Defnyddwyr ffyrdd sydd angen gofal ychwanegol (204 i 225)

Rheolau ar gyfer defnyddwyr ffyrdd sydd angen gofal ychwanegol, gan gynnwys cerddwyr, beicwyr modur a beicwyr, defnyddwyr eraill y ffordd a cherbydau eraill.

Trosolwg (rheol 204)

Rheol 204

Y defnyddwyr ffyrdd sydd mewn perygl mwyaf o draffig ffordd yw cerddwyr, yn enwedig plant, oedolion hŷn a phobl anabl, seiclwyr, marchogion a beicwyr modur. Mae’n neilltuol o bwysig i fod yn ymwybodol o blant, oedolion hŷn a phobl anabl, a gyrwyr sy’n dysgu neu rai amhrofiadol a reidwyr. Mewn unrhyw ryngweithiad rhwng defnyddwyr ffyrdd, gan y rheini sy’n gallu achosi’r niwed mwyaf mae’r cyfrifoldeb mwyaf i leihau’r perygl neu fygythiad maen nhw’n eu peri i eraill.

Cerddwyr (rheol 205 i 210)

Rheol 205

Mae perygl y bydd cerddwyr, yn enwedig plant, yn camu’n annisgwyl i’r ffordd. Dylech yrru â diogelwch plant mewn cof ar gyflymder sy’n addas ar gyfer yr amodau.

Rheol 206

Gyrrwch yn ofalus ac yn araf pan

• mewn strydoedd siopa gorlawn, Parthau Cartrefi a Lonydd Tawel (gweler Rheol 218)

neu ardaloedd preswyl

• yn gyrru heibio arosfannau bysiau a thramiau; gall cerddwyr ddod allan i’r ffordd yn sydyn

• yn pasio cerbydau wedi’u parcio, yn enwedig faniau hufen iâ; mae gan blant fwy o ddiddordeb mewn hufen iâ na thraffig a gallant redeg i’r ffordd yn annisgwyl

• bydd angen croesi palmant neu lwybr beicio; er enghraifft, i gyrraedd neu adael tramwyfa. Ildiwch i gerddwyr a beicwyr ar y palmant

• yn bacio i mewn i ffordd ymyl; edrychwch o amgylch y cerbyd ac ildiwch i unrhyw gerddwyr a all fod yn croesi’r ffordd

• yn troi wrth gyffyrdd; ildiwch i gerddwyr sydd eisoes yn croesi’r ffordd yr ydych yn troi iddi

• mynd trwy waith ffordd neu wrth fynd heibio i gerbydau achub ar ochr y ffordd ac adfer, gan y gall fod pobl yn gweithio yn neu wrth ochr y ffordd

• bydd y palmant ar gau oherwydd atgyweiriadau stryd a chaiff cerddwyr eu cyfarwyddo i ddefnyddio’r ffordd

• byddwch yn dod tuag at gerddwyr ar ffyrdd gwledig cul heb lwybr troed. Dylech bob amser arafu a bod yn barod i stopio os oes angen, gan roi digon o le iddyn nhw wrth i chi yrru heibio

• agosáu at groesfannau sebra a chyfochrog gan fod RHAID i chi ildio i gerddwyr a seiclwyr ar y groesfan (gweler Rheol 195)

• cerddwyr sy’n agosáu sydd wedi dechrau croesi’r ffordd o’ch blaen chi. Mae ganddynt flaenoriaeth wrth groesi wrth gyffordd neu ffordd ochr felly dylech ildio (gweler Rheol H2).

Deddf TSRGD Schedule 14 part 5

Rheol 206: Gwyliwch amblant mewn ardaloedd prysur

Rheol 207

Cerddwyr sy’n arbennig o fregus. Mae’r rhain yn cynnwys:

• plant a cherddwyr hŷn na fyddant efallai yn gallu amcangyfrif eich cyflymder a allai gamu i’r ffordd o’ch blaen. Wrth yrru 40 mya (64 km/ya), mae’n debyg y bydd eich cerbyd yn lladd unrhyw gerddwyr y mae’n eu taro. Wrth yrru 20 mya (32 km/h), dim ond siawns o 1 mewn 20 y bydd y cerddwr yn cael ei ladd. Felly arafwch

• cerddwyr hŷn y gallai fod angen mwy o amser arnynt i groesi’r ffordd. Byddwch yn amyneddgar a gadewch iddynt groesi yn eu hamser eu hunain. Peidiwch â’u brysio drwy refio’ch injan neu ymwthio ymlaen

• pobl ag anableddau. Efallai na fydd pobl â nam ar eu clyw yn gwybod bod eich cerbyd yn agosáu. Mae angen mwy o amser ar y rhai ag anawsterau cerdded

• pobl ddall neu rannol ddall, a all fod yn cario ffon wen gan ddefnyddio ci tywys. Efallai na fyddant yn gallu eich gweld yn dod

• pobl ddall a byddar a all fod yn cario ffon wen â band coch neu’n defnyddio ci â harnais coch a gwyn. Efallai na fyddant yn gweld nac yn clywed cyfarwyddiadau na signalau.

