Guidance

Pecyn Adnoddau Priodas dan Orfod (Welsh)

Updated 12 May 2023

© Crown copyright 2023

This publication is licensed under the terms of the Open Government Licence v3.0 except where otherwise stated. To view this licence, visit nationalarchives.gov.uk/doc/open-government-licence/version/3 or write to the Information Policy Team, The National Archives, Kew, London TW9 4DU, or email: psi@nationalarchives.gov.uk.

Where we have identified any third party copyright information you will need to obtain permission from the copyright holders concerned.

This publication is available at https://www.gov.uk/government/publications/forced-marriage-resource-pack/forced-marriage-resource-pack-welsh

Nod

Cafodd y pecyn adnoddau hwn ei ddatblygu yn dilyn ymrwymiad yn y Strategaeth Mynd i’r Afael â Thrais yn erbyn Menywod a Merched y Llywodraeth (VAWG), a gyhoeddwyd ym mis Gorffennaf 2021. Roedd y Strategaeth yn cydnabod y gellid gwneud mwy i ddarparu adnoddau ychwanegol ar briodas dan orfod i weithwyr proffesiynol rheng flaen, gan gynnwys awdurdodau lleol, yr heddlu, ysgolion, gwasanaethau gofal iechyd ac eraill.

Mae’r pecyn adnoddau wedi’i gynllunio i dynnu sylw at enghreifftiau o arfer gorau a helpu i sicrhau bod cymorth effeithiol ar gael i ddioddefwyr priodas dan orfod.

Mae’r pecyn hwn yn cynnwys:

  • astudiaethau achos o bobl sydd wedi profi priodas dan orfod

  • adnoddau a gynhyrchir gan sefydliadau statudol ac anstatudol
  • dolenni i gefnogi sefydliadau a llinellau cymorth all helpu pobl a allai fod mewn perygl o gael priodas dan orfod

Nid yw’r pecyn yn disodli’r Canllawiau statudol cyhoeddedig a chanllawiau anstatudol y Llywodraeth ar briodas dan orfod, sef y brif ffynhonnell cyngor i weithwyr proffesiynol.

Mae’r ddogfen hon yn cynnwys nifer o astudiaethau achos. Mae rhai yn enghreifftiau go iawn, ac os felly maent yn ddienw. Mewn achosion eraill, maent yn cynrychioli nodweddion o wahanol achosion y mae’r Uned Briodas dan Orfod wedi delio â nhw, wedi’u cyfuno i ffurfio enghraifft gyffredin.

Ymwadiad

Cafodd dolenni allanol eu dewis, eu hadolygu a’u nodi fel arfer effeithiol ar briodas dan orfod pan gyhoeddwyd yr adnodd hwn. Ond nid yw’r Swyddfa Gartref yn gyfrifol am gynnwys gwefannau allanol. Nid ydym yn eu cynnal na’u diweddaru, ni allwn eu newid, ac efallai y byddant yn cael eu newid heb i ni wybod. Mae gwybodaeth arall am briodas dan orfod ar gael ac nid yw cynnwys y ddogfen hon yn gynhwysfawr.

Os oes gennych ddogfennau neu ddeunydd yr hoffech iddynt gael eu hystyried i’w cynnwys yn yr adnodd hwn, e-bostiwch FMU@fcdo.gov.uk

Rhybudd

Mae peth o’r cynnwys yn y dolenni sydd wedi’u cynnwys yn y pecyn adnoddau hwn yn cynnwys cyfrifon y gallai darllenwyr eu cael yn ofidus.

Trosolwg

Mae priodas dan orfod yn anghyfreithlon yn y DU. Mae’n digwydd ledled y byd drwy wahanol gymunedau, ac mae’n effeithio ar fenywod a dynion.Mae ysgogwyr priodas dan orfod yn gymhleth a gallant gynnwys:

Teulu

  • Diogelu “anrhydedd teuluol” (cyfeirir atynt mewn rhai cymunedau fel “izzat”, “ghairat”, “namus” neu “sharam”)
  • Ymateb i grŵp cyfoedion a/neu bwysau teuluol
  • Ceisio cryfhau clymau a chysylltiadau teuluol
  • Ymrwymiadau teuluol hirsefydlog
  • Sicrhau gofal i blentyn neu oedolyn ag anghenion arbennig pan na fydd rhieni a gofalwyr presennol yn gallu cyflawni’r rôl honno
  • Diogelu delfrydau diwylliannol a chrefyddol tybiedig
  • Rheoli ymddygiad “diangen”, e.e. defnyddio alcohol, defnyddio cyffuriau neu wisgo colur
  • Atal perthynas “anaddas”, e.e. y tu allan i grŵp ethnig, diwylliannol, crefyddol neu economaidd-gymdeithasol

Rhywioldeb

  • Rheoli rhywioldeb “diangen” (yn enwedig ar ran menywod), llacrwydd canfyddedig, neu fod yn lesbiaidd, hoyw neu ddeurywiol.

Ariannol

  • Sicrhau budd ariannol
  • Sicrhau bod tir, eiddo a chyfoeth yn aros o fewn y teulu

Mewnfudiad

  • Cynorthwyo ceisiadau ar gyfer preswyliad a dinasyddiaeth y DU.

Nid yw’r rhestr hon yn gynhwysfawr ac mae gwybodaeth bellach am ysgogwyr priodas dan orfod i’w gweld yng nghanllawiau’r Llywodraeth ar briodas dan orfod, pennod 2.

Mae’r Cenhedloedd Unedig yn datgan bod priodas plant a phriodas dan orfod yn groes i hawliau dynol ac yn arfer niweidiol sy’n effeithio’n anghymesur ar fenywod a merched yn fyd-eang, gan eu hatal rhag byw eu bywydau yn rhydd rhag pob math o drais.

Ffeithiau

Mae’r Llywodraeth yn cyhoeddi ystadegau blynyddol ar nifer yr achosion a adroddwyd i’r Swyddfa Gartref a Chyd-uned Priodas dan Orfod y Swyddfa Dramor, Cymanwlad a Datblygu drwy ei linell gymorth gyhoeddus a’r mewnflwch e-bost.

Beth yw priodas dan orfod?

Gall unrhyw berson gael ei orfodi i briodas – mae hyn yn cynnwys pobl o bob oed, rhyw, ethnigrwydd a chrefydd.Gall priodas dan orfod effeithio ar ystod eang o wahanol gymunedau yn y DU.

Priodas dan orfod yw lle nad yw un neu’r ddau berson (neu mewn achosion o bobl ag anableddau dysgu neu lai o alluedd, yn methu) cydsynio i’r briodas wrth iddyn nhw gael eu pwyso, neu lle mae camdriniaeth yn cael ei ddefnyddio, i’w gorfodi i wneud hynny.Mae priodas dan orfod yn anghyfreithlon yn y DU. Fe’i cydnabyddir fel math o gam-drin domestig neu gam-drin blant a cham-drin difrifol o hawliau dynol.

Gall y pwysau a roddir ar berson i briodi gymryd ffurfiau gwahanol:

  • gallai pwysau corfforol fod ar ffurf bygythiadau neu drais (gan gynnwys trais rhywiol);
  • Gallai pwysau emosiynol neu seicolegol gymryd y ffurf o wneud i rywun deimlo eu bod yn dod â chywilydd ar eu teulu, gan wneud iddyn nhw gredu y gallai’r rhai sy’n agos atyn nhw ddod yn agored i salwch os nad ydynt yn priodi, neu wadu rhyddid neu arian iddyn nhw oni bai eu bod yn cytuno i’r briodas.

Ers 27 Chwefror 2023, wrth i ddarpariaethau Deddf Priodas a Phartneriaeth Sifil (Oedran Isaf) ddod i rym 2022, mae wedi bod yn drosedd o dan ddeddfwriaeth priodas dan orfod yng Nghymru a Lloegr i wneud unrhyw beth a fwriedir i achosi i blentyn briodi cyn iddynt droi’n 18 oed, heb fod angen profi y defnyddiwyd math o orfodaeth. Bydd y drosedd briodas dan orfod, fel yr ehangwyd, yn parhau i gynnwys seremonïau o briodas nad ydynt yn gyfreithiol rwymol, er enghraifft mewn lleoliadau cymunedol neu draddodiadol. Mae’r un Ddeddf honno hefyd yn darparu na all plentyn 16 neu 17 oed yng Nghymru neu Loegr briodi’n gyfreithlon mwyach, hyd yn oed gyda chaniatâd rhieni.

Mewn rhai achosion, gall pobl gael eu cymryd dramor heb wybod eu bod am briodi. Ar ôl iddyn nhw gyrraedd y wlad honno, mae’n bosib y bydd eu pasbort(au)/dogfennau teithio yn cael eu cymryd i geisio eu hatal rhag dychwelyd i’r DU.

Cydsyniad

Er mwyn i gydsynio fodoli, rhaid i’r ddwy blaid gytuno’n llawn ac yn rhydd i’r briodas ac ni ddylai fod camgymeriad ynglŷn â natur yr undeb, ac ni ellir defnyddio grym ar y naill barti na’r llall i’w gorfodi i fynd i mewn i’r undeb.

Yn gyfreithiol, dydy pobl sydd ag anableddau dysgu penodol neu gyflyrau iechyd meddwl difrifol ddim yn gallu cydsynio i briodas, hyd yn oed os ydyn nhw’n teimlo mai’r briodas yw’r hyn maen nhw’n ei ddymuno.

Beth yw priodas wedi’i threfnu?

Pan ddaw at briodas oedolyn, nid yw priodas wedi’i threfnu yr un fath â phriodas dan orfod. Mewn priodas wedi’i threfnu, mae’r teuluoedd yn cymryd rhan flaenllaw wrth ddewis partner y briodas, ond mae’r ddau unigolyn yn rhydd i ddewis a ydyn nhw am fynd i mewn i’r briodas.

Roedd y gwahaniaeth hwn rhwng priodas wedi’i threfnu a phriodas dan orfod yn arfer gael ei ddefnyddio i fod yn berthnasol i briodas plentyn hefyd, ond ers i Ddeddf Priodas a Phartneriaeth Sifil (Isafswm Oed) 2022, sy’n darparu bod unrhyw ymddygiad a wneir i achosi i rywun briodi cyn iddynt droi’n 18 oed yn briodas dan orfod, ddod i rym ar 27 Chwefror 2023, nid yw’n gwneud hynny bellach.Byddai’r hyn fyddai’n cael ei ystyried fel trefnu priodas o oedolyn, pe bai’n cael ei wneud mewn perthynas â phlentyn, yn cael ei ystyried fel gorfodi’r plentyn i briodi.

