Policy paper

Deddf Terfysgaeth (Diogelu Anheddau) 2025 – Asesu Nifer yr Unigolion y Disgwylir nhw fod yn Bresennol (a elwid gynt yn 'gyfrifiadau capasiti’)

Updated 22 April 2025

Mae’r Ddeddf Terfysgaeth (Diogelu Anheddau) yn gofyn am asesiad o nifer yr unigolion y gellir disgwyl i fod yn bresennol mewn annedd a digwyddiadau. Bydd angen pennu’r nifer fwyaf o unigolion y disgwylir yn rhesymol i fod yn bresennol yno ar yr un pryd.

Bydd yr asesiad hwn (ochr yn ochr â’r ffactorau cymwys eraill) yn penderfynu a yw annedd neu ddigwyddiadau yn annedd cymwys neu ddigwyddiad cymwys (h.y. o ran cwmpas) ac, ar gyfer annedd cymwys, p’un a ydyn nhw’n annedd ar ddyletswydd safonol neu’n safle ar ddyletswydd uwch: ^{[footnote 1]}

• Yn ddarostyngedig i amodau eraill, rhaid disgwyl 200 neu fwy o unigolion (gan gynnwys staff) o bryd i’w gilydd mewn cysylltiad â defnyddiau a bennir yn y Ddeddf.
• Yn gyffredinol, bydd yr annedd hynny yn eiddo ar ddyletswydd safonol oni bai y gellir disgwyl 800 neu fwy o unigolion, ac yn yr achos hwnnw fe fydd yn annedd dyletswydd uwch, a
• Ar gyfer digwyddiadau cymhwyso, rhaid disgwyl 800 neu fwy o unigolion (gan gynnwys staff) ar adeg yn ystod y digwyddiad.

Dylai’r dull yma alluogi cynrychiolaeth gywir sy’n cyfrif am ddefnydd gwirioneddol a sicrhau nad yw msafleoedd yn cael eu dwyn yn annheg o fewn cwmpas lle nad ydyn nhw wedi mynd dros y trothwy perthnasol yn ymarferol ac nad oes disgwyl iddyn nhw wneud hynny yn y dyfodol (yn wahanol i fesur o’u capasiti).

1. Sut i asesu faint o unigolion y disgwylir yn rhesymol i fod yn bresennol

Gellir defnyddio ystod o ddulliau i wneud asesiad rhesymol. Mae hyn yn cynnwys dulliau y gallai’r rhai sy’n gyfrifol am annedd a digwyddiadau fod eisoes yn gyfarwydd â nhw, e.e. cyfrifiadau defnydd diogel at ddibenion diogelwch tân neu ddefnyddio data hanesyddol.

A. Meddiannaeth ddiogel at ddibenion diogelwch tân

Mae gan lawer o fathau o annedd rif meddiannaeth ddiogel ar gyfer dibenion diogelwch tân (h.y. nifer yr unigolion y gellir eu cynnal yn ddiogel yn y safle). Mae’r nifer diogel hwnnw yn cael ei gyfrifo yn unol â’r dulliau a nodir mewn canllawiau perthnasol. Er enghraifft, mae’r canllawiau sy’n cyd-fynd â Rheoliadau Adeiladu 2010 ^{[footnote 2]} yn nodi dau ddull i benderfynu faint o unigolion y gellir eu cynnal yn ddiogel y tu mewn i adeilad (neu strwythurau cyfatebol)

Mae’r dull cyntaf yn defnyddio ffactorau gofod llawr er mwyn sefydlu dwysedd uchaf o unigolion yn ddibynol ar sut mae’r ardal honno yn cael ei ddefnyddio. Mae’r ail ddull yn nodi gallu allanfa i bennu uchafswm nifer yr unigolion yn seiliedig ar nifer a lled yr allanfeydd.  

Mae’r ffigur isaf o’r ddau gyfrifiad yn pennu defnydd diogel (unigolion) ar gyfer diogelwch tân. 

Gall y dull hwn o asesu fod yn addas pan nad yw’r nifer gwirioneddol o unigolion sy’n mynychu adeiladau penodol yn hysbys.

Enghraifft: Mae caffi ar y stryd fawr yn sefydlu ffigur defnydd diogel o 250 o unigolion yn y safle. Mae’r ffigwr hwn yn cynnwys y rhai sy’n gweithio yn y caffi. Mae’r caffi yn aml yn llawn capasiti, ac asesir ei bod yn rhesymol disgwyl 250 o unigolion yn y safle ar yr un pryd. Mae’r caffi yn safle dyletswydd safonol.

