweithdrefnau rheolaethau ariannol mewnol elusennau

b. diogelu polisïau a gweithdrefnau

c. polisi a gweithdrefnau cronfeydd ariannol

ch. polisi a gweithdrefnau cwyno

d. polisi a gweithdrefnau adrodd am ddigwyddiadau difrifol

dd. polisi a gweithdrefnau rheoli risg mewnol

e. polisi a gweithdrefnau treuliau ymddiriedolwyr

f. polisi a gweithdrefnau gwrthdaro buddiannau ymddiriedolwyr

ff. polisi a gweithdrefnau buddsoddi cronfeydd elusen

g. polisi a gweithdrefnau ymgyrchoedd a gweithgaredd gwleidyddol

ng. Polisi a gweithdrefnau bwlio ac aflonyddu

h. Polisi a gweithdrefnau cyfryngau cymdeithasol

i. cynnwys siaradwyr allanol mewn digwyddiadau elusennol polisi a gweithdrefnau

Ni fydd yn rhaid i chi ateb y cwestiwn hwn, os ydych wedi nodi eich bod yn is-elusen (gweler adran 6).

Bydd y polisïau a’r gweithdrefnau sy’n briodol i’ch elusen yn amrywio yn dibynnu ar faint, natur a gweithgareddau eich elusen.

Mae’r Comisiwn Elusennau yn disgwyl i’r rhan fwyaf o elusennau gael polisïau a gweithdrefnau ar:

• rheolaethau ariannol mewnol elusennau

• ariannol

• rheoli risg

• treuliau ymddiriedolwyr

• gwrthdaro buddiannau ymddiriedolwyr

• polisi adrodd am ddigwyddiadau difrifol

Gall fod yn briodol hefyd i’ch elusen gael polisïau ar:

• buddsoddi cronfeydd elusen

• cymryd rhan mewn gweithgaredd gwleidyddol

• bwlio ac aflonyddu

Pam rydyn ni’n gofyn y cwestiwn newydd hwn?

Diben y cwestiwn hwn yw cael data a fyddai’n galluogi’r Comisiwn i gyflawni ei swyddogaeth statudol o annog a hwyluso gwell gweinyddiaeth elusennau.

9. Diogelu a risg

9.1 Diogelu

Ydy’ch elusen wedi darparu gwasanaethau i blant a/neu oedolion sy’n wynebu risg yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen dreth?

Plentyn yw unrhyw berson dan 18 oed.

Mae oedolyn sy’n agored i niwed yn golygu unrhyw berson 18 oed neu hŷn sydd:

• ag anghenion gofal a chymorth (pe bai’r awdurdod lleol yn diwallu unrhyw un o’r anghenion hynny neu peidio)

• yn profi, neu mewn perygl o dderbyn, camdriniaeth neu esgeulustod

• oherwydd anghenion gofal a chymorth yn methu ag amddiffyn eu hunain rhag y risg neu’r profiad o gamdriniaeth o esgeulustod

Gall fod gan oedolyn sy’n wynebu risg salwch sy’n effeithio ar iechyd meddwl neu gorfforol, anabledd dysgu, dioddef o broblemau cyffuriau neu alcohol neu fod yn fregus.

Pam rydyn ni’n gofyn y cwestiwn newydd hwn?

Bydd y wybodaeth hon yn galluogi’r Comisiwn i dargedu elusennau a allai fod â risg diogelu uwch gyda chyfathrebiadau a chanllawiau rhagweithiol

Ac eithrio Gwiriadau DBS Sylfaenol, a yw eich elusen wedi cael y lefel ofynnol o wiriadau DBS ar gyfer pob rôl sy’n gymwys ar eu cyfer yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen hon?

