Canllawiau

Sut i apelio i'r Uwch Dribiwnlys (Siambr Treth a Siawnsri)

Diweddarwyd 24 Chwefror 2025

Yn berthnasol i Gymru, Loegr a Scotland

Ynglŷn â’r canllaw hwn

Mae’r canllaw hwn yn esbonio:

• sut i apelio i’r Uwch Dribiwnlys (Siambr Treth a Siawnsri) ynghylch penderfyniad a roddir gan Siambr Treth y Tribiwnlys Haen Gyntaf neu’r Siambr Reoleiddio Gyffredinol (ar gyfer apeliadau elusennol yn unig)
• beth fydd yn digwydd gyda’r apêl ar ôl i chi ei wneud
• y camau sy’n digwydd cyn i’r barnwr wneud ei benderfyniad

Canllaw yn unig yw hwn. Nid yw’n cynnwys pob sefyllfa nac yn rhoi esboniad llawn o’r rheolau gweithdrefnol.

Mae’n rhaid i chi apelio i farnwr y Tribiwnlys Haen Gyntaf cyn i chi apelio i’r Uwch Dribiwnlys. Gallwch ddarganfod sut i wneud cais am ganiatâd i apelio yn yr hysbysiad o benderfyniad ar gyfer y Tribiwnlys Haen Gyntaf.

Dylech hefyd ddarllen y canllaw cyffredinol ar apelio i’r Uwch Dribiwnlys (Siambr Dreth a Siawnsri).

Ynglŷn â’r tribiwnlys

Mae Siambr Treth a Siawnsri yr Uwch Dribiwnlys yn gwrando ac yn penderfynu ar apeliadau o benderfyniadau’r Tribiwnlys Haen Gyntaf mewn:

• achosion treth ac elusennau
• achosion sy’n codi o Ddeddf Enillion Troseddau 2002

Bydd y Tribiwnlys Haen Gyntaf wedi gwrando apêl i ddechrau ar benderfyniad a wnaed gan un o’r asiantaethau canlynol:

• Cyllid a Thollau EF (HMRC)
• Yr Asiantaeth Troseddu Cenedlaethol (NCA)
• Y Comisiwn Elusennau

Yn y rhan fwyaf o achosion, mae apeliadau’r Uwch Dribiwnlys yn bwynt cyfreithiol - er enghraifft os ydych chi’n credu bod y Tribiwnlys Haen Gyntaf:

• ddim wedi rhoi’r gyfraith ar waith yn gywir
• wedi gwneud camgymeriad yn y ffordd y daeth i’w benderfyniad
• nid oedd wedi rhoi rhesymau da dros ei benderfyniad

Mae’r Siambr Treth a Siawnsri yn gwrando apeliadau a arferai gael eu gwrando gan Adran Siawnsri yr Uchel Lys.

Mae’r siambr yn cynnwys barnwyr arbenigol a benodir gan yr Arglwydd Ganghellor. Mae rhai hefyd yn farnwyr yn y llysoedd, gan gynnwys yr Uchel Lys. Mae’r holl farnwyr yn annibynnol ar HMRC, yr NCA neu’r Comisiwn Elusennau.

Mae’r barnwyr yn penderfynu ar apeliadau ar sail pwynt cyfreithiol o benderfyniadau’r Tribiwnlys Haen Gyntaf ar faterion fel:

• symiau o dreth neu doll i’w talu
• materion yn ymwneud â chyfraniadau yswiriant gwladol
• tâl salwch statudol
• tâl mamolaeth statudol
• darpariaethau gwrth-osgoi o dan y Ddeddf Treth Incwm

Mae’r barnwyr hefyd yn penderfynu ar apeliadau y bu’r Tribiwnlys Elusennau a’r Uchel Lys ymdrin â hwy yn flaenorol. Efallai y byddant hefyd yn gwrando rhai apeliadau cymhleth sydd wedi’u trosglwyddo o’r Tribiwnlys Haen Gyntaf.

