Ymwadiad: Nid cyngor cyfreithiol yw hwn. Os oes angen help arnoch i wneud yn siŵr eich bod yn cydymffurfio â’r gyfraith, dylech siarad â chynghorydd cyfreithiol.

1. Cyflwyniad

Mae’r daflen hon yn esbonio’r hyn sydd wedi’i gynnwys yn y diffiniad cyfreithiol o weithgarwch rheoledig gydag oedolion, gan ddisgrifio’r gweithgareddau, sefydliadau a swyddi penodol sy’n gymwys i gael Gwiriad Manwl y Gwasanaeth Datgelu a Gwahardd (DBS), gyda gwiriad Rhestr Gwahardd Oedolion yn y gweithlu oedolion. Mae’r canllawiau hyn yn berthnasol p’un a yw’r unigolion yn cael eu talu neu’n ddi-dâl.

Os yw eich sefydliad yn cyflogi pobl yn y rolau hyn nad ydynt yn bodloni’r holl amodau a amlinellir yn y daflen hon, efallai y byddant yn gymwys i gael gwiriad lefel wahanol. Bydd angen i chi gyfeirio at ein hadnodd a’n canllawiau ar-lein i wirio hyn. Os yw eich sefydliad yn cyflogi pobl mewn rolau gwahanol sy’n cyflawni dyletswyddau tebyg i’r rhai yn y daflen hon, dylech gyfeirio at ein canllawiau ar-lein, oherwydd gallent fod yn gymwys i gael yr un lefel o wiriad.

Gall unrhyw newidiadau yn rôl neu’r gweithgareddau y mae person yn eu cyflawni effeithio ar lefel y gwiriad sy’n berthnasol. Am ragor o wybodaeth, gweler ein canllawiau cymhwysedd ar ein gwefan yn https://www.gov.uk/government/collections/dbs-eligibility-guidance.

Mae’r arweiniad hwn yn gymwys i Wiriadau Cofnod Troseddol yng Nghymru, Lloegr, Ynysoedd y Sianel ac Ynys Manaw. Mae gwybodaeth am wiriadau sydd ar gael yn yr Alban ar gael gan Disclosure Scotland. Mae gwybodaeth am wiriadau sydd ar gael yng Ngogledd Iwerddon ar gael gan Access NI.

2. Beth yw gweithgarwch rheoledig?

Mae gweithgarwch rheoledig yn waith na ddylai person sydd wedi’i wahardd ei wneud. Fe’i diffinnir yn Neddf Diogelu Grwpiau Hyglwyf (SVGA) 2006, a ddiwygiwyd gan Ddeddf Diogelu Rhyddidau (PoFA) 2012. Nid yw’n cynnwys unrhyw weithgarwch a wneir yn ystod perthnasoedd teuluol, a pherthnasoedd personol, anfasnachol.

Mae oedolyn yn unrhyw un sy’n 18 oed neu’n hŷn.

2.1 Dim ond unwaith y bydd angen i chi gynnal unrhyw un o’r gweithgareddau i fod mewn gweithgaredd rheoledig gydag oedolion.

Os ydych chi’n cyflogi rhywun i wneud gwaith sy’n weithgaredd rheoledig gydag oedolion, gallwch ofyn iddynt wneud cais am wiriad manwl DBS gyda gwiriad Rhestr Gwahardd Oedolion.

Pan fyddwch yn gofyn am wiriad DBS i asesu rhywun i gyflawni gweithgarwch rheoledig gydag oedolion, mae hyn yn golygu eich bod yn ddarparwr gweithgarwch rheoledig (RAP).

Fel RAP, mae gennych ddyletswydd gyfreithiol i atgyfeirio unigolyn at DBS lle mae’r amodau perthnasol yn cael eu bodloni.

3. Am wybodaeth am atgyfeiriadau, gallwch:

• darllen ein taflen wybodaeth atgyfeiriadau Atgyfeiriadau gwahardd: sut a phryd i wneud atgyfeiriad

• ffonio ni ar 03000 200 190, neu

• darllen y siart llif atgyfeirio yn www.gov.uk/government/publications/dbs-referrals-referral-chart

4. Gweithgarwch rheoledig gydag oedolion yw:

• Darparu gofal iechyd drwy, neu o dan gyfarwyddyd neu oruchwyliaeth, gweithiwr gofal iechyd proffesiynol rheoledig.