(Ticiwch bob un sy’n gymwys)

a. ydy, mae’r holl wiriadau DBS Safonol gofynnol wedi’u derbyn

b. ydy, mae’r holl wiriadau DBS Manwl gofynnol wedi’u derbyn

c. ydy, mae’r holl wiriadau DBS Manwl gofynnol gyda Rhestr(au) Gwahardd wedi’u sicrhau

ch. Nid oes angen gwiriadau DBS ac eithrio gwiriadau DBS Sylfaenol

Dylai elusennau ddefnyddio offeryn Cymhwysedd y DBS i wirio a oes angen gwiriad DBS (Gwasanaeth Datgelu a Gwahardd) a’r lefel ofynnol.

Gweler y diffiniad: DBS

9.2 Digwyddiadau Difrifol

A yw eich elusen wedi adrodd am bob Digwyddiad Difrifol (gan gynnwys unrhyw ddigwyddiadau hanesyddol) y daeth yr elusen yn ymwybodol ohonynt yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen hon?

Mae’n ofynnol i elusennau adrodd am ddigwyddiadau difrifol i’r Comisiwn Elusennau.

Darllenwch canllaw ar ddigwyddiadau difrifol a sut i roi gwybod amdanynt.

Dim ond os yw incwm gros eich elusen yn fwy na £25,000 yn y cyfnod ariannol ar gyfer y ffurflen dreth hon y bydd angen i chi ateb y cwestiwn hwn.

Os oes unrhyw ddigwyddiadau difrifol wedi digwydd ers eich dychweliad diwethaf, dylech hysbysu’r comisiwn ar unwaith os nad ydych wedi gwneud hynny eisoes.

9.3 Risg ac effaith allanol

Ydy’r digwyddiad wedi cael effaith ar eich elusen yn ystod cyfnod ariannol y ffurflen hon?

(Ticiwch yr holl opsiynau sy’n berthnasol)

Effaith gadarnhaol wedi’i hamcangyfrif ar neu gynnydd mewn:

a. rhoddion

b. incwm arall – grantiau

c. incwm arall – contractau

ch. Incwm arall - buddsoddiad

d. gwariant ar weithgareddau elusennol

dd. gwariant ar gostau cyffredinol

e. nifer y gwirfoddolwyr

f. nifer y gweithwyr

ff. nifer yr ymddiriedolwyr

g. gweithgareddau codi arian

ng. Y gallu i ddarparu gwasanaethau

h. Cyfanswm galw am wasanaeth

Effaith negyddol amcangyfrifedig ar:

a. rhoddion

b. incwm arall – grantiau

c. incwm arall – contractau

ch. Incwm arall - buddsoddiad

d. gwariant ar weithgareddau elusennol

dd. gwariant ar gostau cyffredinol

e. nifer y gwirfoddolwyr

f. nifer y gweithwyr

ff. nifer yr ymddiriedolwyr

g. gweithgareddau codi arian

ng. gallu i ddarparu gwasanaeth

h. cyfanswm galw am wasanaeth

Bydd y cwestiwn hwn yn cael ei gynnwys yn y ffurflen flynyddol o dan amgylchiadau eithriadol lle mae digwyddiad wedi effeithio’n sylweddol ar y sector elusennol a’i allu i ddarparu gwasanaethau, megis pandemig COVID-19.

Bydd y Comisiwn Elusennau yn darparu gwybodaeth am y digwyddiad y bydd y cwestiwn hwn yn ei gwmpasu fel rhan o’r broses datganiad blynyddol ehangach a chyn rhyddhau’r ffurflen flynyddol. Dylai elusennau wedyn ystyried os yw’r digwyddiad dan sylw wedi cael effaith gadarnhaol neu negyddol amcangyfrifedig ar y rhestr o faterion yn y cwestiwn.

Pam rydyn ni’n gofyn hyn?

Bydd hyn yn galluogi gwell dealltwriaeth o effaith digwyddiadau allanol ar y sector elusennol ac yn helpu’r Comisiwn i dargedu ymyriadau a chymorth rhagweithiol.