Canllawiau

Sut i uno CIO â CIOs eraill

Diweddarwyd 7 Mawrth 2024

Yn berthnasol i Gymru a Loegr

Gall CIOs ddefnyddio camau cyfreithiol yn Neddf Elusennau 2011 (fel y’i diwygiwyd) i uno â CIOs eraill.

Mae’r camau hyn wedi’u cynllunio i alluogi CIOs i uno mewn ffordd syml. Er enghraifft, nid oes angen i chi ddefnyddio cytundebau trosglwyddo ac nid oes angen i chi ddweud wrth y Comisiwn ar wahân bod eich elusen wedi cau.

Os ydych chi’n meddwl am uno, darllenwch gyntaf Sut i uno elusennau am arweiniad am, er enghraifft, gwirio addasrwydd partneriaid uno posibl a gwneud eich penderfyniad i uno.

Yna darllenwch y canllaw hwn os ydych chi am ddefnyddio’r camau cyfreithiol i uno’ch CIO â CIO arall.

Os ydych chi’n cyfuno’ch CIO:

• gyda CIO arall ond nid ydych am ddefnyddio’r camau cyfreithiol hyn, neu
• gydag elusen arall nad yw’n CIO

darllenwch yr adran ar y broses o uno, yn Sut i uno elusennau, am arweiniad am y broses i’w dilyn.

Uno’ch CIO gydag un CIO presennol arall

Mae’r camau hyn yn galluogi un CIO (‘y CIO trosglwyddo’) i drosglwyddo ei asedau a’i rwymedigaethau i un CIO presennol arall (y ‘CIO derbyn’) sy’n dod yn elusen unedig.

Gwirio addasrwydd

Gwiriwch fod:

• dibenion eich CIO
• cymal diddymu
• cymalau sy’n disgrifio buddion i ymddiriedolwyr, aelodau, neu bobl neu sefydliadau sy’n gysylltiedig â hwy

yr un fath â neu’n sylweddol yr un fath ag un y CIO yr ydych yn uno ag ef.

Os nad ydynt, efallai na fydd y Comisiwn yn cadarnhau’r uno.

Os yw’ch CIO yn gymdeithas CIO ar hyn o bryd a’ch bod yn ystyried uno â CIO sylfaen, dylech gael caniatâd eich aelodau i hyn.

Gwneud Penderfyniadau

Mae ymddiriedolwyr y CIO sy’n trosglwyddo yn gwneud y penderfyniad i uno. Yna:

• rhaid i aelodau’r CIO trosglwyddo basio penderfyniad i drosglwyddo holl eiddo, hawliau a rhwymedigaethau’r CIO i’r CIO sy’n derbyn
• rhaid i aelodau’r CIO sy’n derbyn basio penderfyniad yn cytuno i dderbyn yr eiddo, yr hawliau a’r rhwymedigaethau gan y CIO trosglwyddo

Os yw’ch CIO yn CIO sylfaen, eich ymddiriedolwyr yw’r unig aelodau o’r elusen. Mae’n rhaid i chi basio penderfyniad yr aelodau ar wahân o hyd.

Fel arfer, bydd aelodau’n pasio’r penderfyniadau hyn mewn cyfarfod cyffredinol. Gwiriwch a yw eich dogfen lywodraethol yn caniatáu i’ch aelodau wneud penderfyniadau heb gyfarfod, megis yn ysgrifenedig.

Er mwyn i aelodau basio penderfyniad, mae’r gyfraith yn ei gwneud yn ofynnol naill ai:

• cytundeb o leiaf 75% o’r aelodau sy’n pleidleisio mewn cyfarfod cyffredinol (gan gynnwys y rhai sy’n pleidleisio drwy ddirprwy neu drwy’r post), neu
• cytundeb yr holl aelodau os ydych yn cynnal y bleidlais mewn ffordd arall y mae eich dogfen lywodraethol yn ei ganiatáu, megis yn ysgrifenedig, ar-lein neu drwy’r post

Rhaid i chi ddilyn y rheolau yn eich dogfen lywodraethol wrth drefnu’r cyfarfod neu gynnal y bleidlais mewn ffordd arall.