Rheol 208

Ger ysgolion. Gyrrwch yn araf a byddwch yn arbennig o ymwybodol o feicwyr a cherddwyr ifanc. Mewn rhai mannau, efallai y bydd arwydd ambr sy’n fflachio islaw’r arwydd rhybudd ‘Ysgol’ sy’n dweud wrthych y gall fod plant yn croesi’r ffordd o’ch blaen. Gyrrwch yn araf iawn nes eich bod yn glir o’r ardal.

Rheol 209

Gyrrwch yn ofalus ac yn araf wrth basio bws llonydd yn dangos arwydd ‘Bws Ysgol’ gan y gall plant fod yn mynd ar y bws neu yn dod oddi ar y bws.

Bws ysgol (wedi'i arddangos yn ffenestr flaen a chefn y bws neu goets

Rheol 210

Mae’n RHAID i chi stopio pan fydd hebryngwr croesfan ysgol yn dangos arwydd ‘Stopiwch - Plant’ (gweler ‘ Signalau gan bersonau awdurdodedig’ ac Arwyddion traffig’).

Y ddeddf RTRA sect 28

Beicwyr modur a beicwyr (rheol 211 i 213)

Rheol 211

Mae’n anodd yn aml i weld beicwyr modur a seiclwyr, yn enwedig pan fyddant yn aros wrth eich ochr, yn dod i fyny o’r tu ôl, yn dod allan o neu’n cychwyn o gyffyrdd, wrth gylchfannau, yn eich goddiweddyd neu’n hidlo trwy draffig. Cadwch olwg amdanynt bob amser cyn i chi ddod allan o gyffordd; gallent fod yn agosáu yn gyflymach nac yr ydych yn meddwl.

Peidiwch â throi wrth gyffordd os byddai gwneud hynny’n achosi i’r seiclwr sy’n mynd yn syth ymlaen i stopio neu wyro, yn union fel y byddech yn ei wneud â cherbyd modur.

Wrth droi i’r dde ar draws llinell o draffig sy’n symud yn araf neu sy’n llonydd, cadwch olwg am ac ildiwch i seiclwyr neu feicwyr modur ar ochr fewnol y traffig rydych yn ei groesi. Byddwch yn arbennig o ofalus wrth gychwyn, troi, a phan fyddwch yn newid cyfeiriad neu lôn. Sicrhewch eich bod yn gwirio drychau a mannau dall yn ofalus.

Rheol 211: Wrth gyffyrdd, gwyliwch am feicwyr modur a beicwyr

Rheol 212

Rhowch o leiaf cymaint o le i feicwyr modur, seiclwyr, marchogion, cerbydau wedi’u tynnu gan geffylau a cherddwyr sy’n cerdded yn y ffordd (er enghraifft, lle nad oes palmant), ag y byddech wrth oddiweddyd car (gweler Rheolau 162 i 167). Dylai gyrwyr gymryd ofal ychwanegol a rhowch fwy o ofod wrth oddiweddyd beicwyr modur, marchogion, cerbydau wedi’u tynnu gan geffylau a cherddwyr mewn tywydd gwael (gan gynnwys gwyntoedd cryf) ac yn y nos. Os yw’r reidiwr yn edrych dros ei ysgwydd gallai olygu ei fod yn bwriadu tynnu allan, troi i’r dde neu newid cyfeiriad. Rhowch amser a gofod iddo wneud hynny.

Rheol 213

Ar adrannau cul o’r ffordd, ar ffyrdd neu strydoedd tawel, wrth gyffyrdd ac mewn traffig sy’n symud yn arafach, gall seiclwyr weithiau reidio yng nghanol y lôn, yn hytrach na thuag at ochr y ffordd. Mae’n gallu bod yn ddiogelach i grwpiau o seiclwyr reidio fesul dau wrth ochr ei gilydd yn y sefyllfaoedd hyn. Caniatewch iddynt wneud hynny er mwyn eu diogelwch eu hunain, i sicrhau eu bod yn gallu gweld a chael eu gweld. Cynghorir i seiclwyr hefyd reidio o leiaf lled drws neu 1 metr o geir wedi’u parcio er mwyn eu diogelwch eu hunain.