Os yw unigolyn yn cydsynio i briodi ar y dechrau, ac yn newid ei feddwl yn ddiweddarach ac mae’n ofynnol iddi o hyd i fwrw ymlaen â’r briodas, mae hon yn briodas dan orfod hefyd.

Astudiaeth achos

Gweld Stori Shamsa - un o oroeswyr FGM, priodas dan orfod, trais domestig a cham-drin “ar sail anrhydedd”.

Deddfwriaeth

Tramgwyddau troseddol

Fe wnaeth Deddf Ymddygiad Gwrthgymdeithasol, Troseddu a Phlismona 2014 (Deddf 2014) ei gwneud yn dramgwydd troseddol yng Nghymru, Lloegr a’r Alban i orfodi rhywun i briodi. (Mae’n dramgwydd troseddol yng Ngogledd Iwerddon o dan y Ddeddf Masnachu a Chamfanteisio ar Bobl (Cyfiawnder Troseddol a Chymorth i Ddioddefwyr) (Gogledd Iwerddon) 2015.)

Mae hyn yn cynnwys:

  • mynd â rhywun dramor i’w gorfodi i briodi (p’un a yw’r briodas dan orfod yn digwydd ai peidio); ac
  • achosi i rywun sydd heb y galluedd meddyliol i gydsynio i’r briodas ymrwymo i briodas (p’un a ddefnyddir gorfodaeth ai peidio)

Fe wnaeth Deddf Priodas a Phartneriaeth Sifil (Oedran Isaf) 2022 ddiwygio Ddeddf 2014 i ddarparu ei bod yn drosedd o dan gyfraith Cymru a Lloegr i berson achosi i blentyn o dan 18 oed fynd i mewn i briodas, hyd yn oed os nad yw gorfodaeth yn cael ei defnyddio ac a oes unrhyw briodas yn cael ei chynnal yng Nghymru a Lloegr ai peidio.

Mae’r drosedd o briodas dan orfod yn berthnasol i unrhyw seremoni grefyddol neu sifil o briodas, p’un a yw’n cael ei chydnabod yn gyfreithiol ai peidio.

Gall gorfodi rhywun i briodi arwain at ddedfryd o hyd at saith mlynedd yn y carchar.

Gorchmynion Amddiffyn rhag Priodas dan Orfod

Gellir cyhoeddi Gorchymyn Amddiffyn rhag Priodas dan Orfod (FMPO) o dan adran 63A o Ddeddf Cyfraith Teulu 1996. Gall FMPOs helpu i ddiogelu dioddefwyr, neu ddioddefwyr posibl, o briodas dan orfod. Gallan nhw helpu dioddefwyr sydd:

  • yn cael eu gorfodi i briodi
  • eisoes mewn priodas dan orfod

Gall y person sydd angen amddiffyniad neu adran gwasanaethau cymdeithasol awdurdod lleol wneud cais yn uniongyrchol i’r Llys Teulu am FMPO.Rhaid i bob parti arall (fel yr heddlu) wneud cais i’r llys am ganiatâd i wneud cais FMPO.

Mae FMPO yn unigryw i bob achos ac mae’n cynnwys amodau a chyfarwyddiadau sy’n gyfreithiol rwymol sy’n newid ymddygiad person neu bersonau sy’n ceisio gorfodi rhywun i briodi. Nod y gorchymyn yw diogelu y person sydd wedi’i orfodi, neu sy’n cael ei orfodi, i briodas. Gall y llys wneud gorchymyn mewn argyfwng fel bod amddiffyniad ar waith yn syth.

Mae FMPOs yn orchmynion cyfraith sifil ac yn gyffredinol mae angen cais i’r Llys Teulu.Mae canllawiau pellach ar wneud cais am FMPO ar gael o’r Weinyddiaeth Gyfiawnder.

Mae methu â chydymffurfio â gofynion FMPO yn cael ei alw’n doriad ar y gorchymyn ac mae’n drosedd a allai arwain at hyd at bum mlynedd yn y carchar.

Ceir gwybodaeth am y niferoedd o FMPOs y gwnaed cais amdanynt ac a’i cyhoeddwyd, gan gynnwys y mathau o bartïon sy’n gwneud cais amdanynt ac oedran y person i’w amddiffyn (h.y. p’un a ydynt o dan neu dros 17 oed), i’w gweld o fewn yr Ystadegau Chwarterol Cyfiawnder Teuluol.

Anhysbysrwydd

Yn 2017, fe wnaeth y Llywodraeth cyflwyno anhysbysrwydd gydol oes i ddioddefwyr priodas dan orfod er mwyn annog mwy o ddioddefwyr y drosedd gudd hon i ddod ymlaen.

Y rheol un cyfle

Mae angen i bob gweithiwr proffesiynol sy’n darparu gwasanaethau i ddioddefwyr priodas dan orfod a cham-drin ‘anrhydedd’ fod yn ymwybodol o’r rheol “un cyfle”. Hynny yw, efallai mai dim ond un cyfle sydd ganddyn nhw i siarad â dioddefwr posib, ac efallai mai’r cyfle hwnnw yw’r unig gyfle i achub bywyd. Mae angen i bob gweithiwr proffesiynol sy’n gweithio o fewn asiantaethau statudol fod yn ymwybodol o’u cyfrifoldebau a’u rhwymedigaethau pan ydyn nhw’n dod ar draws achosion priodas dan orfod. Os yw’r dioddefwr yn cael cerdded allan o’r drws heb gael cynnig cymorth, efallai y byddai’r un cyfle hwnnw yn cael ei golli.

Stori Camille

“Roeddwn i’n 16 pan aeth dad â fi i Affganistan. Dywedodd wrtha i mai er mwyn ymweld â fy nhad-cu oedd yn sâl ydoedd ond pan gyrhaeddon ni yno roedd y cyfan yn ymwneud â phriodas. Dywedwyd wrthyf yn syth fy mod i’n mynd i briodi fy nghefnder, Samir, ymhen pythefnos; ef oedd mab hynaf fy ewythr a 7 mlynedd yn hŷn na mi. Roeddwn i’n teimlo’n sâl gan ddweud wrth fy nhad fy mod i’n rhy ifanc. Roeddwn i eisiau mynd adref, nôl i’r ysgol a fy ffrindiau ond dywedodd ei bod wedi ei phenderfynu flynyddoedd yn ôl, doedd dim trafod”

Anfonodd Camille neges trwy WhatsApp at ei ffrind i ddweud beth oedd yn digwydd ac fe ddywedodd wrth ei hathrawes. Galwodd yr athro yr Uned Briodas dan Orfod, a gyfeiriodd yr achos at y gwasanaethau cymdeithasol. Fe drefnon nhw i FMPO gael ei gyflwyno i’w mam yn Lloegr i sicrhau bod Camille yn dychwelyd yn ddiogel i’r DU. Roedd Camille yn byw gyda’i rhieni gyda’r FMPO yn ei le.

Uned Priodas dan Orfod

Y Uned Priodas dan Orfod (FMU) yn uned ar y cyd rhwng y Swyddfa Dramor, Gymanwlad a Datblygu (FCDO) a’r Swyddfa Gartref sy’n rhoi cyngor a chefnogaeth ar briodas dan orfod i weithwyr proffesiynol, dioddefwyr a’r rhai sydd mewn perygl. Gall gefnogi unigolion y tu mewn i’r DU (lle mae cymorth ar gael i unrhyw unigolyn) a thramor (lle gellir darparu cymorth consylaidd i Ddinasyddion Prydain, gan gynnwys gwladolion deuol).

Mae’r FMU yn gweithredu llinell gymorth gyhoeddus i ddarparu cyngor a chymorth i:

  • dioddefwyr a dioddefwyr posib priodas dan orfod
  • gweithwyr proffesiynol sy’n delio ag achosion

Gall llinell gymorth gyhoeddus FMU helpu gyda:

  • Cyngor diogelwch
  • darparu cymorth pan fydd priod diangen ar fin symud i’r DU (achosion ‘noddwr anfoddog’)
  • lle bo’n bosibl, cymorth i ddychwelyd i’r DU ar gyfer dioddefwyr dramor

Manylion cyswllt

  • ffôn: + 44 (0) 20 7008, 0151, 0900-1700 Llun i Gwener.
  • Y tu allan i’r oriau hyn, gellir cysylltu â staff consylaidd ar +44 (0) 20 7008 5000 i gynorthwyo gwladolion Prydain dramor
  • E-bost, gan gynnwys ar gyfer gwaith allgymorth: fmu@fcdo.gov.uk
  • Facebook: Tudalen Priodas dan orfod
  • Twitter: @FMUnit
  • Ymholiadau’r cyfryngau: Y Swyddfa Dramor, Gymanwlad a Datblygu +44 (0) 20 7008 3100 a’r Swyddfa Gartref +44 (0) 300 123 3535

Taflenni

  • Beth yw priodas dan orfod?Ar gael mewn Arabeg, Bengaleg, Dari, Saesneg, Hindi, Rwmaneg, Sinhala, Somalieg, Twrceg, Wrdw, Cymraeg ac Iddeweg.
  • Mae’r Llawlyfr Goroeswyr yn rhoi cymorth ymarferol i unrhyw un sydd mewn perygl o, wedi profi neu wedi dianc o briodas dan orfod. Mae hyn yn cynnwys y rhai sy’n dychwelyd i’r DU o dramor.

Posteri

Ffilmiau

Ymgyrch ‘hawl i ddewis’

Datblygodd y Llywodraeth gyfres o ffilmiau byrion gyda’r nod o atal cyflawnwyr priodas dan orfod posibl. Mae’r ffilmiau hyn yn amlygu’r effaith ddinistriol y gall priodas dan orfod ei chael ar ddioddefwyr a’u teuluoedd, ac yn amlygu i ble gall dioddefwyr droi am ffynonellau cymorth pellach.

Rhaglenni dogfen animeiddiedig

Comisiynodd Uchel Gomisiwn Prydain yn Islamabad raglenni dogfen animeiddiedig byr yn Wrdw ar fater priodas dan orfod ym Mhacistan.

Hyfforddiant a gweithdai

Mae’r Swyddfa Gartref yn darparu cwrs ar-lein am ddim ar ymwybyddiaeth o briodas dan orfod, Ymwybyddiaeth o Briodas dan Orfod, Coleg Rhithwir.

The Forced Marriage Unit run workshops for the police and social services - dates and details on how to book can be found on Eventbrite. The Forced Marriage Unit can also provide bespoke training to raise awareness of forced marriage and to share best practice when dealing with cases. Please contact the Forced Marriage Unit at fmu@fcdo.gov.uk for further information.