Ni all barnwyr a staff y tribiwnlys roi cyngor cyfreithiol. Cyn i chi apelio, efallai yr hoffech ddod o hyd i gyngor cyfreithiol.

Lleolir swyddfa’r tribiwnlys yn Llundain ac mae’n rheoli ceisiadau am ganiatâd i apelio ac apelio yn erbyn penderfyniadau’r Tribiwnlys Haen Gyntaf. Mae staff yn paratoi ffeiliau achos ar gyfer barnwyr, yn trefnu gwrandawiadau ac yn delio ag ymholiadau.

Upper Tribunal (Tax and Chancery Chamber)
Fifth Floor
Rolls Building
Fetter Lane
London
EC4A 1NL
DX: 160042 Llinyn 4

Ffôn: 020 7612 9730
Dydd Llun i ddydd Gwener, 9am i 5pm

E-bost: uttc@justice.gov.uk

Pwy all apelio

Gallwch apelio i’r Uwch Dribiwnlys ynghylch penderfyniad a wnaed yn eich erbyn gan y tribiwnlys haen gyntaf os ydych yn:

• drethdalwr
• cynrychioli busnes neu gorff cyhoeddus

Os colloch eich apêl Tribiwnlys Haen Gyntaf, byddwch fel arfer yn talu unrhyw gostau sy’n ddyledus yn dilyn penderfyniad y tribiwnlys. Dylech siarad â’r parti arall (HMRC, NCA neu’r Comisiwn Elusennau) yn gyntaf os credwch nad oes angen i chi dalu.

Os enilloch apêl y Tribiwnlys Haen Gyntaf, gall y parti arall hefyd apelio i’r Uwch Dribiwnlys. Rhaid iddynt ddilyn yr un rheolau ynghylch gofyn am ganiatâd i wneud cais.

Os cânt ganiatâd i wneud cais, bydd swyddfa’r Tribiwnlys Haen Gyntaf yn rhoi gwybod i chi drwy’r post neu drwy e-bost. Byddwch yn cael gwneud sylwadau ysgrifenedig cyn i’r barnwr wneud ei benderfyniad. Neu gallwch ofyn am drefnu gwrandawiad.

Cyn i chi apelio

Mae yna gamau y mae’n rhaid i chi eu cymryd i herio penderfyniad y Tribiwnlys Haen Gyntaf cyn y gallwch apelio i’r Uwch Dribiwnlys:

1. Rhaid i chi ysgrifennu at y Tribiwnlys Haen Gyntaf yn gyntaf drwy’r post neu e-bost a gofyn am ddatganiad ysgrifenedig llawn o’r rhesymau dros ei benderfyniad (oni bai eich bod eisoes wedi cael un).

2. Yna mae’n rhaid i chi wneud cais i farnwr y Tribiwnlys Haen Gyntaf am ganiatâd i apelio. Mae’n rhaid i chi wneud hyn p’un a ydych wedi cael y rheswm dros y datganiad o benderfyniad ai peidio.

Mae cyfyngiadau amser i apelio. Unwaith y byddwch wedi cael yr hysbysiad o benderfyniad, mae’n rhaid i chi apelio o fewn:

• 56 diwrnod os yw’n apelio penderfyniad treth
• 28 diwrnod os ydych yn apelio penderfyniad elusen

Os ydych chi’n hwyr yn apelio, mae’n rhaid i chi esbonio pam. Gall y barnwr benderfynu ymestyn y terfynau amser hyn mewn amgylchiadau eithriadol. Fodd bynnag, os na fyddwch yn gofyn am ddatganiad ysgrifenedig o fewn y terfyn amser, mae’n debygol na fyddwch yn gallu apelio.