Mynnwch gyngor proffesiynol os nad ydych yn siŵr am y camau cywir i’w dilyn.

Gwneud cais i’r Comisiwn

Mae angen i’r CIO trosglwyddo wneud cais i’r Comisiwn i gadarnhau’r penderfyniadau.

E-bost: registeramerger@charitycommission.gov.uk

Yn eich e-bost:

• dywedwch wrthym eich bod yn trosglwyddo asedau a rhwymedigaethau eich CIO i CIO arall
• dywedwch wrthym eich enw a’ch sefyllfa, ac enw eich CIO
• cadarnhewch eich bod yn gweithredu ar gyfarwyddiadau ymddiriedolwyr eich elusen
• dywedwch wrthym enwau a rhifau elusen y ddau SCE sy’n gysylltiedig
• atodwch i’r e-bost benderfyniadau’r aelodau sy’n trosglwyddo ac yn derbyn
• cadarnhewch bod dibenion pob CIO, cymal diddymu a chymalau sy’n disgrifio buddion i ymddiriedolwyr, aelodau, neu bobl neu sefydliadau sy’n gysylltiedig â nhw yr un fath neu’n sylweddol yr un fath
• eglurwch pam fod y trosglwyddiad er budd gorau pob elusen
• cadarnhewch bod y wybodaeth rydych wedi’i darparu yn deg ac yn gywir. Dylech fod yn ymwybodol ei bod yn drosedd o dan adran 60 Deddf Elusennau 2011 i ddarparu gwybodaeth ffug neu gamarweiniol yn fwriadol neu’n ddi-hid.
• rhowch unrhyw fanylion cyswllt eraill i chi neu’ch elusen, rhag ofn y bydd angen iddynt ymateb i’ch cais

Os yw’r elusen sy’n trosglwyddo neu’n derbyn yn ddarparwr tai cymdeithasol cofrestredig preifat, rhaid i chi gynnwys datganiad yn cadarnhau eich bod wedi hysbysu’r Rheoleiddiwr Tai Cymdeithasol am yr uno arfaethedig.

Darllenwch hysbysiad preifatrwydd y Comisiwn.

Rhoi hysbysiad cyhoeddus

Yna gall y Comisiwn gyfarwyddo’r CIO trosglwyddo i roi hysbysiad cyhoeddus o’r uno arfaethedig.

Os byddwn yn gwneud hynny, bydd y cyfnod rhybudd yn 28 diwrnod i unrhyw un sydd â diddordeb i ddweud eu barn (neu sylwadau) i’r Comisiwn am yr uniad arfaethedig.

Cadarnhad y Comisiwn Elusennau

Mae gan y Comisiwn 6 mis i ystyried y cynnig gan ddechrau naill ai:

• o’r dyddiad y cawsom y ddau benderfyniad neu
• o’r dyddiad y dechreuodd rhybudd cyhoeddus, os gwnaethom gyfeirio at hyn i ddigwydd

Efallai y byddwn yn ymestyn y cyfnod hwn hyd at gyfanswm o flwyddyn.

Wrth wneud ei benderfyniad, bydd y Comisiwn yn ystyried:

• eich cais
• unrhyw sylwadau a dderbyniwyd
• p’un a yw dibenion pob CIO, cymal diddymu a chymalau sy’n disgrifio buddion i ymddiriedolwyr, aelodau, neu bobl neu sefydliadau sy’n gysylltiedig â nhw yr un fath neu’n sylweddol yr un fath

Rhaid i’r Comisiwn beidio â chadarnhau’r uno os yw’n ystyried bod risg ddifrifol na fydd y CIO sy’n derbyn yn gallu hyrwyddo dibenion y CIO trosglwyddo oherwydd bod eu dibenion yn anghydnaws neu am ryw reswm arall.

Os cadarnheir yr uno, bydd hyn yn digwydd ar y diwrnod y mae’r Comisiwn yn dweud wrthych ei fod wedi cadarnhau’r uno.

Os na fyddwch yn clywed gennym, y dyddiad y cadarnheir yr uniad yw’r diwrnod ar ôl diwedd y cyfnod o 6 mis, neu’r diwrnod ar ôl diwedd unrhyw gyfnod hirach os ydym wedi ei ymestyn.