Astudiaeth achos: Stori Syed

“Roeddwn i’n 25 oed pan aeth fy rhieni â fi i Bacistan ar gyfer priodas deuluol. Pan gyrhaeddais yno fe wnes i ddarganfod mai fi oedd yn priodi. Doeddwn i ddim eisiau ond mae gan mam lawer o broblemau iechyd a dywedodd pawb fy mod yn ei gwneud hi’n sâl trwy wrthod. Ar ôl dyddiau o ddweud na wnes i roi’r ffidil yn y to o’r diwedd ac ildio i ewyllys fy nheulu. Pan gyrhaeddais i nôl i’r DU, nes i jyst trio anghofio am y peth a bwrw ‘mlaen gyda fy mywyd. Yna fe wnaeth teulu fy ngwraig ddechrau pwyso arna i i roi cais am fisa iddi ddod i’r DU. Bydden nhw’n fy ngalw i ac yn fy mygwth i.”

Galwodd Syed yr Uned Briodas dan Orfod ar y cyfle cyntaf a chafodd gyngor am sut y gallen nhw ei gynorthwyo gan ei fod yn noddwr anfoddog.

Astudiaeth achos: Stori Khadija

“Roeddwn i’n arfer mynd i drafferth gartref lot, am wisgo colur neu eisiau aros allan yn hwyr gyda fy ffrindiau. Doedd mam ddim yn ei hoffi ac fe wnaethon ni ddadlau llawer. Pan oeddwn i’n 19 oed, dywedodd wrtha i ein bod ni’n mynd ar wyliau i ymweld â fy nain yn Somalia. Pan gyrhaeddais i yno, fe wnaeth fy mam fy ngollwng i yn yr ysgol breswyl a dweud wrtha i bod rhaid i mi aros yno nes i mi ddysgu bod yn ferch Somali dda. Fe gymerodd hi fy mhasport a fy ngadael i yno. Roedd yr ysgol yn wael iawn. Roedden nhw’n arfer ein curo ni a dweud wrtha i, os oeddwn i am adael yna roedd yn rhaid i mi briodi un o’r gwarchodwyr.”

Roedd Khadija wedi cadw ffôn cyfrinachol yn gudd. Dywedodd wrth ei chariad beth oedd wedi digwydd ac fe alwodd yr Uned Briodas dan Orfod. Gweithiodd yr uned gyda Khadija a’r heddlu yn y DU i gael Gorchymyn Amddiffyn rhag Priodas dan Orfod, a gyfarwyddodd fam Khadija i ddychwelyd Khadija i’r DU.

Camau cyntaf

Mae canllawiau’r Llywodraeth ar briodas dan orfd yn cynnwys canllawiau manwl i weithwyr proffesiynol ar sut i gynorthwyo dioddefwyr a dioddefwyr posib priodas dan orfod. Mae’n cynnwys canllawiau statudol i arweinwyr sefydliadau â chyfrifoldebau diogelu, a chanllawiau arferion anstatudol manylach i staff rheng flaen mewn amrywiaeth o broffesiynau. Nid yw’r pecyn adnoddau hwn yn cymryd lle’r canllawiau hynny, ond mae’r adran isod yn amlygu rhai o’r camau allweddol y dylid eu cymryd ym mhob achos:

  • Lle bynnag y bo’n bosibl, gwelwch y dioddefwr/dioddefwr posibl yn syth mewn man diogel a phreifat lle nad oes modd clywed y sgwrs.
  • Gwelwch nhw ar eu pennau eu hunain – hyd yn oed os ydyn nhw’n mynychu gydag eraill.
  • Esboniwch yr holl opsiynau iddyn nhw.
  • Cydnabyddwch a pharchu eu dymuniadau.
  • Gwnewch asesiad risg - mae’n well defnyddio teclyn fel y arweinir gan eich asiantaeth benodol.
  • Cysylltwch ag arbenigwr hyfforddedig (arbenigwr priodas dan orfod) cyn gynted â phosibl.
  • Os yw’r person o dan 18 oed, neu’n 18 oed ac iau yng Nghymru, cyfeiriwch nhw at y person dynodedig sy’n gyfrifol am ddiogelu plant a gweithredu gweithdrefnau diogelu lleol. Yng Nghymru, os derbynnir gwybodaeth fod plentyn mewn perygl, rhaid adrodd am hyn dan Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014. Cyflwynir gwybodaeth bellach am adrodd am bryder yng Nghymru yng Ngweithdrefnau Diogelu Cymru: Gofal Cymdeithasol Cymru (Diogelu.Cymru)

  • Os yw’r person yn oedolyn ag anghenion gofal a chymorth, cyfeiriwch ef at y person dynodedig sy’n gyfrifol am ddiogelu oedolion sy’n agored i niwed a gweithredu gweithdrefnau diogelu lleol. Yng Nghymru, os derbynnir gwybodaeth bod oedolyn ag anghenion gofal a chymorth mewn perygl, rhaid rhoi gwybod am hyn dan Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014. Mae rhagor o wybodaeth am adrodd am bryder yng Nghymru wedi ei nodi yng Ngweithdrefnau Diogelu Cymru.

  • Os yw oedolyn yn datgelu i weithiwr proffesiynol o’r GIG eu bod mewn sefyllfa briodas dan orfod, ac yn dweud nad ydyn nhw am i unrhyw gamau pellach gael eu cymryd amdano, yna, ar yr amod bod ganddyn nhw’r galluedd i wneud y cais hwn, byddai angen i’w hawliau fel claf gael eu parchu a chynnal cyfrinachedd y claf, heb wneud unrhyw adroddiadau nac atgyfeiriadau. Mae hyn yn wir am dreisio a cham-drin domestig hefyd.
  • Tawelwch feddwl y dioddefwr am gyfrinachedd lle bo’n briodol h.y. na fydd ymarferwyr yn hysbysu eu teulu.
  • Sefydlwch a chytuno ar ddull effeithiol o gysylltu â’r dioddefwr yn gynnil yn y dyfodol, o bosib gan ddefnyddio gair cod i gadarnhau hunaniaeth.
  • Mynnwch fanylion cyswllt llawn y gellir eu hanfon ymlaen at arbenigwr hyfforddedig.
  • Lle bo’n briodol, ystyriwch yr angen i amddiffyn a lleoli ar unwaith i ffwrdd o’r teulu.

Arfer Gorau

  • Hysbyswch y dioddefwr am eu hawl i ofyn am gyngor a chynrychiolaeth gyfreithiol.
  • Os oes angen, cofnodwch unrhyw anafiadau a threfnu archwiliad meddygol.
  • Darparwch gyngor am ddiogelwch personol.
  • Datblygwch a chytuno ar gynllun diogelwch rhag ofn iddyn nhw gael eu gweld - er enghraifft, cytuno ar reswm arall pam rydych chi’n cwrdd.
  • Sefydlwch a oes hanes teuluol o briodas dan orfod, e.e. a oes brodyr a chwiorydd wedi eu gorfodi i briodi yn y gorffennol? Gall dangosyddion eraill hefyd gynnwys cam-drin domestig, hunan-niweidio, anghydfodau teuluol, cyfyngiadau afresymol (e.e. tynnu allan o addysg neu “arestio yn y tŷ”) neu bobl sydd ar goll o fewn y teulu.
  • Cynghorwch y dioddefwr i beidio â theithio dramor a/neu drafod yr anawsterau y gallant eu hwynebu.
  • Nodwch unrhyw droseddau posib eraill a allai fod wedi’u cyflawni ac atgyfeirio at yr heddlu os yw’n briodol.
  • Rhowch gyngor ar y gwasanaeth neu gymorth pellach y dylent eu disgwyl ac oddi wrth bwy.
  • Sicrhewch fod gan y dioddefwr y manylion cyswllt ar gyfer arbenigwr a nodwyd.
  • Cadwch gofnod llawn o’r penderfyniadau a wnaed a’r rhesymau dros y penderfyniadau hynny.
  • Rhaid cadw gwybodaeth o ffeiliau achos a ffeiliau cronfa ddata yn ddiogel a dylid eu cyfyngu yn ddelfrydol i aelodau wedi’u henwi o staff yn unig.
  • Atgyfeiriwch y dioddefwr, gyda’u caniatâd os yn 18 oed neu’n hŷn, at grwpiau cymorth lleol a chenedlaethol cydnabyddedig eraill gyda hanes o weithio gyda dioddefwyr cam-drin domestig a phriodas dan orfod.

Peidiwch ag:

  • Anfon nhw i ffwrdd.
  • Mynd at aelodau o’u teulu neu’r gymuned - oni bai bod gan yr unigolyn anabledd dysgu ac mae angen i chi weithio ochr yn ochr â’r teulu wrth asesu eu galluedd.
  • Rhannu wybodaeth ag unrhyw un heb ganiatâd pendant y dioddefwr, oni bai ei fod er lles plentyn neu er budd y cyhoedd.
  • Torri cyfrinachedd - oni bai bod risg ar fin digwydd o niwed difrifol neu fygythiad i fywyd y dioddefwr, mae’r dioddefwr yn blentyn sydd mewn perygl, neu mae er budd y cyhoedd.
  • Ceisio bod yn gyfryngwr neu’n annog cyfryngu, cymodi, cyflafareddu neu gwnsela teuluol ar unwaith.

Astudiaeth achos

Mae’r dudalen hon yn nodi manylion stori S: achos yr ymdriniwyd ag ef gan Southall Black Sisters.

Cefndir

Cafodd S ei geni yn Affganistan a phan oedd hi’n wyth oed, symudodd i’r DU gyda’i chwaer hŷn fel dibynnydd statws caniatâd amhenodol i aros ei mam. Yn ddiweddarach cawsant genedligrwydd Prydeinig. Roedd eu mam wedi symud i’r DU ar ôl i’w tad gael ei lofruddio yn Affganistan.

Yn wahanol i’w chwaer hŷn, roedd S yn cael mynd i’r ysgol. Fodd bynnag, ni chafodd gwrdd â’i ffrindiau ar ôl ysgol na gwneud ffrindiau gydag unrhyw un o’r plant yn eu cymdogaeth. Roedd ei mam yn sarhaus iawn iddi hi a’i chwaer gan eu bod yn cael eu curo’n rheolaidd.

Gwasanaethau Plant

Datgelodd S y cam-drin plant i’w hathrawon ac fe wnaeth yr ysgol ei hadrodd i Wasanaethau Plant, a osododd S mewn gofal maeth ar unwaith. Fe wnaeth mam S logi cyfreithiwr i herio Gwasanaethau Plant ynglŷn â symud y ferch. Eglurodd ei bod yn poeni am ddiogelwch S ac nid oedd am iddi gael ei chodi ar aelwyd ddi-Fwslemaidd. Ymddiheurodd i S am y gam-drin gan addo bod yn fam well.Dychwelodd S adref.