Rhesymau (sail) dros apelio

Yn y rhan fwyaf o achosion, gallwch apelio yn erbyn penderfyniad Tribiwnlys Haen Gyntaf dim ond os oedd yn anghywir yn gyfreithiol. Mae enghreifftiau o ble y gallai’r tribiwnlys fod yn anghywir yn y gyfraith yn cynnwys os yw’r tribiwnlys:

• heb weithredu’r gyfraith gywir neu wedi dehongli’r gyfraith yn anghywir
• wedi gwneud camgymeriad gweithdrefnol - mae hyn yn rhywbeth sydd wedi mynd o’i le gyda’r rheolau ynglŷn â sut y dylid rheoli’r apêl
• nad oedd ganddo unrhyw dystiolaeth, neu ddim digon o dystiolaeth, i gefnogi ei benderfyniad
• nad oedd wedi rhoi rhesymau digon da dros ei benderfyniad yn y datganiad ysgrifenedig

Os nad ydych yn siŵr a oedd y tribiwnlys yn anghywir yn gyfreithiol, efallai y byddwch eisiau dod o hyd i gyngor cyfreithiol.

Rhaid i chi bob amser roi manylion llawn o’ch rhesymau dros apelio.

Os yw’r Tribiwnlys Haen Gyntaf yn gwrthod eich caniatâd i apelio

Bydd y Tribiwnlys Haen Gyntaf yn anfon llythyr neu orchymyn atoch yn dweud wrthych fod y barnwr wedi gwrthod caniatâd i apelio neu wrthod derbyn eich cais.

Yna gallwch wneud cais i’r Uwch Dribiwnlys (Siambr Treth a Siawnsri) am ganiatâd i apelio.

Dylech anfon eich cais i’r Uwch Dribiwnlys fel ei fod yn ei dderbyn heb fod yn hwyrach na mis ar ôl y dyddiad ar lythyr y Tribiwnlys Haen Gyntaf.

Os oeddech yn hwyr yn gwneud cais i’r Tribiwnlys Haen Gyntaf am ganiatâd neu os nad oedd gennych ddatganiad ysgrifenedig

Dylech esbonio pam na wnaed eich cais mewn pryd. Gall barnwr yr Uwch Dribiwnlys ond derbyn eich cais os yw’n ystyried ei fod er budd cyfiawnder. Os nad yw’r barnwr yn derbyn eich cais, ni fyddwch yn gallu apelio.

Os ydych yn hwyr yn gwneud cais i’r Uwch Dribiwnlys am ganiatâd

Mae’n rhaid i chi ofyn i’r Uwch Dribiwnlys am estyniad o amser ac esbonio pam roedd eich cais yn hwyr. Oni bai bod y barnwr o’r farn y dylid rhoi estyniad o amser i chi, ni fydd eich cais yn cael ei dderbyn ac ni fyddwch yn gallu apelio.

Os yw’r Uwch Dribiwnlys yn gwrthod eich caniatâd i apelio

Bydd y swyddfa yn anfon copi o sylwadau’r barnwr dros wrthod atoch, gan gynnwys y rhesymau.

Mae’n bosib bod y barnwr wedi penderfynu ar eich cais am ganiatâd heb ofyn am ‘wrandawiad llafar’ - dyma wrandawiad a gynhelir mewn llys neu drwy fideo lle mae’r barnwr, staff y llys a’r holl bartïon yn bresennol.

Gallwch wneud cais i’r penderfyniad gael ei ailystyried mewn gwrandawiad llafar os yw’r barnwr:

• yn gwrthod caniatâd
• rhoi caniatâd ar sail gyfyngedig neu yn amodol ar amodau

Mae’n rhaid i chi wneud hyn yn ysgrifenedig o fewn 14 diwrnod o dderbyn gwrthod caniatâd.

Fodd bynnag, os yw’r penderfyniad sy’n gwrthod caniatâd yn dweud bod y cais, neu ran ohono, yn gwbl ddi-werth, ni allwch ofyn am wrandawiad llafar.

Canslo (gosod o’r neilltu) penderfyniad i wrthod rhoi caniatâd

Gall y barnwr ganslo penderfyniad i wrthod rhoi caniatâd i apelio os ydynt yn ystyried ei fod er budd cyfiawnder i wneud hynny – gelwir hyn weithiau yn ‘gosod y gwrthodiad o’r neilltu’.

