Gwneud penderfyniadau dros rywun
Pryd y gallwch wneud penderfyniadau dros rywun
Gall rhywun eich dewis i wneud a gweithredu penderfyniadau penodol ar eu rhan.
Medrant ofyn i chi wneud hyn:
- nawr – er enghraifft, pan fyddant ar wyliau
- yn y dyfodol – er enghraifft, os ydynt yn colli galluedd meddyliol i wneud eu penderfyniadau eu hunain
Gallwch hefyd wneud cais i’r llys i helpu rhywun i wneud penderfyniadau os nad oes ganddynt alluedd meddyliol nawr.
Mae’r canllaw hwn hefyd ar gael yn Saesneg (English).
Pryd y gall rhywun eich dewis
Rhaid i berson fod â galluedd meddyliol pan fyddant yn eich dewis i’w helpu i wneud penderfyniadau tymor byr neu dymor hir.
Cymorth tymor byr
Gallwch gael eich penodi i wneud penderfyniadau am arian neu eiddo rhywun am gyfnod penodol – er enghraifft, tra bydd y person ar wyliau.
Medrant eich penodi naill ai drwy:
- atwrneiaeth arhosol ar gyfer ‘eiddo a materion ariannol’ – bydd y person yn dweud pryd y bydd yn dechrau ac yn dod i ben
- ‘atwrneiaeth gyffredin’ – gallwch ond defnyddio’r pŵer hwn tra bydd gan y person alluedd meddyliol
I wneud atwrneiaeth gyffredin, bydd angen i’r person sy’n eich penodi brynu dogfen o siop bapur newydd neu defnyddio cyfreithiwr.
Cymorth tymor hir
Gellir eich penodi drwy atwrneiaeth arhosol i helpu rhywun i wneud penderfyniadau dydd i ddydd ar:
- arian ac eiddo – gan ddechrau ar unrhyw adeg, neu pan nad oes ganddynt alluedd meddyliol
- iechyd a lles – gan ddechrau pan nad oes ganddynt alluedd meddyliol
Gallwch hefyd helpu rhywun gyda phenderfyniadau dydd i ddydd yn defnyddio atwrneiaeth barhaus a wnaed cyn 1 Hydref 2007.
Wrth wneud cais i’r llys
Gwneud cais i’r llys i helpu rhywun heb alluedd meddyliol i wneud penderfyniadau untro’n unig, neu rai tymor hir
Dylid gwirio a oes gan rywun atwrnai neu ddirprwy’n barod i’w helpu i wneud penderfyniadau, cyn gwneud cais. Os oes ganddynt atwrnai neu ddirprwy, dylech ofyn iddyn nhw’n hytrach am gymorth.
Penderfyniadau untro’n unig
Rhaid gofyn i’r Llys Gwarchod wneud:
- penderfyniad untro am fater os nad yw’n un brys
- penderfyniad brys neu argyfwng am fater sy’n eu rhoi mewn perygl
Os yw’r penderfyniad yn un am driniaeth feddygol, rhaid i chi ystyried unrhyw ewyllys byw (penderfyniad ymlaen llaw) y mae’r person wedi ei wneud.
Cymorth tymor hir
Dylid gwneud cais i’r Llys Gwarchod i helpu rhywun i wneud penderfyniadau tymor hir ar:
- arian ac eiddo – fel ‘dirprwy eiddo a materion ariannol’
- iechyd a lles – fel ‘dirprwy lles personol’