Fe wnaeth Gwasanaethau Plant fygwth riportio mam S i’r heddlu os oedd unrhyw honiadau pellach o gam-drin.

Symud dramor

Symudodd mam S y teulu i Bacistan gan broffesu mynd am wyliau tri mis i ymweld â’u teulu. Cyn gadael y DU, cafodd S wybod gan ei mam y byddai’n ei hanfon i’r ysgol ym Mhacistan a’i sicrhau y gallai hefyd fynd i’r coleg i gael gradd. Cynghorodd gweithiwr cymdeithasol S i beidio â symud i Bacistan gan ei fod yn credu nad oedd gan ei mam fwriadau da ac y byddai’n ei gorfodi yn y pen draw i briodi yno ond roedd hi’n ymddiried yn ei mam am ei bod yn ei thrin yn garedig ac yn gariadus.

Dechreuodd mam S rentu eiddo ym Mhacistan.Doedd S a’i chwaer ddim yn cael gadael y cartref. Ailddechreuodd ei mam eu cam-drin a doedden nhw ddim yn cael mynd i’r ysgol.

Yn ddiweddarach priododd mam S ddyn busnes a daeth yn ail wraig iddo. Symudon nhw i Affganistan i fyw yn ei dŷ gyda’i wraig gyntaf a phlant eraill.

Cafodd S ei thrin fel caethwas gan wraig gyntaf ei llystad a’i llys-siblingiaid. Gorfodwyd hi i wneud yr holl waith tŷ ac os na fyddai’n gorffen ei gorchestion ar amser neu pe byddai’n gwneud unrhyw gamgymeriad, byddai’n cael ei churo’n ddifrifol gan ei llys-frawd.

Dyweddïo gorfodol

Pan oedd hi’n 18 oed, gorfodwyd S i ddyweddïo â’r un llystad a fyddai’n ei churo’n rheolaidd. Byddai hefyd yn bygwth parhau i’w cham-drin ar ôl iddyn nhw briodi a chymryd ail wraig felly byddai’n cael ei chamdrin ymhellach.

Fodd bynnag, ni phriododd S ei llysfrawd gan nad oedd gwraig gyntaf ei llystad yn ei chymeradwyo a dywedodd ei bod am ei chadw fel ei morwyn yn lle. Cytunodd ei Mam i’r trefniant hwn.Aeth S yn ddifrifol isel a dechreuodd hunan-niweidio.Hefyd gorfodwyd chwaer S i briodi’n fuan iawn.

Cafodd S alwad gan ei chwaer yn ei hysbysu ei bod wedi rhedeg i ffwrdd o’i theulu yng nghyfraith gyda’i babi ac yn dod i’w chasglu er mwyn iddyn nhw allu rhedeg i ffwrdd gyda’i gilydd. Datgelodd gam-drin gan ei gŵr a’i theulu yng nghyfraith.Cyfarfu S â’i chwaer y tu allan i dŷ ei modryb ac fe deithion nhw mewn tacsi i gwrdd â chefnder mewn tref gyfagos.

Uchel Gomisiwn Prydain Islamabad

Fe wnaeth y cefnder eu helpu i fynd i Bacistan lle aethon nhw at Uchel Gomisiwn Prydain (BHC). Hwylusodd y BHC lety diogel ag NGO dibynadwy nes eu bod yn gallu paratoi dogfennau teithio ac fe gafodd y chwiorydd eu hailwladoli yn ôl i’r DU gyda’r plentyn.

Cysylltiad Southall Black Sisters (SBS)

Mae SBS yn derbyn grant gan yr FCDO a’r Swyddfa Gartref. Mae’r grant at ddiben cynorthwyo gydag ailsefydlu dioddefwyr priodasau dan orfod sy’n cael eu hailwladoli yn ôl i’r DU. Gallai hyn olygu cwrdd â dioddefwyr yn y maes awyr, eu cynorthwyo gyda llety tymor byr, gan ddarparu cynhaliaeth ddyddiol iddynt, a thasgau hanfodol eraill i gynorthwyo eu dychweliad yn ôl i’r Deyrnas Unedig.Cyfeiriwyd S at SBS gan yr Uned Briodas dan Orfod. Unwaith roedd S, ei chwaer, a phlentyn ei chwaer, wedi cael trwyddedau ymadael fe wnaethon nhw baratoi i deithio i’r DU.

Eu hanghenion mwyaf dybryd oedd dod o hyd i lety dros dro a chynhaliaeth gan eu bod wedi dianc heb unrhyw arian am angenrheidiau sylfaenol. Roedd SBS yn eu cefnogi yn y ffyrdd canlynol:

  • defnyddio’r Gronfa Ailgartrefu Priodas dan Orfod a ddarperir gan yr FMU i’w cynorthwyo i setlo’n ôl i’r DU.
  • sicrhau llety dros dro mewn gwely a brecwast gan ddefnyddio’r gronfa fel y byddai ganddyn nhw rywle i aros ar ôl yr hediad.
  • eu casglu o’r maes awyr a mynd gyda nhw i’r B&B i sicrhau eu diogelwch
  • rhoi cynhaliaeth wythnosol i S a’i hatgyfeirio at grŵp cymorth SBS
  • rhoi cefnogaeth emosiynol i S a’i chwaer yn dilyn eu profiad anodd
  • cynnal asesiad risg, a ganfu fod S yn risg uchel gan fod ei mam wedi darganfod ei bod wedi ffoi o Affganistan a’i bod wedi symud yn ôl i’r DU
  • prynu cot gynnes iddi gan mai dim ond cês bach o ddillad oedd ganddi oedd ddim yn ddigonol ar gyfer tywydd oer Prydain. - helpu’r chwiorydd i wneud cais am basbortau Prydeinig newydd er mwyn iddynt gael mynediad at fudd-daliadau yr oedd ganddynt hawl iddynt.

Pa mor gyffredin yw priodas dan orfod yng Nghymru a Lloegr

Mae deall pa mor gyffredin yw priodas dan orfod yn heriol gan fod gwybodaeth gyfyngedig yn unig yn y maes hwn.

Daw’r astudiaeth achosion diweddaraf o 2009.Comisiynodd y Llywodraeth y Ganolfan Genedlaethol ar gyfer Ymchwil Gymdeithasol (NatCen) i wneud gwaith ymchwil ar fater priodas dan orfod yn Lloegr. Roedd gan yr ymchwil ffocws penodol ar blant a phobl ifanc dan 18 oed preswyl yn y DU.

Yn seiliedig ar y data ar nifer yr achosion priodas dan orfod (naill ai priodas dan orfod go iawn neu’r bygythiad ohono) a wynebwyd gan sefydliadau lleol a’r sefydliadau cenedlaethol allweddol, roedd y nifer genedlaethol o achosion o briodas dan orfod yn Lloegr wedi’i amcangyfrif i fod rhwng 5,000 a 8,000.

Nid oedd yr amcangyfrif hwn yn cynnwys nifer a allai fod yn fawr o ddioddefwyr nad oedd wedi dod i sylw unrhyw asiantaethau neu weithwyr proffesiynol, gan y byddai’n ofynnol i arolwg mawr o’r boblogaeth gyffredinol amcangyfrif pa mor gyffredin yw’r dioddefwyr ‘cudd’ hyn.

Er na ellir defnyddio ystadegau’r Llywodraeth ar nifer yr achosion sy’n cael eu trin gan yr FMU i fesur mynychter, maent yn rhoi cipolwg defnyddiol ar y troseddau hyn.

Mae’r Strategaeth Mynd i’r afael â VAWG yn datgan y bydd y Swyddfa Gartref yn archwilio opsiynau i ddeall yn well pa mor gyffredin yw priodasau dan orfod ac FGM yng Nghymru a Lloegr o ystyried eu natur gudd a’r diffyg amcangyfrifon cadarn. Mae’r Llywodraeth wedi ymrwymo i weithio ar faterion ac mae gwaith ar y gweill i gynnal astudiaeth ddichonoldeb ar gyfer ymarfer i asesu pa mor gyffredin yw’r troseddau hyn.

Canllawiau yr Hawl i Ddewis ac ymarfer Aml-asiantaethol: Trafod achosion o Briodas dan Orfod

Mae Yr hawl i ddewis: canllawiau’r llywodraeth ar briodas dan orfod yn cynnwys canllawiau statudol ar gyfer penaethiaid sefydliadau diogelu, a chanllawiau anstatudol ar gyfer gweithwyr proffesiynol rheng flaen, ar briodas dan orfod. Mae hyn yn cwmpasu ystod o faterion gan gynnwys hawliau cyfreithiol dioddefwyr yn y system cyfiawnder troseddol a sifil/teuluol, ac ar fewnfudo a dim troi at arian cyhoeddus.

Diogelu

Oedolion

Fe wnaeth Deddf Gofal 2014 osod diogelu oedolion ar gyfer unigolion sydd ag anghenion gofal a chymorth ar sail statudol (yng Nghymru mae’r Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014 yn berthnasol). Mae’r ddwy Ddeddf yn tynnu sylw at yr angen am gydweithrediad a phartneriaeth ar draws sefydliadau i atal cam-drin ac esgeuluso oedolion sydd ag anghenion gofal a chymorth. Pan ymddengys fod oedolyn sydd ag anghenion gofal a chymorth mewn perygl o brofi cam-drin neu esgeulustod neu’n methu amddiffyn ei hun, yna dan Adran 42 Deddf Gofal 2014, rhaid i’r awdurdod lleol gynnal ymholiadau diogelu. (Mae cyfrifoldebau tebyg yn berthnasol o dan Adran 19 Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant Cymru 2014.)

Mae gan asiantaethau rôl i’w chwarae ynghylch sicrhau bod oedolion sydd ag anghenion gofal a chymorth yn gallu helpu eu hunain.

Dylai arfer da gynnwys:

  • Gwrando ar oedolion ag anghenion gofal a chymorth – yn enwedig y rhai sydd ag anableddau dysgu a phroblemau gallu meddyliol – a sicrhau eu bod yn gwybod sut i godi pryderon.

  • Sicrhau bod oedolion sydd ag anghenion gofal a chymorth yn cael mynediad at oedolion neu weithwyr proffesiynol dibynadwy y tu allan i’r teulu y gallant droi am help iddynt.

  • Darparu hyfforddiant a chodi ymwybyddiaeth am briodas dan orfod ymhlith staff sy’n gofalu am ac yn cefnogi oedolion ag anghenion gofal a chymorth.

