Lwfans Cyflogaeth a Chymorth (ESA)

Sgipio cynnwys

Rhoi gwybod am newid i’ch amgylchiadau

Mae’n rhaid i chi roi gwybod am newidiadau i’ch amgylchiadau fel eich bod yn dal i gael y swm cywir o ESA. Gall y swm a gewch fynd i fyny neu i lawr.

Efallai bydd eich budd-dal yn cael ei stopio neu ei gostwng os na fyddwch yn rhoi gwybod am newid ar unwaith.

Efallai bydd hefyd angen i chi roi gwybod am newidiadau i sefydliadau eraill sy’n talu budd-daliadau i chi. Darganfyddwch sut i roi gwybod am newid mewn amgylchiadau am fudd-daliadau eraill.

Beth mae angen rhoi gwybod am

Nid yw’r rhestr hon yn cynnwys pob newid mae angen i chi roi gwybod amdanynt. Ffoniwch y Ganolfan Byd Gwaith os nad ydych yn siŵr a oes angen i chi roi gwybod am newid.

Efallai y cewch eich erlyn neu bydd yn rhaid i chi dalu cosb o £50 os byddwch yn rhoi gwybodaeth anghywir neu anghyflawn.

Newidiadau i fanylion personol

Rhaid i chi roi gwybod os:

  • ydych yn newid eich manylion banc
  • ydych yn newid eich rhif ffôn
  • yw rhywun yn dechrau neu’n stopio byw gyda chi

Rhaid i chi roi gwybod os yw eich statws mewnfudo chi neu unrhyw un sy’n byw gyda chi’n newid, os nad ydych chi neu nhw yn ddinesydd Prydeinig.

Rhaid i chi roi gwybod os ydych chi, eich partner, neu unrhywun sy’n byw gyda chi yn:

  • newid enw neu rywedd
  • newid cyfeiriad
  • gadael y DU am unrhyw gyfnod o amser
  • priodi neu’n ffurfio partneriaeth sifil
  • ysgaru neu’n gorffen partneriaeth sifil
  • cael babi neu’n dod yn feichiog
  • mynd i’r carchar neu ddalfa gyfreithiol

Os yw’ch partner neu rywun sy’n byw gyda chi’n marw, rhowch wybod gan ddefnyddio’r gwasanaeth Dywedwch Wrthym Unwaith yn lle.

Newidiadau i gyflwr meddygol neu anabledd

Mae’n rhaid i chi roi gwybod os ydych chi neu rywun sydd wedi’i gynnwys ar eich cais:

  • yn cael unrhyw newidiadau i gyflwr iechyd neu anabledd
  • yn mynd i’r ysbyty, cartref gofal neu lety gwarchod
  • yn newid meddyg
  • yn dechrau neu’n stopio gofalu am rywun

Newidiadau i waith neu addysg

Mae’n rhaid i chi roi gwybod os ydych chi neu unrhyw un sy’n byw gyda chi:

  • yn dechrau neu’n stopio addysg, hyfforddiant neu brentisiaeth
  • yn dod o hyd i neu’n gadael swydd, neu’n dechrau gweithio oriau gwahanol
  • ynghlwm ag anghydfod masnach, neu fethu gweithio oherwydd anghydfod masnach (er enghraifft, os oes streic)

Newidiadau i incwm a budd-daliadau

Mae’n rhaid i chi roi gwybod os ydych chi neu unrhyw un sy’n byw gyda chi:

  • yn newid ei gyflog neu enillion o waith
  • yn cael ôl-daliad (a elwir weithiau yn ‘ôl-ddyledion’) am ei gyflog neu enillion o’r gwaith
  • dechrau neu stopio cael budd-dal neu bensiwn
  • dechrau neu stopio cael unrhyw ffynhonnell arian arferol arall (er enghraifft, benthyciadau neu grantiau myfyrwyr, tâl salwch, neu arian gan elusen)
  • yn newid faint o arian a gânt o fudd-dal, pensiwn neu unrhyw ffynhonnell arian arferol arall

Mae’n rhaid i chi hefyd roi gwybod os yw unrhyw un sy’n gofalu amdanoch yn dechrau neu’n stopio cael:

  • Lwfans Gofalwr
  • Taliad Cymorth Gofalwr
  • yr elfen gofalwr o Gredyd Cymhwysol

Newidiadau i asedau

Asedau yw pethau fel:

  • cynilion neu fuddsoddiadau
  • eiddo
  • taliadau untro (er enghraifft, arian o etifeddiaeth neu cyfandaliad)

Mae’n rhaid i chi roi gwybod os ydych chi ac unrhyw un sy’n byw gyda chi yn dechrau neu’n stopio cael £6,000 neu’n fwy mewn asedau cyfan rhyngoch chi.

Os oes gennych dros £6,000 mewn asedau cyfan rhyngoch chi’n barod, rhaid i chi roi gwybod am unrhyw gynnydd neu ostyngiad mewn gwerth yr asedau hyn.

Os ydych wedi cael eich talu gormod

Os na fyddwch yn rhoi gwybod am newid ar unwaith neu os ydych yn rhoi gwybodaeth anghywir neu anghyflawn, efallai y cewch eich talu gormod. Os cewch ormod, efallai y bydd yn rhaid i chi talu rhywfaint o’r arian yn ôl.

Sut i roi gwybod

Gallwch roi gwybod am newid mewn amgylchiadau trwy:

  • ffonio’r Ganolfan Byd Gwaith
  • ysgrifennu i’r swyddfa Canolfan Byd Gwaith sy’n talu eich ESA - mae’r cyfeiriad ar y llythyrau a gewch ynglŷn â’ch ESA

Gwiriwch amseroedd agor y Nadolig a’r Flwyddyn Newydd.

Canolfan Byd Gwaith
Ffôn: 0800 328 1744
Ffôn testun: 0800 169 0314
Relay UK (os na allwch glywed neu siarad dros y ffôn): 18001 yna 0800 169 0350
Gwasanaeth cyfnewid fideo Iaith Arwyddion Prydain (BSL) os ydych ar gyfrifiadur – darganfyddwch sut i ddefnyddio’r gwasanaeth ar ffôn symudol neu lechen
Llinell Saesneg: 0800 169 0310
Dydd Llun i ddydd Gwener, 8am i 5pm
Darganfyddwch am gostau galwadau

Os ydych yn cael Credyd Cynhwysol ar yr un pryd ag ESA Dull Newydd mae’n rhaid i chi hefyd rhoi gwybod am y newid mewn amgylchiadau ar eich cyfrif Credyd Cynhwysol.

Os ydych yng Ngogledd Iwerddon cysylltwch â’r Ganolfan ESA.

Gweld fersiwn argraffadwy o'r canllaw cyfan

Cynnwys cysylltiedig