Ar adrannau culach o ffordd, gall marchogion reidio yng nghanol y lôn. Caniatewch iddynt wneud hynny er mwyn eu diogelwch eu hunain, i sicrhau eu bod yn gallu gweld a chael eu gweld.

Efallai y bydd angen i feicwyr modur a beicwyr osgoi arwynebau ffyrdd anwastad a rhwystrau fel gorchuddion draeniau neu ddarnau olewog, gwlyb neu rewllyd ar y ffordd yn sydyn. Rhowch ddigon o le iddynt gan roi sylw arbennig i unrhyw newid cyfeiriad sydyn y gall fod yn rhaid iddynt ei wneud.

Defnyddwyr eraill y ffordd (rheol 214 i 218)

Rheol 214

Anifeiliaid. Wrth yrru heibio anifeiliaid, gyrrwch yn araf. Rhowch ddigon o le iddynt a byddwch yn barod i stopio. Peidiwch â dychryn anifeiliaid drwy seinio eich cyrn, cyflymu’r injan neu gyflymu’n gyflym ar ôl i chi eu pasio. Chwiliwch am anifeiliaid sy’n cael eu harwain, eu gyrru neu eu reidio ar y ffordd a chymerwch ofal ychwanegol. Cadwch eich cyflymder i lawr ar droeon ac ar ffyrdd gwledig cul. Os bydd y ffordd yn cael ei blocio gan yr o anifeiliaid, stopiwch a diffoddwch eich injan nes bod yr anifeiliaid wedi gadael y ffordd. Byddwch yn ofalus o anifeiliaid ar ffyrdd heb ffens.

Rheol 215

Marchogion a cherbydau wedi’u tynnu gan geffylau. Byddwch yn neilltuol o ofalus o farchogion a cherbydau wedi’u tynnu gan geffylau yn enwedig wrth agosáu, goddiweddyd, mynd heibio neu symud i ffwrdd. Ewch heibio’n llydan ac yn araf bob amser. Pan welwch geffyl ar y ffordd, dylech arafu i isafswm o 10 mya. Byddwch yn amyneddgar, peidiwch â chanu’ch corn na sbarduno’ch injan. Pan fydd yn ddiogel i wneud hynny, ewch heibio yn llydan ac yn araf, gan ganiatáu o leiaf 2 fetr o ofod.

Mae merlod gwyllt neu led-wyllt a ganfyddir mewn ardaloedd fel y New Forest, Exmoor a Dartmoor yn gofyn am yr un ystyriaeth â cheffylau sy’n cael eu marchogaeth wrth agosáu neu fynd heibio.

Mae marchogion yn aml yn blant, felly cymerwch ofal ychwanegol a chofiwch y gall reidwyr reidio mewn llinell ddwbl wrth hebrwng ceffyl neu reidiwr ifanc neu ddibrofiad. Cadwch olwg am signalau marchogion a gyrwyr ceffylau a chymerwch sylw o gais i arafu neu stopio. Cymerwch ofal mawr a thriniwch bob ceffyl fel perygl posibl; maen nhw’n gallu bod yn anrhagweladwy, er gwaethaf ymdrechion eu reidiwr/gyrrwr. Cofiwch fod tri ymennydd ar waith pan fyddwch yn mynd heibio i geffyl; un y reidiwr, un y gyrrwr ac un y ceffyl. Peidiwch ag anghofio bod ceffylau’n anifeiliaid sy’n ffoi a gallant symud yn anhygoel o gyflym os byddant yn cael eu dychryn.

Rheol 216

Gyrwyr hŷn. Efallai bydd eu hymatebion yn arafach na gyrwyr eraill. Cymerwch hyn i ystyriaeth.

Rheol 217

Dysgwyr a gyrwyr dibrofiad. Efallai na fyddant mor fedrus wrth ragweld ac ymateb i ddigwyddiadau. Byddwch yn arbennig o amyneddgar â gyrwyr sy’n dysgu a gyrwyr ifanc. Gall gyrwyr sydd wedi pasio eu prawf yn ddiweddar arddangos plât neu sticer ‘Gyrrwr newydd’ (gweler ‘Côd diogelwch ar gyfer gyrwyr newydd’).

Rheol 218

Parthau cartrefi a Lonydd tawel. Mae’r rhain yn fannau lle y gallai pobl fod yn defnyddio’r ffordd gyfan ar gyfer amrywiaeth o weithgareddau megis plant yn chwarae neu ar gyfer digwyddiad cymunedol. Dylech yrru’n araf ac yn ofalus a bod yn barod i stopio er mwyn caniatáu amser ychwanegol i bobl wneud lle i chi eu pasio yn ddiogel.