Mae’r ddeddfwriaeth a’r canllawiau allweddol yn cynnwys:

Yng Nghymru:

Plant

Mae canllawiau statudol ac anstatudol aml-asiantaethol presennol ar bwnc diogelu plant yn cynnwys:

Mae Yr hawl i ddewis: canllawiau’r llywodraeth ar briodas dan orfod yn nodi rolau a chyfrifoldebau’r holl asiantaethau sy’n ymwneud â diogelu plant a gweithdrefnau y dylid cadw atynt gan yr holl asiantaethau. Mae’r canllawiau’n cynnwys gwybodaeth am nodi plant a phobl ifanc sydd mewn perygl o niwed, trafod pryderon, gwneud atgyfeiriadau, cynnal asesiadau cychwynnol a’r camau nesaf i’w cymryd.

Cysylltiadau defnyddiol

  • Ymddiriedolaeth Ann Craft - wrthi’n cefnogi sefydliadau i ddiogelu oedolion a phobl ifanc mewn perygl a lleihau’r risg o niwed.

Wrthi’n cefnogi dioddefwyr ag anableddau dysgu

Mae Adran 121(2) o Ddeddf Ymddygiad Gwrthgymdeithasol, Troseddu a Phlismona 2014 yn darparu, pan nad oes gan ddioddefwr alluedd i gydsynio i briodas, bod y drosedd o briodas dan orfod yn gallu cael ei chyflawni gan unrhyw ymddygiad a wneir at ddiben achosi i’r dioddefwr fynd i briodas (p’un a yw’r ymddygiad yn gyfystyr â thrais, bygythiadau neu unrhyw fath arall o orfodaeth ai peidio).

Mae’r galluedd i gydsynio yn cael ei ddiffinio’n unol â’r Deddf Galluedd Meddyliol 2005 (Deddf 2005) ac mae’n bwysig nodi bod Deddf 2005 yn nodi bod yn rhaid tybio bod gan berson alluedd oni bai ei fod wedi’i sefydlu nad oes ganddynt alluedd. Efallai na fydd hi bob amser yn glir a oes gan berson alluedd i gydsynio i briodas ai peidio.

Mae’n bwysig nodi ei bod yn bosibl na fydd pobl sydd heb alluedd yn dangos unrhyw arwyddion o orfodaeth na gofid. Efallai y byddan nhw’n dweud eu bod am briodi neu ffurfio’r bartneriaeth sifil ac ymddangos yn hapus, ond efallai nad oes ganddyn nhw’r galluedd i gydsynio.

Bydd angen mwy o gefnogaeth arbenigol ar berson sydd ag anabledd dysgu â galluedd na rhywun heb anabledd dysgu. Gall peidio â dilyn y canllawiau penodol na gwneud rhagdybiaethau ynghylch sut mae’r person wedi dod i’r penderfyniad i briodi mewn gwirionedd eu rhoi mewn mwy o berygl.

Gellir asesu’r galluedd i gydsynio i briodas yn unol â Deddf Galluedd Meddyliol 2005. Mae’n ddefnyddiol cofio “Mewn rhai achosion gall pobl ag anableddau dysgu ymddangos yn fwy abl nag ydyn nhw. Efallai y byddan nhw’n cyfathrebu yn y fath fodd sy’n cuddio eu hanabledd. Mae’n bosib felly na fydd eu hanabledd dysgu yn cael ei ystyried ac efallai na fydd y gwasanaethau cywir yn cael eu rhoi ar waith.” (Partneriaeth Gwella Gwasanaethau Gofal (2007) ‘Arferion Positif, Canlyniadau Positif: llawlyfr i weithwyr proffesiynol yn y system cyfiawnder troseddol sy’n gweithio gyda throseddwyr ag anableddau dysgu.’)

Mae gan Fy Mhriodas Fy Newis wybodaeth ac adnoddau gan gynnwys pecyn cymorth ar gyfer asesu galluedd i gydsynio i briodas, astudiaethau achos, ffilmiau yn Hindi, Sylheti ac Wrdw a gwybodaeth arall.

Astudiaeth achos: Stori C

Daeth dyn ifanc - ‘C’ - oedd yn ei ugeiniau cynnar ac ag anabledd dysgu i’r coleg un bore gyda’i basport a gwefrydd ffôn symudol a rhoddodd wybod i’w ddarlithydd ei fod yn credu bod ei dad yn trefnu priodas ar ei gyfer. Cysylltodd darlithydd y coleg â gofal cymdeithasol a rhoddodd wybod iddynt am y pryderon yr oedd C wedi’u hadrodd ac aeth gweithiwr cymdeithasol allan i gwrdd ag ef. Yn dilyn trafodaethau rhwng C a’r gweithiwr cymdeithasol nodwyd bod priodas dan orfod yn cael ei chynllunio a bod ganddo’r galluedd meddyliol i benderfynu ynglŷn â phriodi. Dechreuwyd a defnyddiwyd gweithdrefnau diogelu fel fframwaith i’w ddiogelu. Gwnaed cais am FMPO gan yr awdurdod lleol a chymerwyd C i fan diogel. Dewisodd beidio â dychwelyd adref a cheisiwyd lle diogel mwy hirdymor.

Astudiaeth achos: Stori Malcolm

“Susan ydw i. Malcolm yw fy nhad. Mae’n 75 oed a thros y 5 mlynedd diwethaf mae wedi mynd yn sâl iawn gyda chlefyd Alzheimer ac mae ei ddementia yn ddifrifol. Ni all hyd yn oed gofio’r pethau mwyaf sylfaenol fel lle mae’n byw na sut i wneud brecwast. Yr haf diwethaf, cefais wybod gan ei gymydog Pamela ei bod wedi trefnu gwyliau iddyn nhw ac maen nhw mewn cariad ac yn bwriadu priodi wrth iddyn nhw ddychwelyd. Doeddwn i methu credu’r peth. Pan ofynnais i dad am y sefyllfa doedd e ddim yn gallu cofio dweud ie ynghylch mynd ar drip ond roedd e’n meddwl efallai byddai gwyliau’n neis. Pan soniais am briodas, roedd e fel nad oedd e’n deall.”

Doedd Susan ddim yn siŵr y byddai hyn yn cael ei ddiffinio fel priodas dan orfod felly galwodd hi’r Uned Briodas dan Orfod i ofyn. Fe wnaethon nhw esbonio, os nad oes gan Malcolm y gallu i gydsynio i briodas, y byddai’n drosedd iddo gael ei briodi. Cafodd asesiad galluedd ei gynnal ar unwaith gan ofal cymdeithasol i oedolion. Penderfynodd nad oedd gan Malcolm allu i gydsynio i briodas a gwnaed y penderfyniad i’r heddlu weithredu er mwyn atal hyn rhag digwydd.

Yr Heddlu

Mae Ymgyrch Limelight yn ymgyrch diogelu aml-asiantaethol ar ffin y DU sy’n canolbwyntio ar arferion niweidiol fel priodas dan orfod ac anffurfio organau cenhedlu benywaidd (FGM). Mae’n ymgyrch genedlaethol a ddarperir gan yr heddlu a Llu’r Ffiniau. Gall partneriaid cyflawni gynnwys adrannau gofal cymdeithasol plant lleol, a sefydliadau yn y sector iechyd a’r sector gwirfoddol sy’n arbenigo mewn ymateb i arferion niweidiol.Yn aml yn cael eu dosbarthu cyn ac ar ôl y tri phrif wyliau ysgol, mae Limelight yn targedu hediadau sy’n cysylltu â lleoliadau lle mae nifer uchel o achosion o FGM a phriodas dan orfod. Mae’n ceisio codi ymwybyddiaeth o arferion niweidiol, nodi bregusrwydd a diogelu’r rhai sydd mewn perygl. Mae hefyd yn ceisio datblygu deallusrwydd a nodi cyflawnwyr posibl.Mae fideo a grëwyd ar gyfer Diwrnod Dim Goddefgarwch FGM yn darparu gwybodaeth am yr ymateb aml-asiantaethol i Ymgyrch Limelight.

Mae Llu’r Ffiniau hefyd yn ehangu menter Limelight yn ehangach gyda’r partneriaid eraill Border 5: Awstralia, Canada, Seland Newydd a’r Unol Daleithiau.

Mae’r ddogfen hon wedi cael ei ddylunio gan y Gwasanaeth Heddlu Metropolitanaidd i gynorthwyo’r rhai sy’n ymgysylltu ag Ymgyrch Limelight i gael sgyrsiau sensitif gyda theithwyr ynghylch FGM a phriodasau dan orfod.

Mae Ymgyrch Sentinel yn ymgyrch ar draws y llu sydd â’r nod o wella’r gwasanaeth a ddarperir gan Heddlu Gorllewin Canolbarth Lloegr a’i bartneriaid i ddioddefwyr ar draws ardal y llu sy’n arbennig o agored i niwed. Mae ffocws penodol wedi cael ei gymhwyso i gam-drin ar sail “anrhydedd”, FGM, cam-drin domestig, camfanteisio rhywiol ar blant a masnachu pobl. Nod Sentinel yw sicrhau bod yr heddlu, asiantaethau partner (fel cynghorau lleol, elusennau a gwasanaethau cymorth) a’r gymuned yn cydweithio’n fwy effeithiol ac yn rhannu gwybodaeth i frwydro yn erbyn y troseddau hyn.

Mae Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu hefyd wedi ymgymryd ag amrywiaeth o gamau gweithredu yn eu hardaloedd lleol. Cysylltwch â’ch Comisiynydd Heddlu a Throseddu lleol i gael rhagor o wybodaeth.

Cysylltiadau defnyddiol

  • Y Coleg Plismona - set o adnoddau i’r heddlu ar gam-drin ar sail ‘anrhydedd’ a phriodas dan orfod

Iechyd yn Lloegr

Gall ymarferwyr gofal iechyd gael yr adnoddau canlynol yn ddefnyddiol:

Gall dioddefwyr priodas dan orfod elwa o gael mynediad at wasanaeth iechyd meddwl. Mae’r dudalen hon ar wefan y GIG yn dangos sut y gellir cael mynediad at wasanaethau iechyd meddwl lleol.

Ysgolion yn Lloegr

O fis Medi 2020, Mae Addysg Perthnasoedd wedi bod yn orfodol i bob disgybl cynradd. Mae Addysg Perthnasoedd a Rhyw (RSE) wedi bod yn orfodol i bob disgybl uwchradd ac mae Addysg Iechyd wedi bod yn orfodol i bob disgybl mewn ysgolion sy’n cael eu hariannu gan y wladwriaeth.

