Tir elusen: trosolwg ar gyfer gwerthu neu brydlesu tir eich elusen
Diweddarwyd 7 Mawrth 2024
Yn berthnasol i Gymru a Loegr
© Hawlfraint y Goron 2024
Mae'r cyhoeddiad hwn wedi'i drwyddedu o dan delerau Trwydded Agored y Llywodraeth v3.0 ac eithrio ble nodir yn wahanol. I weld y drwydded hon, ewch i nationalarchives.gov.uk/doc/open-government-licence/version/3 neu ysgrifennwch at y Tîm Polisi Gwybodaeth, Yr Archifau Gwladol, Kew, Llundain TW9 4DU, neu anfonwch e-bost at: psi@nationalarchives.gov.uk.
Lle byddwn wedi nodi unrhyw wybodaeth am hawlfraint trydydd parti, bydd angen i chi gael caniatâd gan ddeiliaid yr hawlfraint dan sylw.
Mae'r cyhoeddiad hwn ar gael yn https://www.gov.uk/government/publications/sales-leases-transfers-or-mortgages-what-trustees-need-to-know-about-disposing-of-charity-land-cc28/3aabf5d7-ff99-426f-9afb-fcd10f5ce0f0
Mae’r trosolwg hwn yn canolbwyntio ar werthiannau a phrydlesi tir elusen yn unig gan mai dyma’r mathau mwyaf cyffredin o waredu tir elusen.
Nod y trosolwg hwn yw eich helpu i ddeall pa rannau o’n prif ganllawiau ar waredu tir fydd yn berthnasol i chi. Dylech ddarllen y manylion yn y prif ganllaw: Tir elusen: Gwerthu, prydlesu neu waredu tir elusen fel arall yn Lloegr a Chymru.
Cyn i chi werthu neu brydlesu tir elusen, rhaid i chi fod yn sicr:
- bod eich elusen yn berchen ar y tir a
- bod y gwerthiant neu’r brydles er lles gorau eich elusen
Deall beth rydym yn ei olygu wrth y gair ‘tir’.
0.1 Cam 1
Gwiriwch fod gennych yr hawl i werthu neu brydlesu’r tir. Ydych chi’n gallu defnyddio pŵer yn nogfen lywodraethol eich elusen neu ddefnyddio hawliau cyfreithiol?
Darllenwch ‘Gwybod a oes gennych y pŵer i waredu’r tir’ am fanylion llawn.
0.2 Cam 2
Gwiriwch os ydych yn:
- gwerthu’r tir neu
- rhoi les am fwy na 7 mlynedd neu
- rhoi les am 7 mlynedd neu lai gyda dirwy neu bremiwm neu
- rhoi les am 7 mlynedd neu lai gydag opsiwn i ymestyn y brydles
Os ydych yn gwneud unrhyw un o’r rhain, rhaid i chi ddilyn y ‘Gofynion cyfreithiol ar gyfer gwerthu a phrydlesi ‘hir’.
Os ydych yn rhoi les am 7 mlynedd neu lai heb ddirwy neu bremiwm neu opsiwn i ymestyn, yna mae’n rhaid i chi ddilyn y gwahanol ‘Gofynion cyfreithiol ar gyfer prydlesi ‘byr’
0.3 Cam 3
Gwiriwch os ydych yn gwerthu neu’n prydlesu tir i berson cysylltiedig.
Os yw’r gwarediad i berson cysylltiedig, mae’r gofynion yr un fath os yw’r trafodiad yn werthiant, yn brydles hir neu’n brydles fer. Rhaid i chi gael awdurdod gan y Comisiwn cyn i chi werthu neu brydlesu’r tir.
Darllenwch ‘Pryd mae’n rhaid i chi gael awdurdod y Comisiwn Elusennau’ am fanylion llawn.
0.4 Cam 4
Gwiriwch os ydych yn gwerthu neu’n prydlesu tir dynodedig.
Darllenwch ‘Gwaredu tir dynodedig’ am fanylion llawn.
Os felly, mae yna ofynion cyfreithiol ychwanegol y mae’n rhaid i chi eu dilyn ac efallai y bydd angen awdurdod arnoch gan y Comisiwn.
0.5 Cam 5
Gwiriwch os yw eich gwerthiant neu brydles yn dod o fewn rhestr o eithriadau. Os ydyw, efallai na fydd angen i chi gydymffurfio â’r holl ofynion cyfreithiol, er enghraifft:
- mae eich elusen yn elusen eithriedig
- mae’r gwerthiant neu’r les yn cael ei threfnu gan ddatodydd, darpar ddatodydd, derbynnydd, codwr morgais neu weinyddwr
Gwiriwch ‘Eithriadau i’r gofynion cyfreithiol ar gyfer gwerthiannau, prydlesi a mathau eraill o warediadau’.