Efallai y byddant yn gwneud hyn os oes rhywbeth anarferol neu annisgwyl wedi digwydd yn yr achos, megis dogfen wedi mynd ar goll neu os nad oedd parti neu eu cynrychiolydd yn bresennol mewn gwrandawiad.

Mae’n rhaid i chi wneud cais i wrthod caniatâd yn ysgrifenedig o fewn mis i gael y gwrthodiad.

Dim hawl apelio pellach

Nid oes hawl bellach i apelio yn erbyn gwrthod caniatâd i apelio neu wrthod derbyn cais hwyr. Hefyd, ni allwch apelio yn erbyn penderfyniad barnwr yr Uwch Dribiwnlys i roi caniatâd i apelio i rywun arall.

Felly, os yw’r Uwch Dribiwnlys yn gwrthod eich caniatâd i apelio ar ôl gwrandawiad, neu os ydynt o’r farn nad oes gan eich apêl unrhyw deilyngdod, ystyrir bod y mater drosodd.

Tynnu’ch cais am ganiatâd i apelio yn ôl

Gallwch dynnu’ch cais am ganiatâd i apelio yn ôl i apelio ar unrhyw adeg cyn iddo gael ei benderfynu. Mae’n rhaid i chi e-bostio swyddfa’r Uwch Dribiwnlys neu gyflwyno’r cais gan ddefnyddio’r gwasanaeth E-Ffiling.

Os ydych am ofyn i’ch cais gael ei adfer yn ddiweddarach, dylech ysgrifennu at swyddfa’r Uwch Dribiwnlys neu e-bost iddynt o fewn mis. Os ydych chi’n hwyr, gallwch ofyn am estyniad o amser drwy e-bost.

Sut i apelio i’r Uwch Dribiwnlys

Os yw barnwr y Tribiwnlys Haen Gyntaf wedi rhoi caniatâd i chi apelio, yna gallwch ddefnyddio’r ffurflen gais i apelio i’r Uwch Dribiwnlys. Mae’r ffurflen yn rhestru’r dogfennau i’w cynnwys gyda’r cais.

Rhaid i chi wneud cais heb fod yn hwyrach na mis ar ôl dyddiad y llythyr a roddodd ganiatâd i chi apelio. Os na wnewch hynny, efallai y byddwch yn colli’ch cyfle i apelio.

Os ydych yn hwyr, rhaid i chi ofyn am estyniad o amser ar y ffurflen a dylech esbonio pam na wnaed eich apêl mewn pryd. Oni bai bod barnwr yr Uwch Dribiwnlys yn ystyried rhoi estyniad o amser, ni fyddwch yn gallu apelio.

Os mai’r Uwch Dribiwnlys sydd wedi rhoi caniatâd i chi apelio, ni fydd yn rhaid i chi wneud apêl ar wahân fel arfer. Byddwch yn cael gwybod os bydd yn rhaid i chi wneud hynny.

Cost yr apêl

Nid oes ffi am wneud cais am ganiatâd i apelio neu apelio i’r Uwch Dribiwnlys (Siambr Treth a Siawnsri).

Fodd bynnag, gall y tribiwnlys orchymyn un parti i dalu costau’r parti arall.

Lle i anfon eich apêl

Gallwch anfon eich apêl, neu wneud cais am ganiatâd i apelio, at yr Uwch Dribiwnlys gan ddefnyddio’r gwasanaeth E-Filing. Gallwch hefyd olrhain eich achos gyda’r gwasanaeth hwn. Os ydych wedi penodi cynrychiolydd cyfreithiol, rhaid iddo ddefnyddio’r gwasanaeth E-Filing. Os nad ydych yn gynrychiolydd cyfreithiol, gallwch anfon eich dogfennau i:

Upper Tribunal (Tax and Chancery Chamber)
Fifth Floor
Rolls Building
Fetter Lane
London
EC4A 1NL

E-bost: uttc@justice.gov.uk

Cefnogaeth gyda’ch apêl

Efallai y byddwch eisiau help rhywun i wneud y canlynol:

• eich helpu i lenwi’r ffurflen apelio
• delio â llythyrau o swyddfa’r Uwch Dribiwnlys
• gwneud ac ymateb i geisiadau
• ymddangos gerbron y barnwr ar eich rhan os oes gwrandawiad

Bydd yr unigolyn hwn yn cael ei adnabod fel ‘cynrychiolydd’. Mae’n rhaid i chi gysylltu â swyddfa’r Uwch Dribiwnlys drwy’r post neu e-bost gydag enw a chyfeiriad eich cynrychiolydd.