Mae RSE yn ymdrin â chysyniadau, a deddfau sy’n ymwneud â, chydsyniad rhywiol, camfanteisio rhywiol, cam-drin, meithrin perthynas, gorfodaeth, aflonyddu, priodas dan orfod, trais rhywiol, cam-drin domestig ac FGM, a sut y gall y rhain effeithio ar berthnasoedd cyfredol ac yn y dyfodol.

Mae gan y Fforwm Addysg Rhyw a Chymdeithas PSHE gyngor a chanllawiau ar addysgu a dysgu effeithiol mewn addysg rhyw a pherthnasoedd a PHSE. Rhestrir isod rai adnoddau a gwybodaeth ddefnyddiol am briodas dan orfod i ysgolion ac athrawon:

Mae’r Canllawiau ar gyfer Ysgolion: Diogelu Pobl Ifanc rhag Trais Rhywiol, CSE ac Arferion Niweidiol yn esbonio’r hyn y mae’r heddlu’n ei wneud mewn perthynas ag ystod o faterion cymhleth sy’n effeithio ar bobl ifanc mewn ysgolion a cholegau, gan gynnwys priodas dan orfod. Mae’r heddlu am annog rhannu gwybodaeth fel bod partneriaid o fewn y broses ddiogelu yn gallu cydweithio’n fwy effeithiol.

Mae’r canllawiau hyn yn cwmpasu:

  • beth mae’r ddeddfwriaeth berthnasol yn ei ddweud
  • pa opsiynau sydd gan yr heddlu o safbwyntiau diogelu a gorfodi
  • pa adnoddau sydd ar gael i roi gwell dealltwriaeth i ddarllenwyr o bob un o’r materion hynod gymhleth hyn
  • pa arwyddion bregusrwydd y gallai ysgolion chwilio amdanynt
  • awgrymiadau ynghylch sut y gall ysgolion ymateb i bryderon ynghylch priodas dan orfod o fewn y gweithdrefnau atgyfeirio presennol

Mae’r canllawiau hynny’n ymgorffori’r Siarter Ysgolion ar gyfer Arferion Niweidiolsydd yn ddogfen a arweinir gan bartneriaid sy’n ceisio annog ysgolion i fabwysiadu dull ataliol o addysgu plant ar yr holl arferion niweidiol hyn, gan gynnwys priodas dan orfod. Anogir ysgolion i gofrestru ar gyfer y Siarter, gan ei fod yn cynrychioli ymrwymiad diriaethol ac uniongyrchol ganddynt i hyrwyddo darparu mewnbynnau mewn ysgolion sy’n mynd i’r afael ag arferion niweidiol. Gall ysgolion ddefnyddio’r egwyddorion a gefnogir gan y Siarter drwy eu hymgorffori mewn cynlluniau gwersi a ddatblygir ac a ddarperir gan staff ysgol neu gan ddarparwyr allanol. Mae hefyd yn hyrwyddo rhannu gwybodaeth yn briodol trwy weithdrefnau atgyfeirio presennol.

Dogfennau a chyrsiau defnyddiol i athrawon

  • Mae Freedom Charity wedi cyhoeddi llyfr i bobl ifanc sy’n mynd i’r afael â’r pwnc o briodas dan orfod: ‘Ond dyw e ddim yn deg’, sydd ar gael o lyfrgelloedd cyhoeddus neu o wefan Freedom. Mae gan Freedom Charity hefyd gynlluniau gwersi achrededig PHSE ar briodas dan orfod ac FGM ac mae’n cynnig cynulliadau ar gyfer ysgolion a hyfforddiant ar gyfer gweithwyr proffesiynol rheng flaen, 0845 607 0133, Tecstiwch “4freedom” 88802.
  • Codi Ymwybyddiaeth o Gam-drin ar Sail Anrhydedd a Phriodas dan Orfod - cwrs e-ddysgu wedi’i ysgrifennu gan Karma Nirvana gydag EduCare.
  • Darparodd Southall Black Sisters gynlluniau gwersi ar gyfer athrawon ysgol yn ei Becyn Addysg. Adnodd pwysig arall ar briodas dan orfod a cham-drin ar sail anrhydedd yw’r llyfr Dim Lle Diogel.
  • Fe wnaeth FORWARD gynhyrchu Pecyn Cymorth Peilot Eiriolaeth Ieuenctid ar Waith i Ymarferwyr sy’n Gweithio ar FGM a Phriodas Dan Orfod gyda Phobl Ifanc. Cododd hyn allan o brosiect CREATE Youth-Net i greu rhwydwaith o bobl ifanc i fynd i’r afael ar y cyd ag arferion anffurfio organau cenhedlu benywaidd (FGM) a phriodas dan orfod a thrwy hynny ddiogelu pobl ifanc o’r arferion hynny.

Cysylltiadau defnyddiol

Astudiaeth achos: Stori Mariam

“Ychydig ar ôl i mi droi’n un ar bymtheg, penderfynodd fy rhieni ei bod hi’n amser i mi briodi. Fe wnaethon nhw ofyn i fy ysgol am amser i ffwrdd, gan ddweud ein bod yn teithio ar gyfer angladd fy nain. Fyddai neb yn dweud wrtha i beth oedd yn mynd ymlaen, ond fe wnes i glywed fy mam yn siarad am y peth ar y ffôn. Roedd un o’r athrawon yn fy holi i am yr amser i ffwrdd a gweld fy mod i’n gofidio.”

Siaradodd athrawes Mariam gyda’r arweinydd diogelu dynodedig am y sefyllfa, a gofynnodd ragor o gwestiynau i Mariam. Esboniodd na fyddai’n dweud wrth rieni Mariam beth roedden nhw wedi siarad amdano, ond y byddai’n rhaid iddi gysylltu â’r gwasanaethau cymdeithasol. Daeth gweithiwr cymdeithasol i weld Mariam yn yr ysgol. Ar sail yr hyn roedd hi wedi ei ddweud, fe wnaeth yr awdurdod lleol gais am Orchymyn Amddiffyn rhag Priodas dan Orfod er mwyn iddi allu byw yn ddiogel gartref a pharhau i astudio. Roedd staff yr ysgol yn siarad â hi’n rheolaidd am sut roedd pethau’n mynd ac a oedd angen unrhyw gefnogaeth ychwanegol arni. Pasiodd ei harholiadau a mynd ymlaen i’r coleg.

Astudiaeth achos: Stori Jamila

Pan oedd Jamila yn 16 oed, cafodd ei rhieni wybod ei bod wedi bod yn gweld cariad 17 oed am gyfnod. Roedd Jamila yn poeni y bydden nhw’n ei hanfon dramor a’i gorfodi i briodi. Roedd ganddi ofn beth allai ddigwydd iddi pe bai’n mynd adref, felly siaradodd ag athrawes yr oedd ganddi berthynas dda ag ef.

Fe wnaeth yr athrawes gymryd pryderon Jamila o ddifrif, a siaradodd â’r Uned Briodas dan Orfod a’r heddlu lleol. Gyda’u cymorth, paratôdd yr ysgol gynllun i fonitro a chefnogi Jamila, ac i’w hatal rhag cael ei thynnu allan o’r wlad, gan gynnwys Jamila ar bob cam. Ymwelodd yr heddlu â Jamila yn yr ysgol a rhoi cyngor ymarferol iddi am beth i’w wneud mewn gwahanol sefyllfaoedd, er enghraifft, sut i rybuddio staff yn y maes awyr os oedd angen cymorth arni. Roedd Jamila yn teimlo bod ganddi gymorth ac yn gallu dychwelyd adref. Mae’n teimlo’n hyderus y byddai’n gwybod beth i’w wneud pe byddai ei rhieni’n ceisio mynd â hi allan o’r wlad, ac mae’n gwybod pryd bynnag y bydd ganddi unrhyw bryderon y gall siarad â’i hathrawes. Mae’r ysgol yn monitro ei phresenoldeb bob dydd, a byddai’n ymchwilio’n syth pe na byddai’n troi i fyny.

Cymerodd Jamila ei harholiadau a chefnogodd yr ysgol hi wrth wneud cais am le coleg.

Gofal cymdeithasol plant

Dylai gweithwyr gofal cymdeithasol proffesiynol pob plentyn weithio yn unol â’r canllawiau yn ‘Cydweithio i ddiogelu plant (2018) yn Lloegr a ‘Diogelu plant: cydweithio dan Ddeddf Plant 2004’(2004) yng Nghymru.

Adnoddau defnyddiol

Astudiaeth achos: Stori Samera

Dywedwyd wrth Samera, 15 oed o Gaerdydd, fod yn rhaid iddi fynd i Somalia er mwyn ymweld â’i mam-gu oedd yn sâl. Pan gyrhaeddodd Samera Somalia fe wnaeth ei mam ei gollwng mewn ysgol breswyl a chymryd ei phasbort i ffwrdd. Dywedodd wrth Samera nad oedd hi’n cael gadael nes iddi gytuno i briodi dyn hŷn yr oedd hi wedi ei dyweddi iddo. Roedd y gwarchodwyr yn yr ysgol breswyl yn sarhaus yn gorfforol iddi. Roedd Samera wedi cadw ffôn cyfrinachol yn gudd ac wedi llwyddo i alw ei ffrind yn y DU. Galwodd ei ffrind ofal cymdeithasol plant i adrodd am yr hyn oedd wedi digwydd. Ymgeisiodd gofal cymdeithasol plant am Orchymyn Amddiffyn rhag Priodas dan Orfod a chyflwynwyd hwn i fam Samera, gan orchymyn iddi wneud yr holl drefniadau i ddod â Samera yn ôl i’r DU.

Astudiaeth achos:

Roedd oedolyn ifanc gwrywaidd (B) wedi cael diagnosis o anabledd dysgu, ar ôl i aelod o’r cyhoedd oedd wedi clywed gweiddi yn dod o’i gyfeiriad cartref adrodd am bryderon diogelu. Pan ymwelodd y gwasanaethau cymdeithasol â’r eiddo am y tro cyntaf nodwyd bod B yn byw gyda’i fam, ei dad, ei chwaer efaill a’i gŵr. Roedd B yn ymddangos yn amlwg yn ofidus, gwelwyd ei fod yn camu o amgylch y tŷ a soniodd am sut yr oedd ofn arno am yr awyr agored a mynd tu allan. Fe wnaeth gweithwyr cymdeithasol ynghyd â gweithwyr iechyd proffesiynol perthnasol gan gynnwys Nyrs Gymunedol, Therapydd Galwedigaethol a Seiciatrydd ddechrau gweithio gyda B. Sefydlwyd bod B wedi bod yn hysbys i wasanaethau gofal cymdeithasol plant ac wrth droi’n 18 oed roedd wedi trosglwyddo i ofal cymdeithasol i oedolion, ond am resymau anhysbys roedd B a’i deulu wedi ymddieithrio o gymorth, a oedd wedi arwain at absenoldeb mewnbwn gofal cymdeithasol am fwy na deng mlynedd. Yn ystod y cyfnod hwn, mae’n ymddangos mai cyfleoedd cymdeithasol cyfyngedig iawn oedd gan B ac nad oedd wedi gadael ei gyfeiriad cartref yn aml iawn. Roedd hyn wedi arwain at ddirywiad yn ei les meddyliol a’i iechyd corfforol. Nid oedd B wedi’i gofrestru gyda meddyg teulu lleol chwaith.