B. Data presenoldeb hanesyddol

Gellir defnyddio data hanesyddol sy’n dangos defnydd gwirioneddol a niferoedd sy’n bresennol mewn adeiladau neu ddigwyddiadau.  Dylai’r asesiad terfynol ystyried nifer yr unigolion sy’n gweithio yn y safle neu’r digwyddiad.

Enghraifft: Mae tafarn fawr yn sefydlu ffigur defnydd diogel o 875 o unigolion ar unrhyw adeg unigol. Fodd bynnag, mae data hanesyddol y dafarn dros y 12 mis diwethaf yn dangos bod y defnydd gwirioneddol gan aelodau o’r cyhoedd wedi cyrraedd uchafswm o 725 o unigolion (yn ystod cyfnodau tymhorol brig, yr Haf a’r Nadolig). Gan ddefnyddio’r data hwn ac wrth wirio’r nifer uchaf o staff sy’n gweithio ar unrhyw adeg benodol yn y flwyddyn (15 o weithwyr), gall y dafarn ddangos ei bod yn is na’r trothwy ar gyfer adeiladau ar ddyletswydd uwch, gan nad oedd nifer yr unigolion y gellid disgwyl yn rhesymol iddyn nhw fod yn y dafarn ar yr un pryd yn fwy na 740 (dros y flwyddyn ddiwethaf) ac ni ddisgwylir iddyn nhw fod yn y dyfodol. Byddai’r dafarn o fewn cwmpas fel adeilad dyletswydd safonol

C. Seddi sefydlog a / neu safleoedd sefyll

Yn dibynnu ar natur y busnes, gellir defnyddio nifer y seddi sefydlog a/neu ardaloedd sefyll sefydlog i gyfrannu at asesiad o nifer yr unigolion y mae’n rhesymol eu disgwyl. Rhaid i’r asesiad ystyried y sawl sy’n gweithio yn yr annedd neu’r digwyddiad

Enghraifft: Mae gan fwyty ardaloedd bwyta dan do ac awyr agored. Mae seddi sefydlog ar gyfer uchafswm o 450 o unigolion ar unwaith. Asesir y bydd uchafswm o 30 aelod o staff yn gweithio ar unrhyw adeg benodol ac mae’r bwyty yn llawn ar oriau brig. Felly, mae’n rhesymol disgwyl dim mwy na 480 o unigolion yn y safle ar yr un pryd. Mae’r ffigur hwn yn adlewyrchu nifer yr unigolion ar y capasiti brig. Mae’r bwyty yn safle dyletswydd safonol.

D. Tocynnau a Chyn-gofrestru

Ar gyfer eiddo neu ddigwyddiad sy’n cyfyngu presenoldeb yn seiliedig ar werthu tocynnau neu chyn-gofrestru, gellir defnyddio’r uchafswm nifer o docynnau a roddir neu’r rhai sydd wedi’u cofrestru i wneud yr asesiad. Rhaid ychwanegu’r rhai sy’n gweithio mewn cysylltiad â’r annedd neu’r digwyddiad at nifer y tocynnau sy’n gwerthu neu’n cyn-gofrestru yn yr asesiad terfynol.

Enghraifft: Mae digwyddiad cerddoriaeth, sy’n agored i’r cyhoedd trwy brynu tocyn mynediad, yn digwydd mewn cae mawr. Roedd 850 o docynnau ar werth ac mae tocynnau yn cael eu gwirio gan ddiogelwch wrth fynediad. Yn seiliedig ar werthiannau tocynnau gwirioneddol a’r sawl sy’n gweithio yn y digwyddiad, disgwylir yn rhesymol y bydd 900 o unigolion yn bresennol ar yr un pryd (h.y. 850 o ddeiliaid tocynnau a 50 o staff). Mae hwn yn ddigwyddiad cymhwyso

Enghraifft: Mae digwyddiad untro, sy’n agored i’r cyhoedd, i’w gynnal mewn warws. Mae’r digwyddiad yn rhad ac am ddim, gyda gofyniad bod yn rhaid i unigolion gofrestru ar-lein cyn mynychu. Mae trefnydd y digwyddiad yn cyfyngu presenoldeb (trwy staff sy’n rheoli’r drysau) am resymau diogelwch i uchafswm o 850 o fynychwyr cofrestredig. Disgwylir i’r digwyddiad fod yn llawn, gan y bydd 850 o gofrestrwyr a 50 aelod o staff yn gweithio mewn cysylltiad â’r digwyddiad. Mae hwn yn ddigwyddiad cymhwyso.