Os bydd yr unigolyn yn stopio eich cynrychioli, rhaid i chi roi gwybod i swyddfa’r Uwch Dribiwnlys. Os nad hynny, efallai y byddant yn tybio eich bod yn dal i gael eich cynrychioli ac y byddant yn anfon dogfennau at y cynrychiolydd ac nid atoch chi.

Gallwch gyflogi cyfreithiwr, cyfrifydd neu unrhyw un arall (cymwys neu beidio) i weithredu fel cynrychiolydd.

Hyd yn oed os nad oes gennych gynrychiolydd i’ch helpu gyda chamau cychwynnol eich achos, gallwch ddod ag unigolyn arall i wrandawiad. Gyda chaniatâd y barnwr, gall yr unigolyn hwnnw weithredu fel eich cynrychiolydd neu eich cynorthwyo i gyflwyno’ch achos.

Ar ôl i chi apelio

Unwaith y byddwch wedi apelio i’r Uwch Dribiwnlys, neu fod barnwr siambr wedi rhoi caniatâd i chi apelio, bydd y swyddfa yn anfon papurau’r apêl atoch, gan gynnwys yr hysbysiad o apêl. Byddant hefyd yn anfon y rhain at y partïon eraill yn yr achos (a elwir yn ‘atebwyr’) – HMRC, NCA neu’r Comisiwn Elusennau.

Bydd barnwr yr Uwch Dribiwnlys yn rhoi rhesymau dros roi caniatâd i apelio (oni bai bod barnwr y Tribiwnlys Haen Gyntaf yn rhoi caniatâd) a byddwch yn cael gwybod sut y bydd yr apêl yn mynd yn ei blaen ac a oes unrhyw derfynau amser.

Efallai y gofynnir i chi a’r atebwyr a ydych yn gwrthwynebu i’r Uwch Dribiwnlys benderfynu ar yr apêl ar bwynt penodol. Fel arall, gofynnir i’r atebwyr am sylwadau llawn ar eich apêl, a rhoddir cyfle i chi ymateb iddynt.

Os yw’r HMRC, NCA neu’r Comisiwn Elusennau wedi apelio, bydd swyddfa’r Uwch Dribiwnlys yn gofyn i chi a oes gennych gynrychiolydd. Yna byddant yn gofyn i chi neu’ch cynrychiolydd os ydych am wneud sylwadau ar yr apêl.

Bydd yr holl sylwadau neu sylwadau a wneir gan un parti yn cael eu hanfon at yr holl bartïon eraill. Bydd y swyddfa’n anfon llythyrau yn esbonio beth, os unrhyw beth, sydd angen ei wneud nesaf.

Y gwrandawiad

Fel arfer, penderfynir ar apeliadau yn yr Uwch Dribiwnlys (Siambr Treth a Siawnsri) trwy wrandawiad llafar, oni nodir yn wahanol.

Os yw HMRC, yr NCA neu’r Comisiwn Elusennau wedi apelio, a’r barnwr yn penderfynu cael gwrandawiad, bydd swyddfa’r tribiwnlys yn dweud wrthych amdano a gallwch fod yn bresennol.

Gall barnwr yr Uwch Dribiwnlys benderfynu cynnal gwrandawiad hyd yn oed pan nad oes unrhyw un wedi gofyn am un.

Unwaith y bydd dyddiad y gwrandawiad wedi’i bennu, bydd y swyddfa yn anfon llythyr atoch gyda manylion y dyddiad, yr amser a’r lleoliad.