Gwnaed gwaith helaeth i gefnogi B i gael mynediad at y gwasanaethau cymorth iechyd a gofal cymdeithasol priodol, a chwblhawyd ymweliadau cartref yn aml gan bob gweithiwr proffesiynol dan sylw. Yn ystod ymweliad cartref arfaethedig un diwrnod i gefnogi B a’i rieni o ran eu hamgylchiadau ariannol, dywedodd tad B yn agored eu bod yn cynilo arian i fynd â B dramor er mwyn iddo briodi. Cynhaliwyd trafodaethau cychwynnol gyda B i gael ei farn a’i ddymuniadau am briodi. Roedd yn ymddangos nad oedd B yn gallu ehangu ar pam ei fod eisiau priodi y tu hwnt i ddatgan ‘roedd am briodi a chael gwraig dda’. Arweiniodd hyn at ei alluedd i benderfynu priodi cael ei amau ac felly cwblhawyd asesiad galluedd meddyliol a oedd yn ystyried bod B yn brin o’r galluedd meddyliol i benderfynu priodi.

Dechreuwyd gweithdrefnau diogelu a gwnaed cais i’r llysoedd am Orchymyn Diogelu rhag Priodas dan Orfod a ganiatawyd. Ochr yn ochr â’r gwaith diogelu a’r Gorchymyn Amddiffyn rhag Priodas dan Orfod cwblhawyd asesiad dan y Ddeddf Gofal a rhoddwyd cymorth cyfle dydd i B. Cefnogwyd B drwy gydol yr holl gysylltiad hwn gan eiriolwr annibynnol i sicrhau bod ei farn, ei ddymuniadau a’i deimladau yn cael eu sicrhau. B yn parhau i fyw adref gyda’i rieni, mae’r Gorchymyn Amddiffyn rhag Priodas dan Orfod yn parhau yn ei le ac mae B yn cyrchu cyfleoedd dydd bum diwrnod yr wythnos, lle mae’n cael cymryd rhan mewn amrywiaeth o weithgareddau adeiladu a chymunedol. Mae gan B nifer o ffrindiau yn y gwasanaeth dydd, mae ei iechyd meddwl wedi gwella’n sylweddol ac mae wedi dod yn llawer mwy hyderus wrth wneud ei anghenion, ei ddymuniadau a’i deimladau’n hysbys. Mae Gofal Cymdeithasol yn parhau i fod yn rhan o fonitro amgylchiadau B a’r gefnogaeth a gaiff, gan sicrhau ei fod yn diwallu ei anghenion.

Taflenni

Posteri

Ffilmiau

Gweler adran 5 o’r ddogfen hon ar gyfer ffilmiau a ddatblygwyd gan y Llywodraeth.

Sefydliadau Cymorth

Sylwer

Efallai nad yw’r rhestr ganlynol yn gynhwysfawr, ac mae’n adlewyrchu’r wybodaeth sydd ar gael adeg ei chyhoeddi.

  • Timau caplaniaeth maes awyr

Mae gan Gaplaniaeth Maes Awyr Gatwick, Caplaniaeth Heathrow, Caplaniaeth Maes Awyr Manceinion a Chaplaniaeth Maes Awyr Stansted dimau sy’n gallu cefnogi teithwyr bregus.

  • Mae Ashiana yn darparu ystod o wasanaethau sydd o fudd i fenywod a merched bregus. Mae’r rhain yn cynnwys cyngor, eiriolaeth, cwnsela a darpariaeth lloches arbenigol, i fenywod sydd mewn perygl o brofi priodas dan orfod a thrais ar sail anrhydedd a’r rhai sydd heb unrhyw ffordd o droi at arian cyhoeddus. Mae Ashiana hefyd yn darparu ystod o weithgareddau, gwaith atal a hyfforddiant yn y gymuned ar gyfer gweithwyr proffesiynol.

  • Mae gan Ashiana Sheffield dros 30 mlynedd o brofiad o weithio gydag oedolion, plant a phobl ifanc Du, Asiaidd, Lleiafrifoedd Ethnig a Ffoaduriaid (BAMER), sy’n ffoi rhag cam-drin domestig a rhywiol gan gynnwys priodas dan orfod, masnachu pobl, anffurfio organau cenhedlu benywaidd, trais gangiau a thrais seiliedig ar ‘anrhydedd’.

  • Mae BAWSO yn fudiad gwirfoddol Cymru gyfan sy’n darparu gwasanaeth arbenigol i fenywod a phlant du o leiafrifoedd ethnig a wneir yn ddigartref drwy fygythiad cam-drin domestig neu sy’n ffoi rhag cam-drin domestig yng Nghymru. Mae ganddynt lochesau pwrpasol ar draws Cymru. Maen nhw hefyd yn darparu cymorth emosiynol ac ymarferol i fenywod BME sy’n byw mewn tai cymdeithasol. Mae’r gwasanaeth ar gael 24 awr y dydd.

  • Mae Cymorth i Fenywod Birmingham a Solihull yn darparu gwasanaethau i fenywod a phlant sydd wedi cael eu heffeithio gan gam-drin domestig, treisio a cham-drin rhywiol yn ardal Birmingham a Solihull.

  • Mae Plant a Theuluoedd ar Draws Ffiniau yn nodi ac yn amddiffyn plant bregus sydd wedi cael eu gwahanu oddi wrth eu teuluoedd mewn sefyllfaoedd cymhleth oherwydd gwrthdaro, masnachu, mudo, chwalu teuluol neu faterion sy’n gysylltiedig â lloches.

  • Mae Canolfan Cyngor ar Bopeth yn cynnig gwybodaeth a chyngor cyfrinachol a diduedd am ddim am ystod eang o bynciau gan gynnwys tai, cyflogaeth, mewnfudo a materion personol.

  • Llinell Gymorth Cam-drin Domestig a Phriodas dan Orfod (Yr Alban) Mae’r llinell gymorth hon ar gael i gefnogi unrhyw un sydd â phrofiad o gam-drin domestig neu briodas dan orfod, yn ogystal ag aelodau o’u teulu, ffrindiau, cydweithwyr a gweithwyr proffesiynol sy’n eu cefnogi. Maen nhw’n darparu gwasanaeth cyfrinachol ac mae’r llinell gymorth ar agor 24/7.

  • Mae Forward (Gogledd Llundain) yn sefydliad hawliau menywod a arweinir gan fenywod Affricanaidd sy’n gweithio i roi diwedd ar drais yn erbyn menywod a merched.

  • Mae Elusen Freedom yn elusen yn y DU a ffurfiwyd i roi cymorth i ddioddefwyr priodas dan orfod a thrais ar fenywod y credir eu bod wedi dod â chywilydd i’r teulu. Mae Freedom yn amddiffyn plant trwy linell gymorth 24/7, a atebir gan weithwyr proffesiynol sy’n deall cam-drin cywilydd a sut i helpu dioddefwyr. Mae rhyddid yn addysgu plant gyda gwersi arbenigol ynghylch cam-drin cywilydd, gan weithio gydag ysgolion i gyflwyno cynlluniau gwersi achrededig PSHE y maent wedi’u datblygu. Mae Freedom yn cefnogi plant a gweithwyr proffesiynol gydag ap sy’n rhoi’r dioddefwr ‘dau glic i ffwrdd o help’, ac yn cynnig hyfforddiant proffesiynol i weithwyr allweddol fel eu bod yn gallu sylwi ar arwyddion cam-drin cywilydd a diogelu plant mewn perygl.

  • Mae Canolfan Gaia (Llundain) - yn darparu cymorth cyfrinachol ac annibynnol i unrhyw un sy’n profi trais ar sail rhywedd ym mwrdeistref Llundain, Lambeth. Mae hefyd yn darparu mannau lloches.

  • Mae Galop - yn cefnogi pobl LHDT+ sydd wedi profi cam-drin domestig, trais rhywiol, troseddau casineb, therapïau trosi fel y’u gelwir, cam-drin seiliedig ar ‘anrhydedd’, priodas dan orfod, a mathau eraill o gam-drin.

  • Gofal Teithio Gatwick - Gall dioddefwyr priodas dan orfod fod angen cymorth pan fyddan nhw’n cyrraedd Gatwick, a gellir cysylltu â Gofal Teithio am gyngor. Mae’r gwasanaeth ar gael rhwng 9am a 5pm o ddydd Llun i ddydd Gwener, a 9am i 4pm ar ddydd Sadwrn, dydd Sul a Gwyliau Banc.

  • Lleolir Prosiect Halo yng Ngogledd-ddwyrain Lloegr, ac mae’n darparu cymorth i ddioddefwyr cam-drin seiliedig ar ‘anrhydedd’ a phriodas dan orfod, drwy roi cyngor a chymorth priodol i ddioddefwyr.

  • Mae Gofal Teithio Heathrow yn wasanaeth ymyrraeth argyfwng sy’n cynnig cymorth i bobl fregus ym Maes Awyr Heathrow. Efallai y bydd dioddefwyr priodas dan orfod angen cymorth ar ôl cyrraedd y maes awyr a gellir cysylltu â Gofal Teithio Heathrow am gyngor ac arweiniad.

  • Mae Cymorth i Fenywod Hemat Gryffe Glasgow yn darparu llety lloches diogel dros dro i fenywod, plant a phobl ifanc ac yn eu helpu i ymgartrefu yn eu cartref eu hunain wrth adael y lloches. Maen nhw’n darparu cymorth argyfwng i fenywod, plant a phobl ifanc sy’n byw yn y gymuned ehangach. Maent yn cefnogi plant a phobl ifanc hyd at 18 oed sydd wedi’u heffeithio gan gam-drin domestig, priodas dan orfod neu gam-drin seiliedig ar anrhydedd.