Os gwrthodwn eich cais byddwn yn egluro pam a’r broses ar gyfer gofyn i ni adolygu ein penderfyniad.

Ar y dyddiad y cadarnheir yr uno:

• mae’r CIO trosglwyddo yn cael ei ddiddymu’n awtomatig ac mae ei holl eiddo, hawliau a rhwymedigaethau yn trosglwyddo i’r CIO sy’n derbyn (bydd y Comisiwn yn dileu’r CIO trosglwyddo o’r gofrestr)
• bod y CIO sy’n derbyn yn dod yn ymddiriedolwr unrhyw waddol parhaol, tir dynodedig neu ymddiriedolaethau arbennig, y mae’n rhaid parhau i’w cynnal ar eu hymddiriedolaethau gwreiddiol.

Wedi cadarnhad y Comisiwn Elusennau

Gallwch gymryd camau fel trosglwyddo arian mewn cyfrifon banc neu gofrestru’r newid ym mherchnogaeth tir y Gofrestrfa Tir.

Mae’n rhaid i chi basio llyfrau a chofnodion cyfrifyddu y CIO trosglwyddo i’r CIO sy’n derbyn. Mae’n rhaid i’r CIO sy’n derbyn y rhain gadw’r rhain am o leiaf 6 blynedd o ddiwedd y flwyddyn ariannol y cawsant eu gwneud ynddi.

Mantais o ddefnyddio’r broses hon yw bod cofrestru’r uno yn ddewisol. Yn gyffredinol, bydd rhoddion i’r CIO sy’n trosglwyddo yn dod i rym fel anrhegion i’r CIO sy’n derbyn o’r dyddiad y cadarnheir yr uno. Darllenwch ein canllawiau os hoffech gofrestru.

Uno eich CIO gyda CIO newydd

Mae’r camau hyn yn galluogi CIOs presennol i uno â CIO newydd yr ydych wedi’i sefydlu at ddibenion uno.

Yn y gyfraith, gelwir hyn yn ‘unoiad’.

Ysgrifennu cyfansoddiad ar gyfer y CIO newydd

Rhaid i chi ddefnyddio un o’n Cyfansoddiadau Model ar gyfer CIOs. Pan fyddwch yn gwneud cais i gofrestru’r CIO, bydd angen i chi ddangos pa newidiadau, os o gwbl, rydych wedi’u gwneud i’r model. Rhaid i gyfansoddiad newydd y CIO aros mor agos at y model â phosibl.

Os yw’ch CIO yn gymdeithas CIO ar hyn o bryd a’ch bod yn ystyried sefydlu ac uno â CIO sylfaen, dylech gael caniatâd eich aelodau i hyn.

Ystyriwch yn ofalus beth fydd yng nghyfansoddiad newydd y CIO, yn enwedig:

• ei ddibenion
• cymal diddymu
• cymalau sy’n disgrifio buddion i ymddiriedolwyr, aelodau, neu bobl neu sefydliadau sy’n gysylltiedig â hwy

Os nad ydynt yr un fath, neu yn sylweddol yr un fath, â darpariaethau cyfatebol yng nghyfansoddiad eich CIO, efallai na fydd y Comisiwn yn rhoi ei gymeradwyaeth.

Os penderfynwch adolygu dibenion eich CIO, neu rannau eraill o gyfansoddiad eich CIO, fel rhan o’r broses hon, gwnewch hyn yn gyntaf.

Mae hyn oherwydd bod yn rhaid i chi gael awdurdod y Comisiwn i newid dibenion eich elusen, ac efallai y bydd angen awdurdod arnoch ar gyfer newidiadau eraill a wnewch. Os nad yw’r Comisiwn yn darparu awdurdod, a’ch bod yn sefydlu’r CIO yn gyntaf, rydych mewn perygl bod gan y CIO newydd wahanol ddibenion (neu ddarpariaethau eraill) i ddibenion eich elusen.

Darllenwch y rheolau ynghylch newid dogfennau llywodraethu.

Gwiriwch y rheolau am enwau elusennau a’r gofynion ychwanegol am enwau CIOs.

