Pryd i gofrestru ar gyfer TAW

Mae’n rhaid i chi gofrestru os yw’r naill neu’r llall o’r canlynol yn wir:

  • roedd cyfanswm eich trosiant trethadwy ar gyfer y 12 mis diwethaf dros £90,000 (y trothwy TAW)

  • rydych yn disgwyl i’ch trosiant trethadwy fynd dros £90,000 yn ystod y 30 diwrnod nesaf

Mae’r canllaw hwn hefyd ar gael yn Saesneg.

Mae’n rhaid i chi hefyd gofrestru (ni waeth beth fo’r trosiant trethadwy) os yw pob un o’r canlynol yn wir:

  • rydych wedi’ch lleoli y tu allan i’r DU

  • mae’ch busnes wedi’i leoli y tu allan i’r DU

  • rydych yn cyflenwi unrhyw nwyddau neu wasanaethau i’r DU (neu rydych yn disgwyl gwneud hynny yn ystod y 30 diwrnod nesaf)

Os nad ydych yn sicr a yw hyn yn berthnasol i chi, darllenwch yr arweiniad ar bersonau sy’n agored i TAW ond sydd heb eu sefydlu yn y DU (NETPs) - gwybodaeth sylfaenol (yn agor tudalen Saesneg).

Gallwch ddewis cofrestru ar gyfer TAW os yw’ch trosiant yn llai na £90,000 (‘cofrestriad gwirfoddol’).

Mae’n rhaid i chi dalu unrhyw TAW sydd arnoch i Gyllid a Thollau EF (CThEF) o’r dyddiad y mae’n eich cofrestru.

Nid oes rhaid i chi gofrestru os ydych ond yn gwerthu nwyddau a gwasanaethau sydd wedi’u heithrio rhag TAW neu sydd ‘y tu allan i gwmpas’ TAW.

Cyfrifo’ch trosiant

Trosiant trethadwy yw cyfanswm gwerth yr holl bethau rydych yn eu gwerthu nad ydynt yn nwyddau a gwasanaethau sydd wedi’u heithrio rhag TAW nac yn rhai sydd ‘y tu allan i gwmpas’ TAW.

Mae hefyd yn cynnwys: 

Os aethoch y tu hwnt i’r trothwy yn ystod y 12 mis diwethaf

Mae’n rhaid i chi gofrestru os oedd cyfanswm eich trosiant trethadwy ar gyfer y 12 mis diwethaf dros £90,000.

Mae’n rhaid i chi gofrestru cyn pen 30 diwrnod i ddiwedd y mis yr aethoch dros y trothwy. Y dyddiad y daw’ch cofrestriad i rym yw diwrnod cyntaf yr ail fis ar ôl i chi fynd dros y trothwy.

Enghraifft

Ar 15 Gorffennaf, cyfanswm eich trosiant trethadwy am y 12 mis diwethaf yw £100,000. Dyna’r tro cyntaf iddo fynd dros y trothwy TAW. Mae’n rhaid i chi gofrestru erbyn 30 Awst. 1 Medi yw’r dyddiad y daw’ch cofrestriad i rym.

Os ydych yn mynd i fynd y tu hwnt i’r trothwy yn ystod y 30 diwrnod nesaf

Mae’n rhaid i chi gofrestru os sylweddolwch fod cyfanswm eich trosiant trethadwy yn mynd i fynd dros y trothwy £90,000 yn ystod y 30 diwrnod nesaf. 

Mae’n rhaid i chi gofrestru erbyn diwedd y cyfnod 30 diwrnod hwnnw. Mae’r dyddiad y daw’ch cofrestriad i rym yn cyfateb i’r dyddiad y gwnaethoch sylweddoli, nid y dyddiad yr aeth eich trosiant dros y trothwy.

Enghraifft

Ar 1 Mai, rydych yn trefnu contract gwerth £100,000 i ddarparu gwasanaethau. Cewch eich talu ar ddiwedd mis Mai. Mae’n rhaid i chi gyflwyno’ch cais i gofrestru ar gyfer TAW erbyn 30 Mai. 1 Mai yw’r dyddiad y daw’ch cofrestriad i rym.

Os ydych wedi’ch lleoli yng Ngogledd Iwerddon ac yn gwerthu nwyddau neu wasanaethau sydd wedi’u heithrio rhag TAW

Bydd yn rhaid i chi gofrestru os ydych dim ond yn gwerthu nwyddau neu wasanaethau sydd wedi’u heithrio rhag TAW neu sydd ‘y tu allan i gwmpas’ TAW, ond eich bod yn prynu nwyddau am fwy na £90,000 mewn unrhyw gyfnod o 12 mis, gan gyflenwyr sydd wedi’u cofrestru ar gyfer TAW yn yr UE, i’w defnyddio yn eich busnes.

Os ydych yn cymryd drosodd fusnes sydd wedi’i gofrestru ar gyfer TAW

Mae’n rhaid i chi gofrestru ar gyfer TAW os yw trosiant trethadwy cyfunol y busnes newydd a’ch busnes presennol dros y trothwy.

Cofrestru’n hwyr

Os ydych yn cofrestru’n hwyr, mae’n rhaid i chi dalu TAW ar unrhyw werthiannau rydych wedi’u gwneud ers y dyddiad y dylech fod wedi’ch cofrestru.

Mae’n bosibl y bydd yn rhaid i chi dalu cosb, yn dibynnu ar faint sydd arnoch a pha mor hwyr yw’ch cofrestriad.

Os byddwch yn mynd dros y trothwy dros dro

Gallwch wneud cais am ‘eithriad’ rhag cofrestru os bydd eich trosiant trethadwy yn mynd dros y trothwy dros dro.

Cysylltwch â CThEF i ofyn am y ffurflen gofrestru VAT1. Bydd angen i chi roi tystiolaeth sy’n dangos pam eich bod o’r farn na fydd eich trosiant trethadwy yn mynd dros y trothwy datgofrestru o £88,000 yn y 12 mis nesaf.

Bydd CThEF yn ystyried eich eithriad ac yn rhoi gwybod i chi’n ysgrifenedig os byddwch yn cael un. Os na fyddwch yn cael eithriad, bydd CThEF yn eich cofrestru ar gyfer TAW.

Eithriad rhag cofrestru

Os oes gan y rhan fwyaf o’ch nwyddau neu wasanaethau trethadwy gyfradd TAW o 0% (cyflenwadau cyfradd sero), mae’n bosibl na fydd angen i chi gofrestru ar gyfer TAW. Bydd angen i chi ofyn i CThEF am ganiatâd - gelwir hyn yn eithriad rhag cofrestru.

Os ydych chi’n berson sy’n agored i TAW ond sydd heb ei sefydlu yn y DU, mae’n rhaid i’ch holl nwyddau neu wasanaethau trethadwy fod yn gyfradd sero er mwyn bod yn gymwys i gael eich eithrio rhag cofrestru.

Gallwch wneud cais am eithriad rhag cofrestru naill ai: 

Os ydych yn gwaredu asedion ac wedi hawlio ad-daliad TAW arnynt, bydd angen i chi lenwi ffurflen VAT1C a y ffurflen gofrestru VAT1.

Yr hyn sy’n digwydd nesaf

Bydd CThEF yn ysgrifennu atoch i roi gwybod i chi a yw eich cais am eithriad wedi’i gymeradwyo. Os gwrthodir eich cais, bydd CThEF yn eich cofrestru ar gyfer TAW.