Cynhelir gwrandawiadau fel arfer yn Llundain, Belfast neu Gaeredin. Weithiau cânt eu cynnal mewn canolfannau llys eraill os nad yw pobl yn gallu teithio. Yn aml mae gwrandawiadau’n cael eu gwrando ar-lein hefyd gan ddefnyddio fideo - yn yr achosion hyn, byddwch yn cael cyfarwyddiadau ar sut i ymuno.

Dod o hyd i ganllawiau ar wrandawiadau fideo

Os bydd y barnwr yn penderfynu peidio â chynnal gwrandawiad llafar, bydd yn gwneud ei benderfyniad ar yr apêl ar ôl ystyried y canlynol:

• dogfennau gan y Tribiwnlys Haen Gyntaf
• sail yr apêl
• y sylwadau ysgrifenedig a wnaed gan bob parti i apêl yr Uwch Dribiwnlys

Beth sy’n digwydd yn y gwrandawiad

Mae gwrandawiadau fel arfer yn gyhoeddus oni bai bod y barnwr yn dweud y dylid cynnal gwrandawiad preifat. Os hoffech i’ch gwrandawiad fod yn breifat, rhaid i chi ddweud wrth y tribiwnlys, gan egluro pam. Bydd y barnwr yn penderfynu a ddylid caniatáu hyn.

Gall eich cynrychiolydd (os oes gennych un) ac unrhyw atebwyr i’ch apêl hefyd fynychu’r gwrandawiad a byddant yn cael gwybod amdano. Mae yna hefyd yr opsiwn o wrandawiad hybrid gyda dolen fideo ar gael i bartïon nad ydynt yn bresennol yn gorfforol yn y llys.

Ni fydd y barnwr fel arfer yn rhoi penderfyniad ar ddiwedd y gwrandawiad. Bydd swyddfa’r tribiwnlys yn ei anfon atoch chi a phob parti arall ar ôl i’r gwrandawiad gael ei gynnal.

Fel arfer bydd 2 farnwr yn gwrando’r apêl. Gall un fod yn farnwr yr Uchel Lys. Fodd bynnag, weithiau bydd yr apêl yn cael ei gwrando gan un barnwr yn unig.

Os na allwch ddod i’r gwrandawiad

Os na allwch ddod i’r gwrandawiad, dylech ddweud wrth swyddfa’r Uwch Dribiwnlys drwy’r post neu e-bost gyda’ch rhesymau. Dylech hefyd ddweud wrth y parti arall a bod yn barod i gytuno ar ddyddiad arall.

Os ydych am ohirio’r gwrandawiad i ddyddiad arall, dylech ddweud pam. Y barnwr fydd yn penderfynu beth ddylai ddigwydd. Ni ddylech gymryd yn ganiataol y bydd gwrandawiad yn cael ei ganslo neu ei ohirio oherwydd eich bod wedi gofyn - bydd gwrandawiad yn parhau i fod wedi’i drefnu oni bai bod y tribiwnlys yn dweud wrthych ei fod wedi’i ganslo.

Os na fyddwch yn dod i’r gwrandawiad, bydd y barnwr yn penderfynu a ddylid bwrw ymlaen heboch chi. Os cewch eich oedi ar eich taith i’r gwrandawiad, dylech wneud pob ymdrech i ffonio’r swyddfa i roi gwybod iddynt ar unwaith.

Tynnu’ch apêl yn ôl

Os ydych am dynnu’ch apêl yn ôl unwaith y byddwch wedi cael caniatâd, rhaid i’r Uwch Dribiwnlys gytuno. Mae’n rhaid i chi ysgrifennu at y llys i esbonio eich rhesymau.

Os bydd eich apêl yn cael ei thynnu’n ôl ond eich bod wedyn am iddi gael ei hadfer, dylech ysgrifennu at y tribiwnlys o fewn mis i hyn ddigwydd. Os ydych chi’n hwyr, gallwch ofyn am estyniad o amser.

Ni allwch dynnu’n ôl o’r apêl os mai HMRC, NCA neu’r Comisiwn Elusennau sydd wedi apelio. Nid oes angen i chi gymryd unrhyw ran, fodd bynnag, bydd penderfyniad yn cael ei wneud p’un a ydych yn cymryd rhan ai peidio.