Ni fyddwch yn gwneud cais i gofrestru’r CIO newydd eto.

Penderfynu

Rhaid i bob CIO trosglwyddo gymryd y camau isod.

Mae ymddiriedolwyr pob CIO sy’n trosglwyddo yn gwneud y penderfyniad i uno.

Yna mae’n rhaid i bob aelod CIO trosglwyddo basio dau benderfyniad:

• y cyntaf ar y penderfyniad i uno â’r CIO newydd, ac
• yr ail ar y penderfyniad i fabwysiadu cyfansoddiad arfaethedig y CIO newydd

Os yw’ch CIO yn CIO sylfaen, eich ymddiriedolwyr yw’r unig aelodau o’r elusen. Mae’n rhaid i chi barhau i basio penderfyniadau’r aelodau ar wahân.

Fel arfer, bydd aelodau’n pasio’r penderfyniadau hyn mewn cyfarfod cyffredinol. Gwiriwch a yw eich dogfen lywodraethol yn caniatáu i’ch aelodau wneud penderfyniadau heb gyfarfod, megis yn ysgrifenedig.

Er mwyn i aelodau basio penderfyniad, mae’r gyfraith yn ei gwneud yn ofynnol naill ai:

• cytundeb o leiaf 75% o’r aelodau sy’n pleidleisio mewn cyfarfod cyffredinol (gan gynnwys y rhai sy’n pleidleisio drwy ddirprwy neu drwy’r post), neu
• cytundeb yr holl aelodau os ydych yn cynnal y bleidlais mewn ffordd arall y mae eich dogfen lywodraethol yn ei ganiatáu, megis yn ysgrifenedig, ar-lein neu drwy’r post

Rhaid i chi ddilyn y rheolau yn eich dogfen lywodraethol wrth drefnu’r cyfarfod neu gynnal y bleidlais mewn ffordd arall.

Mynnwch gyngor proffesiynol os nad ydych yn siŵr am y camau cywir i’w dilyn.

Rhoi hysbysiad cyhoeddus

Rhaid i bob CIO sy’n trosglwyddo roi hysbysiad cyhoeddus o’r uniad arfaethedig.

Mae’n rhaid i chi roi rhybudd mewn ffyrdd y credwch y bydd yn ei gwneud yn fwyaf tebygol y bydd yn cael ei weld gan y rhai a fyddai’n cael eu heffeithio gan yr uniad arfaethedig.

Mae’n rhaid i’r hysbysiad cyhoeddus:

• gwahodd pobl yr effeithir arnynt i roi eu barn (neu sylwadau) yn ysgrifenedig i’r Comisiwn Elusennau ar yr uniad arfaethedig
• pennu bod gan bobl 2 fis i gyflwyno sylwadau

Yr hyn sy’n rhaid i chi anfon at y Comisiwn

Yna mae angen i chi ofyn i’r Comisiwn gymeradwyo’r uniad.

E-bost: registeramerger@charitycommission.gov.uk

Yn eich e-bost:

• dywedwch wrthym eich bod yn uno
• dywedwch wrthym eich enw a’ch sefyllfa, ac enw eich CIO
• cadarnhewch eich bod yn gweithredu ar gyfarwyddiadau ymddiriedolwyr eich elusen
• dywedwch wrthym enwau a rhifau cofrestru’r holl CIOs sy’n gysylltiedig
• atodwch gopi o gyfansoddiad arfaethedig y CIO newydd. Amlygwch unrhyw newidiadau yr ydych wedi’u gwneud i gyfansoddiad y model ac eglurwch pam y’u gwnaethoch
• dangoswch pa newidiadau yr ydych wedi’u gwneud, os o gwbl, i’r cymalau yng nghyfansoddiad y model ynghylch sut y gellid newid cyfansoddiad newydd y CIO yn y dyfodol. Er enghraifft, os yw eich darpariaethau’n ei gwneud yn ofynnol i ganran uwch na’r arfer o aelodau eich elusen bleidleisio i newid y cyfansoddiad
• atodwch gopi o benderfyniadau pob aelod CIO sy’n trosglwyddo yn cymeradwyo’r uniad a mabwysiadu’r cyfansoddiad
• atodwch gopi o’r hysbysiad cyhoeddus a ddefnyddiwyd gan y CIOs
• atodwch eich datganiad bod ymddiriedolwyr y CIO newydd yn gymwys i wasanaethu fel ymddiriedolwyr
• cadarnhewch fod y wybodaeth rydych wedi’i darparu yn deg ac yn gywir. Dylech fod yn ymwybodol ei bod yn drosedd o dan adran 60 Deddf Elusennau 2011 i ddarparu gwybodaeth ffug neu gamarweiniol yn fwriadol neu’n ddi-hid.
• darparwch unrhyw fanylion cyswllt eraill i chi neu’ch elusen, rhag ofn y bydd angen iddynt ymateb i’ch cais