  • Gofal iechyd o dan oruchwyliaeth gweithiwr gofal iechyd proffesiynol yw lle mae’r unigolyn mewn cysylltiad â gweithiwr gofal iechyd proffesiynol pan fyddant yn darparu triniaeth i glaf.

  • Gofal iechyd o dan gyfarwyddyd gweithiwr gofal iechyd proffesiynol yw lle mae’r unigolyn wedi derbyn cyfarwyddiadau gan weithiwr gofal iechyd proffesiynol ynghylch pa driniaeth i’w darparu a sut i’w darparu i glaf.

• Darparu gofal personol, sy’n cynnwys:

  • Cynorthwyo oedolyn yn gorfforol gyda bwyta, yfed, mynd i’r toiled, golchi neu ymolchi, gwisgo, cynnal gofal y geg neu’r croen, gwallt neu ewinedd pan na all yr oedolyn hwnnw wneud hyn eu hun oherwydd eu hoedran, salwch neu anabledd.

  • annog ac yna goruchwylio oedolyn i fwyta, yfed, mynd i’r toiled, golchi neu ymolchi, gwisgo a dadwisgo, cynnal gofal y geg neu’r croen, gwallt neu ewinedd pan na all yr oedolyn hwnnw benderfynu gwneud hyn eu hun oherwydd eu hoedran, salwch neu anabledd

  • hyfforddi, cyfarwyddo, darparu cyngor neu roi arweiniad i oedolyn ar sut i fwyta, yfed, mynd i’r toiled, golchi neu ymolchi, gwisgo a dadwisgo, gofal y geg neu’r croen, gwallt neu ewinedd pan na all yr oedolyn hwnnw wneud hyn oherwydd eu hoedran, salwch neu anabledd

• Darparu gwaith cymdeithasol gan weithiwr gofal cymdeithasol i oedolyn sy’n gleient neu’n ddarpar gleient

• Cynorthwyo oedolyn gyda gwaith ariannol rhedeg eu haelwyd o ddydd i ddydd yn ymwneud â:

  • rheoli arian parod yr oedolyn

  • talu biliau’r oedolyn

  • gwneud siopa’r oedolyn

pan na all yr oedolyn wneud hyn dros eu hun oherwydd eu hoedran, salwch neu anabledd

• Cael eich penodi i ddarparu cymorth wrth gynnal materion oedolyn, lle:

  • mae atwrneiaeth arhosol yn cael ei greu

  • mae atwrneiaeth barhaus wedi’i gofrestru neu gwneir cais amdano

  • mae’r Llys Gwarchod wedi gwneud gorchymyn mewn perthynas â gwneud penderfyniadau ar ran yr oedolyn

  • penodir eiriolwr iechyd meddwl neu eiriolwr gallu meddyliol annibynnol

  • darperir gwasanaethau eiriolaeth annibynnol

  • penodir cynrychiolydd i dderbyn taliadau budd-daliadau ar ran yr oedolyn

• Cludo oedolyn i, o neu rhwng gwasanaethau gofal iechyd, gofal personol a/neu waith cymdeithasol na lle allant gludo eu hunain oherwydd eu hoedran, salwch neu anabledd

• Yng Nghymru yn unig: Swyddogaethau arolygu lle mae’r arolygiad yn ymwneud â gwasanaethau cymdeithasol, gofal, triniaeth neu therapi i oedolyn ac yn rhoi cyfle i gysylltu â’r oedolyn hynny, ar gyfer y canlynol:

  • Mae’n ofynnol i asiantaethau yng Nghymru gael eu cofrestru o dan adran 11 Deddf Safonau Gofal 2000

  • Mae’n ofynnol i bobl yng Nghymru gael eu cofrestru o dan Ran 2 Deddf Safonau Gofal 2000

  • Cyrff GIG Cymru

  • Unrhyw un, ar wahân i awdurdod lleol, sy’n darparu gwasanaethau cymdeithasol awdurdod lleol yng Nghymru

• Yng Nghymru a Lloegr: Rheoli neu oruchwylio unrhyw un sy’n cyflawni’r gweithgareddau uchod o ddydd i ddydd

• Yng Nghymru yn unig: Comisiynydd Pobl Hŷn Cymru neu Ddirprwy Gomisiynydd Pobl Hŷn Cymru