E. Cyfyngiadau

Os oes cyfyngiadau ar bresenoldeb fel rhan o’r amodau ar gyfer digwyddiad sy’n cael ei gynnal neu adeiladau sy’n cael eu defnyddio, gallai’r ffigur hwn fod yn berthnasol i bennu nifer yr unigolion. Er enghraifft, ffigur uchafswm presenoldeb/capasiti ynghlwm wrth drwydded adloniant.

Enghraifft: Cynhelir digwyddiad mewn safle dyletswydd safonol. Nid yw’r annedd yn dod o fewn y categorïau sydd wedi eu heithrio o dan Atodlen 2. Mae gweithredwr y safle yn caniatáu i drefnydd digwyddiad gynnal arddangosfa gelf untro. Mae trefnydd y digwyddiad yn dewis cyfyngu gwerthu tocynnau i 900 o unigolion y dydd. Er mwyn gwneud y mwyaf o brofiad ymwelwyr, maen nhw hefyd yn dewis darhwanu presenoldeb a pheidio â chaniatáu mwy na 200 o unigolion, gan gynnwys y rhai sy’n gweithio yn y digwyddiad yn yr arddangosfa ar unrhyw un adeg. Gall y personau cyfrifol ddefnyddio’r cyfyngiad hwn i ddangos disgwyliad rhesymol o 200 o unigolion sy’n bresennol yn y digwyddiad ar yr un pryd. Byddai hyn yn golygu na fyddai’r digwyddiad yn syrthio yng nghwmpas y ddeddfwriaeth.

F. Dulliau eraill o asesu

Efallai y bydd rhai adeiladau lle nad yw’r methodolegau uchod (A-E) yn rhoi cynrychiolaeth gywir o’r defnydd gwirioneddol o annedd neu nifer yr unigolion y mae’n rhesymol eu disgwyl ar yr un pryd. Lle fod hynny’n wir, gellir gwneud penderfyniadau gan ddefnyddio dulliau eraill o asesu niferoedd presenoldeb cyn belled â bod y dull yn rhesymol.

Enghraifft: Mae canolfan arddio yn cynnwys adeilad ac ardal awyr agored fawr ar gyfer arddangos a gwerthu nwyddau. Nid yw’r gweithredwr yn cyfrif niferoedd cwsmeriaid ac mae’n ystyried bod ei ffigur defnydd diogelwch tân yn sylweddol uwch na’r niferoedd sy’n mynychu ar oriau brig. Mae’n defnyddio ei gofnodion, fel rotas staff ar oriau brig, trafodion ac asesiad o nifer y cwsmeriaid sy’n ymweld heb brynu i roi asesiad o’r niferoedd sy’n bresennol ar yr un pryd (yn ystod ei amser masnachu prysuraf

2. Annedd: Rhesymol i’w ddisgwyl o bryd i’w gilydd

Mae’r asesiad yn cynnwys nifer yr unigolion y gellir disgwyl iddyn nhw fod yn y safle ar yr un pryd, o bryd i’w gilydd. Mae’r cyfeiriad at “o bryd i’w gilydd” yn adlewyrchu’r ffaith y bydd llawer o fathau o annedd yn profi amrywiadau yn nifer yr unigolion y maen nhw’n eu cynnal ac efallai y bydd ganddyn nhw fwy na 200 neu 800 o unigolion o bryd i’w gilydd. Dim ond ar nosweithiau penodol o’r wythnos, neu ar adegau penodol o’r flwyddyn, gellir bodloni’r trothwyon yn gyffredinol, ond gellir ystyried eu bod yn cael eu bodloni “o bryd i’w gilydd”. Lle mae hynny’n wir, a gellir disgwyl presenoldeb tebyg yn y dyfodol, bydd yr adeilad yn dod o fewn cwmpas.

Nid yw ‘o bryd i’w gilydd’ yn cyfeirio at bresenoldeb cyfartalog, er enghraifft dros ddiwrnod neu wythnos. Nid yw’n dod â gweithgareddau sy’n mynd dros y trothwy yn annisgwyl fel untro ac ni ddisgwylir iddo wneud hynny eto.