  • Mae Imkaan - yn ymroddedig i fynd i’r afael â thrais yn erbyn menywod a merched Du a lleiafrifol. Mae’r sefydliad yn gweithio ar faterion fel cam-drin domestig, priodas dan orfod a cham-drin seiliedig ar ‘anrhydedd’. Maent yn gweithio ar lefel leol, genedlaethol a rhyngwladol.

  • Include Me TOO - elusen genedlaethol sy’n cefnogi cynhwysiant, hawliau, cydraddoldeb a chyfranogiad cymunedau BME a’r cyrion, plant anabl, pobl ifanc a’u teuluoedd. Maent yn darparu ystod o wasanaethau gan gynnwys eiriolaeth, allgymorth, gwybodaeth a chyngor a chefnogaeth ar ddod â phob math o gam-drin ac arferion niweidiol i ben.

  • MaeI KWRO - Sefydliad Hawliau Menywod yn darparu cyngor a chymorth i fenywod a merched y Dwyrain Canol, Gogledd Affrica ac Affganistan sy’n byw yn y DU, sydd wedi profi, neu sydd mewn perygl o unrhyw fath o gam-drin seiliedig ar “anrhydedd”, gan gynnwys priodas dan orfod, priodas plant ac anffurfio organau cenhedlu benywaidd, neu gam-drin domestig.

  • Mae Canolfan Menywod IMECE yn gweithio i daclo pob math o drais yn erbyn menywod a merched. Maent yn cefnogi ac yn grymuso menywod Tyrceg, Cwrdaidd a Thyrceg o Cyprus a menywod Du, Asiaidd, Lleiafrifoedd Ethnig a Ffoaduriaid (BAMER) i wella ansawdd eu bywydau.

  • Mae Ymddiriedolaeth JAN yn gweithio gyda menywod a phobl ifanc bregus o gefndiroedd BAMER a Mwslimaidd i’w helpu i oresgyn rhwystrau i integreiddio a chynhwysiant, fel y gallant wella eu rhagolygon.

  • Mae Karma Nirvana yn gweithio i ddod â Cham-drin Seiliedig ar Anrhydedd yn y DU i ben. Maent yn rhedeg y Llinell Gymorth Cam-drin Seiliedig ar Anrhydedd Genedlaethol, yn hyfforddi gweithwyr proffesiynol, yn casglu data i lywio polisïau a gwasanaethau, ac yn ymgyrchu dros newid.Mae gan Karma Nirvana Llinell gymorth, i wrando ac i helpu unrhyw un sy’n cael ei effeithio gan Gam-drin Anrhydedd.

  • MaeSefydliad Menywod Cwrdaidd a’r Dwyrain Canol (KMEWO) yn darparu gwasanaethau cymorth arbenigol i fenywod Cwrdaidd, y Dwyrain Canol a Gogledd Affrica. Maent yn sefydliad achrededig “a arweinir gan ac ar gyfer” menywod du a lleiafrifol sy’n ymdrechu i gael cydraddoldeb, diogelwch, cyfiawnder a grymuso. Mae KMEWO yn darparu gwasanaethau trais arbenigol yn erbyn menywod a merched (VAWG) ac ymyrraeth argyfwng i rai o’r menywod lleiafrifol mwyaf agored i niwed sy’n goroesi trais yn y cartref ac arferion niweidiol (HP), gan gynnwys FGM, priodas dan orfod a “Thrais Seiliedig ar Anrhydedd” (HBV).

  • MaeProsiect Menywod Du Llundain - yn gweithio gyda menywod Du, Asiaidd a lleiafrifoedd ethnig gweladwy sydd wedi profi trais a cham-drin domestig.

  • MaeCanolfan Holl Fenywod Luton yn cefnogi menywod a merched sy’n byw yn Luton a Swydd Bedford. Maent yn cynnig ystod eang o wasanaethau cymorth cynghorol, ymarferol a chyfannol seiliedig ar wybodaeth. Eu nod yw herio anghydraddoldeb rhwng y rhywiau a grymuso menywod a merched i fwynhau bywydau sy’n fwy diogel, iachach a thecach.

  • Llinell Cyngor i Ddynion - y llinell gymorth ar gyfer dioddefwyr gwrywaidd o gam-drin domestig.

  • MaeRhwydwaith Menywod Mwslimaidd y DU (MWNUK) yn gweithio i wella cyfiawnder cymdeithasol a chydraddoldeb i fenywod a merched Mwslimaidd. Maen nhw’n dod i wybod am brofiadau menywod a merched Mwslimaidd drwy ymchwil ac ymholiadau llinell gymorth.

  • MaeNahamu yn gweithio dros hawl pob person Iddewig i fyw bywyd sy’n cael ei arwain gan eu crefydd, heb aberthu eu hannibyniaeth neu les personol. Maent yn cefnogi’r rhai sy’n dymuno byw bywyd llawn a chynnal traddodiad crefyddol yn y gymuned y maent wedi’i dewis, yn ogystal â’r rhai sy’n dymuno gwneud newidiadau i’w ffordd o fyw neu symud i ran wahanol o’r gymuned.

  • Mae Sefydliad Naz a Matt yn bodoli i rymuso a chefnogi unigolion LGBTQI+ (Lesbiaidd, Hoyw, Deurywiol, Trawsryweddol, Queer, Cwestiynu ac Rhyngrywiol), eu ffrindiau a’u teulu i weithio tuag at ddatrys heriau sy’n gysylltiedig â rhywioldeb neu hunaniaeth rhywedd, yn arbennig lle mae crefydd yn dylanwadu’n drwm ar y sefyllfa.

  • Mae Cymdeithas Palm Cove yn darparu llety â chymorth i lawer o unigolion yn ddyddiol. Maen nhw’n gweithredu fel tŷ hanner ffordd i roi’r lle anadlu sydd ei angen ar unigolion i ddatblygu sgiliau bywyd a’r wybodaeth sylfaenol sydd ei hangen ar gyfer byw yn y DU.

  • Refuge – i fenywod a phlant, yn erbyn trais domestig. Maent yn darparu llinell gymorth Cam-drin Domestig Cenedlaethol 24 awr.

  • Respond - wrthi’n darparu gwasanaethau therapi a chymorth arbenigol i bobl ag anableddau dysgu, awtistiaeth neu’r ddau sydd wedi profi cam-drin, trais neu drawma.

  • Samariaid - wrthi’n darparu mynediad 24 awr, 365 diwrnod i rywun i siarad â nhw a gwrando arnoch am unrhyw bryderon.

  • Mae Cymorth i Fenywod Shakti - yn helpu menywod, plant a phobl ifanc BME sy’n profi, neu sydd wedi profi, cam-drin domestig gan bartner, cyn-bartner, a/neu aelodau eraill o’r aelwyd.

  • Mae Prosiect Sharan yn darparu cymorth a chyngor i fenywod sy’n agored i niwed, yn enwedig o dras De Asiaidd, sydd wedi bod neu sydd mewn perygl o gael eu diarddel oherwydd cam-drin neu erledigaeth.

  • Mae Shelter - yn darparu gwasanaethau cyngor a chymorth a chynnig cymorth un-wrth-un, wedi ei bersonoleiddio gyda materion tai a digartrefedd.

  • Mae SignHealth yn gweithio i wella iechyd a lles pobl fyddar. Mae gwaith SignHealth yn amrywiol a’i nod yw hybu mynediad haws at ofal iechyd a gwybodaeth. Maent yn partneru gyda’r GIG a gwasanaethau eraill ac yn ymgymryd â phrosiectau, yn cynnal ymchwil ac yn codi ymwybyddiaeth.

  • Mae Southall Black Sisters (SBS) yn grŵp o fenywod du a lleiafrifol sydd â dros 40 mlynedd o brofiad o ymdrechu dros hawliau dynol menywod du a lleiafrifol yn y DU. Maen nhw’n rhedeg canolfan adnoddau yng Ngorllewin Llundain sy’n darparu gwasanaeth cynhwysfawr i fenywod sy’n profi trais a cham-drin, gan gynnwys priodas dan orfod a cham-drin seiliedig ar anrhydedd.Maen nhw’n cynnig gwasanaethau cymorth cyngor arbenigol, gwybodaeth, gwaith achos, eiriolaeth, cwnsela a hunangymorth mewn sawl iaith gymunedol, yn enwedig rhai De Asiaidd. Mae Southall Black Sisters yn atal ac yn trin priodasau dan orfod o fenywod a merched yn y DU a’r rhai sy’n drigolion Prydeinig sy’n ymweld â gwleydydd tramor. Maent hefyd yn rhedeg y Prosiect Forced Marriage Repatriation Victims a gomisiynwyd gan yr FMU i ddarparu cymorth i ddioddefwyr i ail-ymgartrefu yn y DU.

  • Mae Stonewall Housing - yn cefnogi pobl LHDTC+ sy’n wynebu neu’n profi digartrefedd, neu’n byw mewn cartref anniogel.

  • Switchboard LGBT+ llinell gymorth - lle diogel i unrhyw un drafod unrhyw beth, gan gynnwys rhywioldeb, hunaniaeth rhywedd, iechyd rhywiol a lles emosiynol.

  • Mae The Vavengers yn elusen sy’n ymrwymedig i ddod ag FGM a phob math arall o Drais Seiliedig ar Rywedd i ben. Maen nhw’n gwrando, yn cefnogi ac yn gweithredu. Maen nhw’n addysgu, cydweithio, cynorthwyo ac yn grymuso. Maent yn sefydliad sy’n cael ei arwain gan oroeswyr, yn sefyll gyda ac ar ran pob menyw sy’n cael ei heffeithio gan FGM/torri a VAWG.

  • Cafodd Cymorth Tai Throughcare ei sefydlu yn 2006 i ddarparu tai a chymorth i bobl fregus. Eu nod yw grymuso unigolion i oresgyn eu gwendidau drwy gymorth sy’n canolbwyntio ar yr unigolyn. Mae Throughcare yn credu, drwy oresgyn eu gwendidau, y gall unigolion ennill yr hyder i ddilyn eu nodau i fyw’n annibynnol, cael addysg bellach neu gael cyflogaeth. Mae Cymorth Tai Throughcare yn galluogi unigolion i fyw ansawdd bywyd gwell ac i’w fyw’n falch.

  • Cenhadaeth True Honouryw ymgysylltu â’r heddlu ac asiantaethau i’w helpu i gael gwell dealltwriaeth o ddioddefwyr. Maent yn gweithio i ddiwallu anghenion cymunedau De Asiaidd drwy ddarparu hyfforddiant a chodi ymwybyddiaeth am gam-drin cudd, a thrwy eu cefnogi mewn ffordd ddiogel a grymusol.

Back to top