Os yw unrhyw un o’r CIOs yn ddarparwyr tai cymdeithasol cofrestredig preifat, rhaid i chi gynnwys datganiad yn cadarnhau eich bod wedi hysbysu’r Rheoleiddiwr Tai Cymdeithasol am y cyfuniad arfaethedig.

Darllenwch hysbysiad preifatrwydd y Comisiwn.

Cymeradwyaeth y Comisiwn Elusennau

Bydd y Comisiwn yn penderfynu a ddylid cymeradwyo’r uno a chofrestru’r CIO newydd.

Byddwn yn ystyried:

• eich cais
• unrhyw sylwadau a dderbyniwyd
• cyfansoddiad newydd y CIO ac unrhyw newidiadau a wnaethoch i gyfansoddiad y model
• p’un a yw’r CIO newydd a phob un sy’n trosglwyddo dibenion CIO, cymal diddymu a chymalau sy’n disgrifio buddion i ymddiriedolwyr, aelodau, neu bobl neu sefydliadau sy’n gysylltiedig â nhw yr un fath neu’n sylweddol yr un fath
• a yw’r CIO newydd yn bodloni’r gofynion cyfreithiol sydd angen i’w cofrestru
• a oes modd penodi’r rhai a gynigir i fod yn ymddiriedolwyr y CIO newydd (nid ydynt wedi’u hanghymhwyso)

Rhaid i’r Comisiwn beidio â rhoi ei gymeradwyaeth os nad yw’r CIO newydd yn elusen neu os yw’n ystyried na fyddai’r CIO newydd yn gallu hyrwyddo ei ddibenion.

Os gwrthodwn eich cais byddwn yn egluro pam a’r proses ar gyfer gofyn i ni adolygu ein penderfyniad.

Os byddwn yn rhoi cymeradwyaeth:

• bydd y CIOs trosglwyddo yn cael ei ddiddymu’n awtomatig pan fydd y CIO newydd wedi’i gofrestru
• bydd holl eiddo, hawliau a rhwymedigaethau pob un o’r CIOs trosglwyddo yn cael eu trosglwyddo i’r CIO newydd
• bydd y CIO sy’n derbyn yn dod yn ymddiriedolwr unrhyw waddol parhaol, tir dynodedig neu ymddiriedolaethau arbennig, y mae’n rhaid parhau i’w cynnal ar eu hymddiriedolaethau gwreiddiol

Wedi cymeradwyaeth y Comisiwn Elusennau

Gallwch nawr gymryd camau ymarferol fel trosglwyddo arian mewn cyfrifon banc neu gofrestru’r newid ym mherchnogaeth tir y Gofrestrfa Tir.

Mae’n rhaid i chi drosglwyddo pob llyfr a chofnodion cyfrifeg CIO i’r CIO sy’n derbyn y CIO. Mae’n rhaid i’r CIO sy’n derbyn y rhain eu cadw am o leiaf 6 blynedd o ddiwedd y flwyddyn ariannol y cawsant eu gwneud ynddi.

Un o fanteision CIOs sy’n defnyddio’r broses hon yw bod cofrestru’r uno yn ddewisol. Yn gyffredinol, bydd rhoddion i’r CIO trosglwyddo yn dod i rym fel anrhegion i’r CIO newydd o’r dyddiad y cofrestrodd y Comisiwn y CIO newydd. Darllenwch ein canllawiau os ydych chi eisiau cofrestru.