Beth i'w wneud ar ôl i rywun farw
Beth i'w wneud os bydd rhywun yn marw dramor
Rhaid i chi gofrestru marwolaeth gyda’r awdurdodau lleol yn y wlad lle bu farw’r person.
Mewn nifer o wledydd gallwch hefyd gofrestru’r farwolaeth gydag awdurdodau’r DU.
Mae’r canllaw hwn hefyd ar gael yn Saesneg (English).
Mae’r rheolau hyn yn berthnasol os ydych yn byw yng Nghymru a Lloegr. Mae yna broses gwahanol yn yr Alban a Gogledd Iwerddon.
Rhoi gwybod am y farwolaeth
Mae’r gwasanaeth Dywedwch Wrthym Unwaith yn eich galluogi i roi gwybod am farwolaeth i’r rhan fwyaf o sefydliadau’r llywodraeth ar yr un pryd.
Gallwch ddefnyddio Dywedwch Wrthym Unwaith os oedd y person bu farw:
- fel arfer yn byw yng Nghymru, Lloegr neu’r Alban
- dramor dros dro (er enghraifft, ar wyliau neu daith busnes)
Cysylltwch â swyddfa gofrestru i ddefnyddio Dywedwch Wrthym Unwaith. Byddant naill ai’n:
- cwblhau’r gwasanaeth Dywedwch Wrthym Unwaith gyda chi
- rhoi rhif cyfeirnod unigryw i chi fel y gallwch ddefnyddio’r gwasanaeth eich hun ar-lein neu dros y ffôn
Os na allwch ddefnyddio Dywedwch Wrthym Unwaith, rhowch wybod i sefydliadau am y farwolaeth eich hun
Darganfyddwch fwy am ddelio â marwolaeth tramor.
Dod â’r corff adref
I ddod â’r corff adref mae’n rhaid i chi:
- cael cyfieithiad Saesneg ardystiedig o’r dystysgrif marwolaeth
- cael caniatâd i symud y corff, a gyhoeddwyd gan grwner (neu swyddog cyfatebol) yn y wlad lle bu farw’r person
- rhoi gwybod i grwner yn Lloegr os oedd y farwolaeth yn dreisgar neu’n annaturiol
Darllenwch gwybodaeth am y wlad lle bu farw’r person i ddarganfod beth sydd angen i chi ei wneud.
Cysylltwch â swyddfa gofrestru
Unwaith y bydd y corff gartref, ewch â’r dystysgrif marwolaeth i’r swyddfa gofrestru yn yr ardal lle mae’r angladd yn cael ei gynnal.
Gan fod y farwolaeth eisoes wedi’i chofrestru dramor, bydd y cofrestrydd yn rhoi ‘tystysgrif dim atebolrwydd i gofrestru’ i chi. Rhowch hwn i’r trefnydd angladdau fel y gall yr angladd fynd yn ei flaen.
Os ydych chi’n trefnu’r angladd eich hun, rhowch y dystysgrif yn ôl i’r cofrestrydd ar ôl i’r angladd gael ei gynnal. Rhaid i chi wneud hyn o fewn 96 awr i’r angladd.
Pryd y bydd crwner yn gysylltiedig
Bydd crwner fel arfer yn cynnal cwest yng Nghymru neu Loegr os nad yw achos y farwolaeth yn hysbys neu os oedd yn sydyn, yn dreisgar neu’n annaturiol.
Mae angen tystysgrif gan y crwner arnoch (ffurflen ‘Amlosgiad 6’) os yw’r person i gael ei amlosgi.
Dod â lludw adref
Wrth adael gwlad gyda lludw dynol fel arfer bydd angen i chi ddangos:
- y dystysgrif marwolaeth
- y dystysgrif amlosgi
Mae gan bob gwlad ei rheolau ei hun ynghylch gadael gyda lludw dynol ac efallai y bydd gofynion ychwanegol. Darllenwch gwybodaeth am y wlad lle bu farw’r person i ddarganfod beth sydd angen i chi ei wneud. Bydd angen i chi lenwi ffurflen tollau safonol pan fyddwch yn cyrraedd adref.
Cysylltwch â’ch cwmni hedfan i ddarganfod a allwch chi gario’r lludw fel bagiau llaw neu fel bagiau wedi’u cofrestru. Efallai y bydd yn gofyn i chi roi’r lludw mewn cynhwysydd anfetelaidd fel y gallant gael pelydr-x.
Ni ddylech gael y person wedi’i amlosgi dramor os ydych am i grwner gartref gynnal cwest i’w farwolaeth.