Y penderfyniad

Bydd y barnwr bob amser yn rhoi ei benderfyniad yn ysgrifenedig. Bydd swyddfa’r Uwch Dribiwnlys yn anfon copi atoch o benderfyniad y barnwr. Byddant hefyd yn anfon copi at eich cynrychiolydd, os oes gennych un, ac at y partïon eraill yn yr apêl.

Rhaid i’r barnwr roi rhesymau dros ganiatáu neu wrthod yr apêl, oni bai bod yr holl bartïon wedi cytuno nad oes ei angen.

Os yw’r barnwr wedi anfon yr achos yn ôl i gael ei ail-benderfynu gan y Tribiwnlys Haen Gyntaf, byddwch yn cael llythyr gan swyddfa’r Tribiwnlys Haen Gyntaf.

Os nad ydych yn cytuno â’r penderfyniad, gallwch:

• wneud cais i’r Uwch Dribiwnlys i benderfyniad yr apêl gael ei chanslo (‘gosod o’r neilltu’) ar sail benodol
• apelio i’r Llys Apêl (neu’r Llys Sesiwn yn yr Alban) yn erbyn penderfyniad Uwch Dribiwnlys – mae angen caniatâd gan yr Uwch Dribiwnlys i wneud hyn

Gwneud cais i ganslo’r penderfyniad (wedi’i ohirio)

Gall y barnwr ganslo’r penderfyniad os ydyn nhw’n ystyried ei fod er budd cyfiawnder i wneud hynny - gelwir hyn weithiau’n ‘gosod y penderfyniad o’r neilltu’.

Efallai y byddant yn gwneud hyn os oes rhywbeth anarferol neu annisgwyl wedi digwydd yn yr achos, megis dogfen wedi mynd ar goll neu os nad oedd parti neu eu cynrychiolydd yn bresennol mewn gwrandawiad.

Mae’n rhaid i chi wneud cais i roi penderfyniad ysgrifenedig o’r neilltu cyn pen mis ar ôl cael yr hysbysiad o benderfyniad.

Apelio i’r Llys Apêl neu’r Llys Sesiwn

Mae’r Llys Apêl yng Nghymru a Lloegr, y Llys Apêl yng Ngogledd Iwerddon a’r Llys Sesiwn yn yr Alban, yn uwch lysoedd sy’n gallu gwrando apeliadau yn erbyn penderfyniadau yn yr Uwch Dribiwnlys. Gallwch chi a HMRC, NCA neu’r Comisiwn Elusennau apelio i’r Llys Apêl neu’r Llys Sesiwn.

Mae’r Uwch Dribiwnlys (Siambr Treth a Siawnsri) ond yn gwrando ar apeliadau yn erbyn penderfyniadau’r Tribiwnlys haen Gyntaf a allai fod yn anghywir ar bwynt cyfreithiol. Gall apeliadau yn erbyn penderfyniadau Tribiwnlys Uchaf fod ar bwynt cyfreithiol yn unig. Felly, ni allwch apelio i’r Llys Apêl neu’r Llys Sesiwn yn erbyn penderfyniad Tribiwnlys Uchaf sy’n seiliedig ar naill ai:

• canfyddiad o ffaith o’r dystiolaeth a gyflwynwyd yn yr apêl
• nad ydych wedi cynhyrchu digon o dystiolaeth

Gofyn am ganiatâd i apelio

Cyn i chi apelio i’r Llys Apêl neu’r Llys Sesiwn, rhaid i chi wneud cais yn gyntaf am ganiatâd i apelio gan yr Uwch Dribiwnlys.