Enghraifft: Mae’r asesiad risg diogelwch tân yn sefydlu ffigur defnydd diogel o 250 o unigolion. Fodd bynnag, yn seiliedig ar ei ddata hanesyddol, nifer yr unigolion y mae’n rhesymol eu disgwyl yn y safle yw 180 (gan gynnwys y sawl sy’n gweithio yn y safle). Ar un achlysur heb ei ragweld mae 250 o unigolion yn bresennol yn annisgwyl. Os nad oes disgwyl i’r amgylchiad untro hwn gael ei ailadrodd, yna byddai’r adeilad yn parhau i fod allan o’r cwmpas.

3. Digwyddiadau: Rhesymol i’w ddisgwyl ar ryw adeg

I fod yn gymwys fel digwyddiad, dylai fod yn rhesymol i ddisgwyl 800 neu fwy o bobl yn y digwyddiad ar yr un pryd. Bydd y maen prawf hwn yn cael ei fodloni os yw’r trothwy yn cael ei fodloni ar unrhyw adeg yn ystod y digwyddiad. Er enghraifft, os yw digwyddiad yn cael ei gynnal dros gyfnod o bedwar diwrnod, a dim ond yn ystod diwrnod olaf y digwyddiad mae trefnydd y digwyddiad yn disgwyl bodloni’r maen prawf hwn, bydd y digwyddiad yng nghwmpas y ddeddfwriaeth am ei hyd.

Gall y trefnydd ddefnyddio unrhyw ddull rhesymol o asesu nifer yr unigolion y gellir disgwyl iddyn nhw fod yn bresennol yn y digwyddiad a dylai’r asesiad gynnwys unigolion sy’n gweithio yn y digwyddiad.

Er enghraifft, bydd trefnwyr llawer o ddigwyddiadau yn gwybod union nifer y tocynnau maen nhw wedi’u gwerthu a phryd mae’r ffigwr o 800 yn debygol o gael ei gyrraedd. Mae dulliau eraill yn cynnwys edrych ar nifer yr unigolion sydd wedi mynychu’r digwyddiad yn y gorffennol, neu ddefnyddio gofynion diogelwch tân i ddeall nifer yr unigolion y gellir eu lletya yn ddiogel yn y safle.  

Enghraifft: Mae digwyddiad yn digwydd mewn cae o ddydd Iau i ddydd Sul, nad yw’n cyfyngu ar werthiant tocynnau. Defnyddir data hanesyddol i ganfod a all eu digwyddiad ddisgwyl yn rhesymol i 800 o unigolion fod yn bresennol, gan gynnwys y sawl sy’n gweithio mewn cysylltiad â’r digwyddiad, ar unrhyw un adeg. Mae’r trothwy disgwyliad rhesymol yn cael ei fodloni gan ddod â’r digwyddiad mewn cwmpas am y 4 diwrnod cyfan, hyd yn oed os fydd y trothwy o 800 yn cael ei fodloni ar rai dyddiau.

4. Ystyriaethau wrth asesu nifer yr unigolion mewn anheddau a digwyddiadau cymwys

1. Unigolion sy’n gweithio yn y safle neu’r digwyddiadau

Rhaid i’r asesiad gynnwys unigolion sy’n gweithio mewn safle cymwys neu ddigwyddiad cymwys waeth bynnag y dull a ddefnyddir.

2. Y cyffiniau agos

Nid yw’n ofynnol iddo ystyried cyffiniau agos adeiladau neu ddigwyddiadau (fel y palmant a ddefnyddir gan gwsmeriaid y tu allan i fynedfa’r dafarn) wrth wneud yr asesiad.

Fodd bynnag, gan y gallai’r ardaloedd hyn gyflwyno gwendidau, mae’n ofynnol i’r rhai sy’n gyfrifol am adeiladau a digwyddiadau cymwys ystyried yr ardaloedd hyn wrth sicrhau bod gweithdrefnau a / neu fesurau priodol ar waith.

Ceir rhagor o wybodaeth am y gofynion yn y Taflen ffeithiau gofynion dyletswydd safonol.

Footnotes

1. Mae annedd dyletswydd safonol yn cynnwys yr “haen safonol”, tra bod annedd dyletswydd uwch a digwyddiadau cymwys yn ffurfio’r “haen uwch”. ↩

2. Er enghraifft, y Rheoliadau Adeiladu a gymeradwywyd Dogfen B (diogelwch tân) Cyfrol 2 (BR ADB) ar gyfer Cymru a Lloegr. ↩