Cerbydau eraill (rheol 219 i 225)

Rheol 219

Cerbydau argyfwng a chymorth damweiniau. Dylech edrych a gwrando am ambiwlans, injan dân, yr heddlu, meddygon neu gerbydau argyfwng eraill sy’n defnyddio goleuadau glas, coch neu wyrdd sy’n fflachio a seirenau neu brif lampau sy’n fflachio, neu swyddog traffig a cherbydau cymorth damweiniau sy’n defnyddio goleuadau ambr sy’n fflachio. Pan fydd cerbyd o’r fath yn agosáu, peidiwch â chynhyrfu. Ystyriwch lwybr cerbyd o’r fath a chymerwch y camau priodol i adael iddo fynd heibio, tra’n cydymffurfio â’r holl arwyddion traffig. Os bydd angen, tynnwch i ochr y ffordd a stopiwch, ond ceisiwch osgoi stopio cyn ael bryn, troad neu ran gul o’r ffordd. Peidiwch â rhoi eich hun, defnyddwyr eraill y ffordd na cherddwyr mewn perygl ac osgowch fynd ar y cwrbyn. Peidiwch â brecio’n galed wrth ddynesu at gyffordd neu gylchfan, gan ei bod yn bosibl na fydd gan gerbyd sy’n dilyn yr un olygfa â chi.

Rheol 220

Cerbydau modur a ddefnyddir gan bobl anabl. Mae’r cerbydau bach hyn yn teithio ar gyflymder uchaf o 8 mya (12 km/ya). Ar ffordd ddeuol lle mae’r terfyn cyflymder yn fwy na 50 mya (80 km/ya), mae’n RHAID i’r cerbydau hyn gael golau ambr sy’n fflachio, ond efallai na fyddwch yn cael y rhybudd ymlaen llaw hwnnw ar ffyrdd eraill (gweler Rheol 36 i 46 cynhwysol).

Y ddeddf RVLR regs 17(1) a 26

Rheol 221

Cerbydau mawr. Efallai y bydd angen mwy o le ar y ffordd i’r rhain droi neu ddelio â pheryglon nad ydych chi’n gallu eu gweld. Os byddwch yn dilyn cerbyd mawr, megis bws neu lori gymalog, byddwch yn ymwybodol efallai na fydd y gyrrwr yn gallu eich gweld yn y drychau. Byddwch yn barod i stopio ac aros os bydd angen lle neu amser ar y cerbyd i droi.

Rheol 221: Mae angen mwy o le ar gerbydau mawr

Rheol 222

Gall cerbydau mawr rwystro eich golygfa. Bydd eich gallu i weld a chynllunio ar gyfer beth sydd o’ch blaen yn well os byddwch yn tynnu’n ôl i gynyddu eich pellter gwahanu. Byddwch yn amyneddgar, gan fod cerbydau mwy yn destun terfynau cyflymder is na cheir a beiciau modur. Gall llawer o gerbydau mawr fod wedi’u gosod â dyfeisiau sy’n cyfyngu ar gyflymder a fydd yn cyfyngu cyflymder i 56 mya (90 km/ya) hyd yn oed ar draffordd.

Rheol 223

Bysiau, coetsys a thramiau. Rhowch flaenoriaeth i’r cerbydau hyn pan fyddwch yn gallu gwneud hynny’n ddiogel, yn enwedig pan fyddant yn rhoi signal i dynnu oddi wrth arosfannau. Cadwch olwg am bobl sy’n dod oddi ar fws neu dram ac yn croesi’r ffordd.

Rheol 224

Cerbydau trydan. Byddwch yn ofalus o gerbydau trydan megis faniau llaeth a thramiau. Mae tramiau’n symud yn gyflym ond yn dawel ac nid oes modd iddynt lywio i’ch osgoi.

Rheol 225

Cerbydau â golau ambr sy’n fflachio. Mae’r rhain yn rhybuddio am gerbyd sy’n symud yn araf neu’n llonydd (megis cerbyd swyddog traffig, gwasgarwr halen, aradr eira neu gerbyd adfer) neu lwythi anghyffredin, felly dyneswch at y rhain yn ofalus. Ar ffyrdd deuol digyfyngiad, mae’n RHAID i gerbydau modur a ddefnyddiwyd gyntaf ar neu ar ôl 1 Ionawr 1947 ag uchafswm cyflymder o 25 mya (40 km/ya) neu lai (fel tractorau) ddefnyddio golau ambr sy’n fflachio (gweler hefyd Rheol 220).

Y ddeddf RVLR reg 17