Rhaid i’r Uwch Dribiwnlys dderbyn eich cais am ganiatâd i apelio i’r Llys Apêl neu’r Llys Sesiwn o fewn mis i ba un bynnag o’r canlynol sydd â’r dyddiad diweddaraf – bydd yr Uwch Dribiwnlys yn anfon y canlynol atoch:

• hysbysiad ysgrifenedig o’r penderfyniad
• rhesymau diwygiedig dros y penderfyniad neu gywiriad ohono ar ôl adolygiad
• hysbysiad nad yw cais i ganslo (gosod o’r neilltuo), p’un a wnaed mewn pryd neu gydag estyniad o amser, wedi bod yn llwyddiannus

Gall barnwr yr Uwch Dribiwnlys ymestyn y terfyn amser os yw’n teimlo ei fod er budd cyfiawnder i wneud hynny.

Mae’n rhaid i chi wneud eich cais yn ysgrifenedig drwy’r post, e-bost neu drwy ddefnyddio’r gwasanaeth e-ffeilio, gan nodi ble rydych chi’n credu bod camgymeriadau cyfreithiol wedi’u gwneud a dweud pa ganlyniad rydych chi’n gofyn amdano.

Pan fyddant yn cael eich cais am ganiatâd i apelio, gall yr Uwch Dribiwnlys adolygu’r penderfyniad a’i ganslo (ei osod o’r neilltu), newid y rhesymau neu ei gywiro, os:

• fe wnaeth y barnwr a wnaeth y penderfyniad anwybyddu penderfyniad llys o achos blaenorol a osododd gynsail cyfreithiol y mae’n rhaid ei ddilyn
• ers y penderfyniad, mae uwch lys wedi gwneud penderfyniad arall a allai, pe byddai’n cael ei wneud cyn penderfyniad yr Uwch Dribiwnlys, fod wedi effeithio arno.

Bydd yr Uwch Dribiwnlys yn ysgrifennu atoch gyda chanlyniad unrhyw adolygiad. Cewch gyfle i wneud sylwadau ar y penderfyniad. Os bydd yr Uwch Dribiwnlys yn cymryd unrhyw gamau cyn i chi gael amser i wneud sylwadau, yna gallwch wneud cais i’r penderfyniad gael ei adolygu eto.

Os nad yw’r Uwch Dribiwnlys yn adolygu, neu’n penderfynu peidio â newid y penderfyniad, gall roi caniatâd i chi apelio i’r Llys Apêl. Bydd yn dweud wrthych yn ysgrifenedig ac yn rhoi rhesymau dros wrthod caniatâd naill ai’n llwyr neu mewn perthynas ag unrhyw sail apelio.

Sut i wneud cais neu apelio i’r Llys Apêl neu’r Llys Sesiwn

Os yw’r Uwch Dribiwnlys yn rhoi caniatâd i chi apelio, byddwch yn apelio i’r Llys Apêl neu’r Llys Sesiwn. Os yw’r Uwch Dribiwnlys yn gwrthod eich caniatâd i apelio, gallwch wneud cais am ganiatâd yn uniongyrchol i’r Llys Apêl neu’r Llys Sesiwn.

Mae terfynau amser y Llys Apêl a’r Llys Sesiwn yn fyr, felly os ydych yn dymuno gwneud cais am ganiatâd neu apelio, dylech gysylltu â nhw cyn gynted â phosibl.

• Gwneud cais neu apelio i’r Llys Apêl yng Nghymru a Lloegr
• Gwneud cais neu apelio i’r Llys Apêl yng Ngogledd Iwerddon
• Gwneud cais neu apelio i’r Llys Sesiwn yn yr Alban

Efallai yr hoffech gael cyngor cyfreithiol, oherwydd efallai y bydd angen i chi dalu costau ychwanegol.

Deddfwriaeth

Mae’r gyfraith sy’n llywodraethu ceisiadau ac apeliadau i’r Uwch Dribiwnlys yn cynnwys:

• Rheolau’r Trefniadaeth y Tribiwnlys (Uwch Dribiwnlys) 2008 (Rhif OS 2698, 2008)
• Rheolau Trefniadaeth y Tribiwnlys (Diwygio) 2009 (Rhif OS 274, 2009)
• Rheolau Trefniadaeth y Tribiwnlys (Diwygio Rhif 2) 2009 (Rhif OS 1975)